200.000 χωρίς δικαιώματα
Μπορεί η ελληνική πολιτεία να τα έχει αγνοήσει για χρόνια, αλλά ξαφνικά φέτος το καλοκαίρι αποφάσισε να ασχοληθεί μαζί τους, όμως όχι για να τους λύσει κανένα πρόβλημα, αλλά για να διαιωνίσει μια νεοελληνική κακοδαιμονία που διογκώνει με την απραξία της: το να είσαι παιδί μεταναστών στην Ελλάδα. Μιλάμε για περίπου 200.000 παιδιά που γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν στη χώρα μας, χωρίς κανένα δικαίωμα αφ’ ότου ενηλικιωθούν.
Η σίγουρή τους εξασφάλιση; Η μόνιμη ανασφάλεια του μετανάστη. Και για να δημιουργούμε από χέρι διαχωρισμούς στους κατοίκους αυτής της χώρας, με τα σχέδιά του το υπουργείο Εσωτερικών προτείνει να δίνεται η ιδιότητα του επί μακρόν διαμένοντος στα παιδιά μεταναστών που γεννιούνται στη χώρα μας. Καταφέρνει έτσι να αγνοεί όχι μόνο τα παιδιά μεταναστών που μεγαλώνουν εδώ, αλλά επίσης τις προτάσεις γνωμοδοτικών του οργάνων, πολιτικών κομμάτων και αντιρατσιστικών – μεταναστευτικών οργανώσεων που ζητούν να τους χορηγείται η ελληνική ιθαγένεια. Μπορεί στον τομέα της πολιτογράφησης- ιθαγένειας η Ελλάδα να πιάνει πάτο, αλλά πέρα βρέχει για την ελληνική κυβέρνηση καθώς με τα ημίμετρα που εισηγείται, συνεχίζει να παραβλέπει υπαρκτές λύσεις που εφαρμόζονται αλλού. Μέχρι πότε, αλήθεια; Από την άλλη, το μόνο που καταφέρνει είναι να ξεσηκώνει αντιδράσεις και να συνεχίζει να ρημάζει ζωές νέων ανθρώπων που μεγάλωσαν ή γεννήθηκαν εδώ στερώντας τους το μέλλον, παιδιά που δεν θα γίνουν Ελληνες ποτέ, παρά μόνο κάτοικοι της χώρας με περιορισμένα δικαιώματα.
Νέοι που έμαθαν να ζουν με το φόβο των αρχών, αυτών που κατά τα άλλα φροντίζουν για την ασφάλεια και τα δικαιώματα των πολιτών, αφού μόνο τραυματικές εμπειρίες έχουν να διηγηθούν απο την επαφή τους με γραφειοκρατία και αστυνομία. Νέοι που έχουν αγωνιστεί για να τα καταφέρουν στη ζωή τους αλλά είναι αντιμέτωποι με ένα κράτος που τους κόβει τα φτερά και δεν τους αφήνει να πετάξουν. Μπορεί να καμαρώνουμε στη θέα παιδιών ελλήνων μεταναστών που τα καταφέρνουν στο εξωτερικό. Μήπως όμως θα’πρεπε να ντρεπόμαστε γιατί στα παιδιά τούτης της χώρας με γονείς άλλης καταγωγής αρνούμαστε το ίδιο;
«Δεν μπορούν να περιμένουν»
Λίγο καιρό πριν το Υπουργείο Εσωτερικών πρότεινε σε νομοσχέδιό του για τη… δημοτική Αστυνομία τη χορήγηση της ιδιότητας του επί μακρόν διαμένοντος μόνο στα παιδιά που έχουν γεννηθεί εδώ. Γεγονός που αφενός εξαιρεί όσα παιδιά μεγάλωσαν και ζουν εδώ και αφετέρου αγνοεί ένα πάγιο αίτημα οργανώσεων και πολιτικών κομμάτων, τα οποία ίσα δικαιώματα για τα παιδιά που γεννιούνται ή μεγαλώνουν στην Ελλάδα, και κυρίως να τους χορηγείται η ιθαγένεια.
Αίτημα το οποίο συμμερίζονται γνωμοδοτικά όργανα του υπουργείου: τόσο η Κεντρική Επιτροπή Απλούστευσης Διαδικασιών για το Δημόσιο (ΚΕΑΔ) σε πρόσφατη έκθεσή της, όσο και ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής (ΙΜΕΠΟ) Αλέξανδρος Ζαβός, τον οποίο ρωτήσαμε σχετικά: «Η άποψή μου συμπίπτει με την πρόταση της Επιτροπής Απλούστευσης Διαδικασιών στο Δημόσιο για τη χορήγηση της ιθαγένειας, δηλαδή όσον αφορά τα παιδιά μεταναστών που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα και διαμένουν στη χώρα νόμιμα μέχρι την ενηλικίωσή τους, να μπορούν, εφόσον το επιθυμούν και αισθάνονται Ελληνες, να λαμβάνουν την ελληνική ιθαγένεια, διαφορετικά, εάν το επιθυμούν να επιλέγουν την ιδιότητα του επί μακρόν διαμένοντος.
Αναφορικά με τα παιδιά που έχουν έρθει στη χώρα μας σε μικρή ηλικία, εφόσον οι γονείς τους εξακολουθούν να διαμένουν νομίμως στη χώρα για μία δεκαετία, δίνεται το δικαίωμα στους γονείς να υποβάλουν αίτηση για την απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας, η οποία αυτομάτως χορηγείται και στα τέκνα, διαφορετικά μετά την ενηλικίωσή τους και εφόσον παραμένουν στη χώρα νόμιμα, μπορούν αυτοτελώς να υποβάλουν αίτηση για τη χορήγηση σε αυτούς της ελληνικής ιθαγένειας».
Τι γίνεται αντ’ αυτών; Μέχρι σήμερα, μετά την ενηλικίωση ή τις σπουδές τους αντιμετωπίζονται ως οικονομικοί μετανάστες, πρέπει να αποκτήσουν άδεια παραμονής ως εργαζόμενοι και να την ανανεώνουν σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου, δηλαδή μπαίνουν στη διαδικασία εύρεσης εργασίας και, αν δεν τα καταφέρουν, απειλούνται με απέλαση.
«Τα δικαιώματα των παιδιών έπρεπε να διασφαλιστούν χθες, σήμερα είναι ήδη αργά αλλά κάθε μέρα που περνά τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα», μας λέει ο υπεύθυνος του διαδικτυακού περιοδικού «diavatirio.net» Βασίλης Χρονόπουλος: «Η χορήγηση της ιδιότητας του επί μακρόν διαμένοντος ή οποιασδήποτε άλλης άδειας αόριστης διάρκειας θα μπορούσε να είναι ένα μεταβατικό μέτρο μέχρι να τροποποιηθεί η νομοθεσία για την ιθαγένεια. Τα παιδιά των μεταναστών που ζουν στη χώρα μοιάζουν με τους συνομήλικους τους, πήγαν στα ίδια σχολεία, δεν έχουν ιδιαίτερες σχέσεις με τις πατρίδες των γονιών τους και σίγουρα έχουν συνδέσει το μέλλον τους με την Ελλάδα. Δεν υπάρχει καμία λογική εξήγηση για τη διάκριση μεταξύ παιδιών που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα και αυτών που μεγάλωσαν εδώ. Επίσης, δεν αποτελεί λύση η λύση του προβλήματος μερικών παιδιών. Αν θεωρούμε ότι δεν είναι λογικό να απελαύνεται ένας 18χρονος που γεννήθηκε εδώ, γιατί θεωρούμε ότι αυτό είναι λογικό για έναν νέο που ήρθε στη χώρα σε μικρή ηλικία και είναι πλήρως ενταγμένος στην κοινωνία; Και αν θεωρούμε ότι τα παιδιά των μεταναστών πρέπει να μένουν στη χώρα χωρίς τις προϋποθέσεις που αφορούν τους μετανάστες, ποιος είναι ο λόγος που δεν τους αποδίδουμε τα πλήρη δικαιώματα του πολίτη αλλά ουσιαστικά δημιουργούμε μια νέα κατηγορία κατοίκων της χώρας με περιορισμένα δικαιώματα; Αν το μέτρο δεν οδηγεί με σαφήνεια στην ιδιότητα του πολίτη, σε μερικά χρόνια θα έχουμε έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων που από τη μια πλευρά δεν θα μπορούν να απελαθούν ποτέ αλλά από την άλλη δεν θα μπορούν να συμμετάσχουν πλήρως στη ζωή της χώρας». Ο ίδιος δεν κρύβει την απορία του που «η πολιτική ηγεσία του υπουργείου δεν ακούει αυτούς που η ίδια επέλεξε να τη συμβουλεύουν», αλλά παραδέχεται παρόλα αυτά πως «για πρώτη φορά η λύση διαγράφεται, έστω και αχνά, στον ορίζοντα».
Τροποποίηση του Κώδικα Ιθαγένειας έτσι ώστε να είναι δυνατή η κτήση της ιθαγένειας με τη γέννηση, και πολιτογράφηση των παιδιών που συμπληρώνουν τρία χρόνια στην ελληνική εκπαίδευση χωρίς την υποχρέωση καταβολής παραβόλου είναι τα αιτήματα που θέτει επί τάπητος εκ μέρους της καμπάνιας «Οχι στον ρατσισμό από κούνια» η Σόνια Μητραλιά: «Θέλουμε να υπενθυμήσουμε στην κυβέρνηση ότι στο επίκεντρο αυτής της υπόθεσης βρίσκονται ανθρώπινες ζωές και ότι οι ζωές τόσων δεκάδων χιλιάδων νέων ανθρώπων της δεύτερης γενιάς μεταναστών είναι πάρα πολύ σημαντικές για να αντιμετωπίζονται λες και πρόκειται για απλά εμπορεύματα εισαγωγής. Γιατί άραγε θα πρέπει αυτοί οι νέοι και νέες να περιμένουν μέχρι τα 18 τους χρόνια για να γίνουν Ελληνες, πράγμα που σημαίνει ότι επί 18 χρόνια δεν έχουν ίσα δικαιώματα, με αποτέλεσμα να είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας;
Αλλά όχι μόνον αυτό. Γιατί άραγε εξαιρούνται από την κυβερνητική υπόσχεση οι νέοι και νέες της δεύτερης γενιάς που ήλθαν στην Ελλάδα δέκα χρόνια, έναν χρόνο, έναν μήνα ή ακόμα και μία μέρα μετά από τη γέννησή τους; Πού κολλάει αυτή η εντελώς αυθαίρετη διάκριση; Δυστυχώς, μόνο κάποιος υπερτροφικός σαδισμός προς τους μετανάστες μπορεί να εξηγήσει αυτή τη στάση της ελληνικής πολιτείας που συνοψίζεται σε μια πολιτική ατέλειωτων καραμπινάτων διακρίσεων διανθισμένη από ατέλειωτα απάνθρωπα καψώνια…».
Μας θυμίζει ότι στο πρώτο Σύνταγμα του ανεξάρτητου ελληνικού κράτος, που ψήφισαν στην Τροιζήνα το 1827 οι πρόγονοι που δημιούργησαν αυτή τη χώρα το 1821, προέβλεπαν ότι αρκεί για έναν ξένο να ζει στην Ελλάδα επί ένα μέχρι τρία χρόνια για να μπορεί να πολιτογραφηθεί Ελληνας.
Και ζητά πραγματικές λύσεις εδώ και τώρα και όχι άλλη υποκρισία και ημίμετρα που αποκαλούνται «δήθεν “μεταναστευτική πολιτική”, η οποία που ρημάζει ανθρώπινες ζωές και συνάμα δηλητηριάζει με ρατσιστικό φαρμάκι την ελληνική κοινωνία. Γιατί τα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα τόσων πολλών νέων συμπατριωτών μας ξενικής καταγωγής δεν μπορούν πια να περιμένουν».
Ουραγός στην Ευρώπη
Ουραγός είναι η Ελλάδα στο θέμα της πρόσβασης στην ιθαγένεια-πολιτογράφηση, χωρίς καμία πρόβλεψη για τα παιδιά μεταναστών που έχουν γεννηθεί εδώ. Επιπλέον απαιτεί δέκα χρόνια παραμονής στη χώρα για την υποβολή αίτησης, έχει το πιο ακριβό παράβολο στην Ε.Ε. (1.500 ευρώ), ενώ η διοίκηση δεν υποχρεούται απάντησης ή προθεσμίας για την εξέταση της αίτησης. Τα παραπάνω αναφέρονται στον Δείκτη Πολιτικής Ενταξης Μεταναστών (ΜΙΡΕΧ), που πραγματοποίησε μια συγκριτική έρευνα σε 28 χώρες, σύμφωνα με τον οποίο στο θέμα της πρόσβασης στην ιθαγένεια-πολιτογράφηση Ελλάδα και Αυστρία καταλαμβάνουν τις δύο τελευταίες θέσεις.
Τι ακριβώς συμβαίνει, μας εξηγεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) Δημήτρης Χριστόπουλος: «Η δεύτερη γενιά μεταναστών, τα παιδιά που γεννιούνται εδώ, δεν έχουν πρόσβαση στην ιθαγένεια με διαφοροποιημένο τρόπο από εκείνον των γονέων τους. Το παράδοξο είναι ότι ο μεν γονέας μπορεί να έρθει εδώ 20 χρόνων και σε 10 χρόνια να ζητήσει και να αποκτήσει την ιθαγένεια, αλλά για το παιδί πρέπει να περάσουν 18 χρόνια, προκειμένου να ενηλικιωθεί για να μπορέσει να τη ζητήσει. Αυτός που κατ’ εξοχήν θίγεται είναι αυτός που γεννιέται στη χώρα και του οποίου η μόνη δυνατότητα είναι να την αποκτήσει διά μέσου του γονέα και μόνον αν την αποκτήσει ο γονέας του. Διαφορετικά καλείται να περιμένει την ενηλικίωσή του».
Η ΕΕΔΑ πρόκειται στο προσεχές μέλλον να καταθέσει τις προτάσεις της με τη μορφή σχεδίου νόμου για ένα νέο κώδικα ιθαγένειας που θα θέσει σε δημόσια διαβούλευση.
Τι προτείνετε; «Στην Ελλάδα, το καθεστώς του αλλοδαπού είναι αβέβαιο, δημιουργεί ζητήματα που σχετίζονται με τις διαρκείς νομιμοποιήσεις και επανανομιμοποιήσεις και ένα παιδί παραμένει στην Ελλάδα μέχρι τα 18 του σε καθεστώς αλλοδαπής ιθαγένειας, χωρίς να του δίνεται η δυνατότητα να δηλώσει αν επιθυμεί να αποκτήσει ελληνική ιθαγένεια.
Προτείνουμε λοιπόν μια εναλλακτική διέξοδο ανάμεσα σε τρεις επιλογές που θα του δίνουν τη δυνατότητα είτε να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια με τη γέννησή του και να έχει τη δυνατότητα να το επιβεβαιώσει με την ενηλικίωσή του είτε κτήση της ελληνικής ιθαγένειας αυτοδίκαια με την ενηλικίωσή του, είτε με την ενηλικίωσή του να μπορεί να διαλέξει ανάμεσα στην απόκτηση ιθαγένειας και τη μακρά διαμονή. Η ρύθμιση που προτείνει το υπουργείο Εσωτερικών έχει το εξής πρόβλημα: θα ήταν καλή αν ήταν μία από τις επιλογές που είχε το παιδί των μεταναστών. Ουσιαστικά όμως διαιωνίζει το πρόβλημα. Ούτως ή άλλως πέρα από τα παιδιά που γεννιούνται στην Ελλάδα, υπάρχουν και παιδιά που έρχονται και μεγαλώνουν εδώ. Δεν είναι δυνατόν η πολιτεία να αφήνει έξω αυτά τα παιδιά. Κι εδώ χρειάζεται μια αντίστοιχη ρύθμιση για την ενσωμάτωση αυτού που ονομάζεται στη διεθνή βιβλιογραφία “η μιάμιση γενιά”».
Στον προαναφερθέντα δείκτη, περιγράφονται ακόμη οι καλύτερες πρακτικές που συνάντησαν στην έρευνά τους ανάμεσα στα 28 κράτη που εξετάστηκαν. Αντιγράφουμε: «Το κράτος αξιολογεί τους μετανάστες ως εν δυνάμει πολίτες και διευκολύνει βιώσιμες οδούς προς την ιθαγένεια ως ένα απαραίτητο μέσο ενσωμάτωσης. Ο μετανάστης δικαιούται ιθαγένεια έπειτα από τρία χρόνια νόμιμης παραμονής. Κάθε απόγονος που γεννιέται στη χώρα έχει διπλή υπηκοότητα με τη γέννηση. Δεσμοί διαμονής ή οικογένειας με τη χώρα είναι τα μοναδικά κριτήρια για να πάρει την υπηκοότητα. Ο μόνος όρος που οι αιτούντες οφείλουν να αποδείξουν είναι ότι δεν έχουν καταδικαστεί για σοβαρά αδικήματα που ορίζει λεπτομερώς η νομοθεσία. Υπάρχει ασφάλεια υπό το νέο καθεστώς, αφού μπορεί να χάσει την υπηκοότητα μόνο μέσα σε μια περίοδο πέντε χρόνων εφόσον κριθεί ένοχος απάτης για την αποκτησή της. Ωστόσο η ανάκληση δεν μπορεί να εφαρμοστεί να τον καθιστά άπατρι. Επιτρέπεται η επιλογή διατήρησης ή όχι της υπηκοότητας προέλευσης».
Γιατί αλήθεια τα παραπάνω, που δεν είναι καθόλου ουτοπικά, αλλά πρακτικές σε μερικές από τις 28 αναπτυγμένες χώρες που διερευνήθηκαν, να φαντάζουν τόσο εξωπραγματικά για τη χώρα μας, που ακόμη και στα νέα μέτρα που εισηγείται αρνείται να δώσει λύσεις;
Τι πρέπει να αλλάξει:
Η Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την καμπάνια «Οχι στο ρατσισμό από την κούνια» ζητά:
* Την τροποποίηση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων για την εγγραφή των παιδιών των μεταναστών στα δημοτολόγια των δήμων όπου γεννιούνται.
* Την τροποποίηση του Κώδικα Ιθαγένειας έτσι ώστε να είναι δυνατή η κτήση της ιθαγένειας με τη γέννηση και με πολιτογράφηση των παιδιών που συμπληρώνουν 3 χρόνια στην ελληνική εκπαίδευση χωρίς την υποχρέωση καταβολής παραβόλου.
* Την απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας στα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα.
* Την παροχή, τουλάχιστον, άδειας αόριστης διάρκειας στους μαθητές που φοιτούν στην ελληνική εκπαίδευση.
* Την προώθηση μέτρων για την ένταξη των μεταναστών και τη στήριξη των μεταναστών δεύτερης γενιάς, μέσα από ενεργητικές πολιτικές που θα αποτρέπουν φαινόμενα αποκλεισμού και ρατσισμού.
Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 30/08/2008
