Καλησπέρα. Το όνομά μου είναι Μάρκος, Εξεγερμένος Υποδιοικητής Μάρκος, και βρίσκομαι εδώ για να σας παρουσιάσω τον Εξεγερμένο αντισυνταγματάρχη Μoises στον οποίο η Γενική Διοίκηση του EZLN έχει αναθέσει, την διεθνή δουλειά, αυτό που ονομάζουμε Διαγαλαξιακή Επιτροπή και Έκτη Διεθνή, γιατί από όλους εμάς, είναι ο μοναδικός που έχει υπομονή. Θέλουμε να σας ευχαριστήσουμε που έχετε έρθει μέχρι εδώ για να γνωρίσετε απευθείας αυτό που συμβαίνει με την εξέλιξη της υπόθεσης των ζαπατίστας, όχι μόνο σχετικά με τις επιθέσεις που δεχόμαστε, αλλά επίσης και για τις εξελίξεις που οικοδομούνται εδώ στην επαναστατημένη περιοχή, στην περιοχή των ζαπατίστας.
Ελπίζουμε ότι αυτό που βλέπετε, ότι αυτό που ακούτε θα βοηθήσει στο να φτάσει αυτός ο λόγος πολύ μακριά: στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στη Γαλλία, στην Ισπανία, στη Χώρα των Βάσκων, στις Η.Π.Α. και στην υπόλοιπη χώρα μας, με τους συντρόφους μας από την Άλλη Καμπάνια.
Μακάρι να μην κάνετε αυτό που έκανε η ονομαζόμενη Διεθνής αποστολή παρατήρησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που το μοναδικό που ήρθε να κάνει εδώ, πριν κάποιους μήνες, ήταν να καθαρίσει τα χέρια της προσκείμενης στο PRD κυβέρνησης της Chiapas, λέγοντας ότι οι επιθέσεις που υπέστησαν τα χωριά μας δεν προέρχονταν από την πολιτειακή κυβέρνηση, αλλά από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Μεξικού.
Θα ήθελα να κάνω μια εισαγωγή για αυτά που πρόκειται να πει ο αντισυνταγματάρχης Moises. Μας χαροποιεί το γεγονός ότι η επίσκεψή σας συμπίπτει με την δική του περιοδεία σ’ αυτή την περιοχή. Αυτός είναι ο σύντροφος που έχει παρακολουθήσει από πολύ κοντά τη διαδικασία δόμησης της αυτονομίας των ζαπατίστικων κοινοτήτων.
Θα ήθελα να εξηγήσω, σε γενικές γραμμές, την ιστορία του EZLN και των ιθαγενικών κοινοτήτων των ζαπατίστας σε αυτή την περιοχή, στην Chiapas. Αναφέρομαι στα υψίπεδα της Chiapas, την περιοχή του Caracol του Oventic, στην ζώνη tzotz choj, tzeltal-tojolabal, που είναι αυτή του Caracol de Morelia, τη ζώνη chol που είναι αυτή του Roberto Barrios, στο βορρά της Chiapas, τη ζώνη tojolabal ή Συνοριακή Ζώνη, που είναι το Caracol της La Realidad, και αυτή της ζώνης tzeltal, που είναι το Caracol της La Garrucha.
Αύριο, είστε προσκεκλημένοι να επισκεφτείτε ένα χωριό που εδώ και πολλά χρόνια είναι στις βάσεις στήριξης του EZLN. Θα έχετε την τιμή να σας οδηγήσει σ’ αυτό ο Διοικητής Ismael, που βρίσκεται εδώ. Αυτός ο σύντροφος μαζί με τον κύριο Ik – το μακαρίτη Διοικητή Hugo ή Francisco Gómez, όπως ήταν το κοσμικό του όνομα- διέτρεχαν αυτές τις χαράδρες, μιλώντας για τον ζαπατισμό όταν κανείς δεν ήταν μαζί μας.
Αυτός θα σας οδηγήσει. Θα πάτε να δείτε το μέρος όπου οι στρατιώτες έψαχναν για μαριχουάνα. Θα θέλαμε να δείτε εάν πραγματικά υπάρχει μαριχουάνα. Εάν βρείτε, μην την καπνίσετε, αλλά να κάνετε καταγγελία για να την καταστρέψουν. Όχι, δεν υπάρχει μαριχουάνα. Όμως εμάς δε μας πιστεύουν, ίσως πιστέψουν εσάς. Εσάς…τουλάχιστον!
Επίσης βρίσκεται μαζί μας ο Διοικητής Masho, εδώ στα δεξιά μου. Είναι και αυτός ένας από τους συντρόφους διοικητές που συνόδευαν τον κύριο Ik, τον Διοικητή Hugo, όταν σχεδόν ξεκινούσε ο EZLN σ’αυτή τη χαράδρα. Είναι μέλος της Επιτροπής της Έκτης του EZLN. Βρισκόταν μαζί μας στα βορειοδυτικά της μεξικανικής Δημοκρατίας, περνώντας από ινδιάνικα χωριά και συντρόφους και συντρόφισσες της Άλλης Καμπάνιας στο Μεξικό, σε εκείνο το μέρος της χώρας.
Πώς άρχισε όλο αυτό; Πριν 24 χρόνια,σχεδόν 25, έφτασε μια μικρή ομάδα ανθρώπων της πόλης, ή πολιτών όπως εμείς τους λέμε, όχι σε αυτό το μέρος της ζούγκλας, αλλά ακόμα πιο βαθιά, εκεί που τώρα είναι γνωστό ως προστατευόμενη οικολογική περιοχή των Montes Azules. Σ’ εκείνη την περιοχή δεν υπήρχε τίποτα περισσότερο από άγρια ζώα με τέσσερα πόδια και άγρια ζώα με δυο πόδια που ήμασταν εμείς. Και η αντίληψη αυτής της μικρής ομάδας –μιλώ για το 1983-1984, δηλαδή πριν 24 ή 25 χρόνια- ήταν η παραδοσιακή των απελευθερωτικών κινημάτων στην Λατινική Αμερική, δηλαδή: μια μικρή ομάδα φωτισμένων που κάνει ένοπλο αγώνα ενάντια στην κυβέρνηση. Και αυτό έχει ως συνέπεια πολύς κόσμος να τους ακολουθεί, να ξεσηκωθεί, να ανατρέπει την κυβέρνηση, και να εγκαθιστά μια σοσιαλιστική κυβέρνηση. Μιλάω πολύ σχηματικά, αλλά βασικά είναι αυτό που είναι γνωστό ως η θεωρία της «αντάρτικης εστίας».
Εκείνη η μικρή ομάδα, είχε αυτή την παραδοσιακή αντίληψη, κλασσική και ορθόδοξη, αν θέλετε να την ονομάσουμε έτσι, αλλά είχε επίσης ένα φορτίο ηθικής και ήθους που δεν είχαν προηγούμενα αντάρτικα ή ένοπλα κινήματα στην Λατινική Αμερική. Αυτή η κληρονομιά ηθικής και ήθους προερχόταν από πολλούς συντρόφους είχαν ήδη είχαν πεθάνει, αντιμετωπίζοντας τον ομοσπονδιακό στρατό και τη μυστική αστυνομία της μεξικανικής κυβέρνησης.
Στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων, ήμασταν μόνοι. Δεν υπήρχαν σύντροφοι στα χωριά. Κανείς από την Ελλάδα δεν ήρθε να μας δει. Ούτε από την Ιταλία ούτε από τη Γαλλία ούτε από την Ισπανία ούτε από τη Χώρα των Βάσκων. Ούτε από το Μεξικό! Επειδή αυτή ήταν ή πιο ξεχασμένη γωνιά αυτής της χώρας. Αυτό που ήταν μειονέκτημα, αργότερα θα μετατρεπόταν σε πλεονέκτημα: το γεγονός ότι ήμασταν απομονωμένοι και ξεχασμένοι μας επέτρεψε τότε, να έχουμε μια διαδικασία εσωτερικού μετασχηματισμού. Κάποιος που είναι «ορθόδοξος» θα γνωρίζει το βιβλίο που μιλάει για το «το μετασχηματισμό του πιθήκου σε άνθρωπο». Τότε λοιπόν, έγινε το ανάποδο: ο άνθρωπος μετασχηματίσθηκε σε πίθηκο, αυτό ήταν που ήμασταν εμείς. Συμπεριλαμβανομένης και της φυσικής παρουσίας, γι’ αυτό η χρήση της πασαμοντάνιας λοιπόν. Είναι ένα ζήτημα αισθητικής και καλού γούστου να σκεπάζεις το πρόσωπο.
Αυτή η μικρή ομάδα επιβίωσε από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, στην κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ, στην ανακοπή του αντάρτικου στην Κεντρική Αμερική – αρχικά με το FMLN στο Σαλβαδόρ, στη συνέχεια με εκείνο που κάποτε ονομαζόταν Μέτωπο των Σαντινίστας για την Εθνική Απελευθέρωση, στη Νικαράγουα και αργότερα, την επαναστατική ένωση της Γουατεμάλα, το URNG -.
Κατά την γνώμη μας δύο ήταν τα στοιχεία που βοήθησαν να επιζήσει: Το ένα, ήταν η ανοησία ή το πείσμα που, πιθανά, αυτός ο κόσμος μετέφερε στο DNA του και το άλλο, ήταν το φορτίο ήθους και ηθικής που είχε κληρονομηθεί από τους συντρόφους και τις συντρόφισσες που είχαν δολοφονηθεί από το στρατό, σ’ αυτά εδώ τα βουνά ακριβώς.
Τα πράγματα θα είχαν μείνει εδώ, με δυο επιλογές: Μια μικρή ομάδα που περνά δεκαετίες κλεισμένη στα βουνά, αναμένοντας κάποια στιγμή που συμβαίνει κάτι και μπορεί να δράσει μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα. Ή να τελειώσει, όπως κάποιο κομμάτι της ριζοσπαστικής αριστεράς στο Μεξικό τότε, ως βουλευτές, γερουσιαστές ή νόμιμοι πρόεδροι της θεσμικής αριστεράς στο Μεξικό.
Συνέβη κάτι που μας έσωσε. Μας έσωσε και μας νίκησε σ’ εκείνα τα πρώτα χρόνια. Και αυτό που συνέβη κάθεται εδώ στ’ αριστερά μου, είναι ο Εξεγερμένος Συνταγματάρχης Moisés, ο Διοικητής Masho, ο Διοικητής Ismael και πολλοί άλλοι σύντροφοι που μεταμόρφωσαν τον EZLN, από ένα αντάρτικο κίνημα εστιακό και ορθόδοξο, σε ένα στρατό ιθαγενών.
Δεν έχει να κάνει μόνο ότι ήταν ένας στρατός στην πλειοψηφία του αποτελούμενος από ιθαγενείς. Καλύπτω αυτό το σημείο επειδή, στην πραγματικότητα, σε κάθε 100 μαχητές, οι 99 ήταν ιθαγενείς και ένας ήταν μιγάς. Δεν είναι μόνο αυτό, αλλά και ότι αυτός ο στρατός και η θεώρησή του υπέστη μια ήττα στο φωτεινό σχεδιασμό του, στο σχεδιασμό της ηγετικής κατεύθυνσής του, του κλασικά επαναστατικού, όπου ένας άνθρωπος, ή μια ομάδα ανθρώπων, μεταμορφώνεται σε σωτήρα της ανθρωπότητας, ή της χώρας.
Αυτό που συνέβη, τότε, είναι ότι αυτός ο σχεδιασμός ηττήθηκε την ώρα που βρεθήκαμε μπροστά στις κοινότητες και αντιληφθήκαμε, ότι όχι μόνο δε μας καταλάβαιναν, αλλά και ότι η δική τους πρόταση ήταν καλύτερη.
Κάτι είχε συμβεί σε όλα τα προηγούμενα χρόνια, τις προηγούμενες δεκαετίες, τους προηγούμενους αιώνες. Βρισκόμασταν μπροστά σε ένα κίνημα ζωής, που είχε καταφέρει να επιβιώσει στις επιδιώξεις των καταχτητών από την Ισπανία, τη Γαλλία, την Αγγλία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και όλες τις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της ναζιστικής Γερμανίας στα 1940-1945. Αυτό που έκανε αυτούς τους ανθρώπους να αντισταθούν, τους συντρόφους μας και τις συντρόφισσές μας στην αρχή, και μετά, τους διοικητές και διοικήτριές μας τώρα, ήταν μια αφοσίωση στη ζωή που είχε να κάνει πολύ με το πολιτιστικό φορτίο. Η γλώσσα, η διάλεκτος, ο τρόπος της σχέσης με τη φύση παρουσίαζε μια εναλλακτική όχι μόνο της ζωής, αλλά και του αγώνα. Δε μάθαμε σε κανένα να αντιστέκεται. Μεταμορφωνόμασταν σε μαθητές εκείνου του σχολείου της αντίστασης κάποιου που κουβαλούσε πέντε αιώνες κάνοντάς το.
Αυτοί που πήγαιναν να σώσουν τις ιθαγενικές κοινότητες, σώθηκαν από αυτές. Και βρίσκουμε πορεία, προορισμό, δρόμο, συντροφικότητα και ταχύτητα για το βήμα μας. Αυτό που, τότε και τώρα, αποκαλούμε «η ταχύτητα του ονείρου μας».
Ο EZLN έχει μεγάλο ηθικό χρέος σε σας, σε κόσμο σαν εσάς, στο Μεξικό και σε όλο τον κόσμο, όμως το βαθύ μας ηθικό χρέος βρίσκεται στην καρδιά μας: στην ιθαγενική καρδιά. Σε αυτή την κοινότητα και σε χιλιάδες κοινότητες όπως αυτή, που είναι κατοικημένες από συντρόφους βάσης στήριξης ζαπατίστας.
Τη στιγμή που η μικρή αντάρτικη ομάδα ήρθε σε επαφή με τα χωριά, υπάρχει ένα πρόβλημα και ένας αγώνας. Εγώ έχω μια αλήθεια – εγώ, η αντάρτικη ομάδα – , και εσύ είσαι ένας ανίδεος, πρόκειται να σε διδάξω, να σε προσηλυτίσω σε ένα δόγμα, να σε εκπαιδεύσω, να σε διαμορφώσω. Λάθος και ήττα.
Την ώρα που αρχίζει να φτιάχνεται η γέφυρα της γλώσσας, και αρχίζουμε να μετασχηματίζουμε τον τρόπο που μιλάμε, αρχίζουμε να μετασχηματίζουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε για εμάς τους ίδιους και για τη θέση που έχουμε σε μια διαδικασία: το να υπηρετούμε.
Από ένα κίνημα που προοριζόταν για να υπηρετείται από τις μάζες, τους προλετάριους, τους φοιτητές για να φτάσει στην εξουσία και να τους κατευθύνει στην ύψιστη ευτυχία, μετατρεπόμασταν βαθμιαία, σε ένα στρατό που έπρεπε να υπηρετήσει τις κοινότητες. Οι ιθαγενικές κοινότητες tzeltales, ήταν οι από τις πρώτες που εγκατασταθήκαμε, σ’ αυτήν την περιοχή.
Η επαφή με τα χωριά σήμανε μια εξέλιξη επανεκπαίδευσης πιο σκληρής και πιο φοβερής από τα ηλεκτροσόκ που συνηθίζονται στις ψυχιατρικές κλινικές. Δεν το άντεξαν όλοι, κάποιοι ναι το αντέξαμε, όμως συνεχίζουμε να παραπονιόμαστε ακόμα και τώρα που έχουμε φτάσει ως αυτό σημείο του παιχνιδιού.
Τι συνέβη μετά; Αυτό που συνέβη είναι ότι ο EZLN μετατράπηκε σε ένα στρατό των ιθαγενών, στην υπηρεσία των ιθαγενών, και περνά από έξι που αρχίσαμε τον EZLN, σε περισσότερο από έξι χιλιάδες μαχητές.
Τί είναι αυτό που πυροδότησε την εξέγερση την πρώτη Γενάρη του 94; Γιατί αποφασίσαμε να εξεγερθούμε με όπλα; Η απάντηση βρίσκεται στα παιδιά. Δεν υπάρχει ανάλυση για τη διεθνή συγκυρία. Οποιοσδήποτε από σας θα συμφωνήσει μαζί μου στο ότι η διεθνής συγκυρία δεν ήταν κατάλληλη για μια ένοπλη εξέγερση. Το μπλοκ των σοσιαλιστών είχε καταρρεύσει, όλο το κίνημα της αριστεράς στη Λατινική Αμερική ήταν σε μία περίοδο αναδίπλωσης. Στο Μεξικό, η αριστερά θρηνούσε την ήττα μετά το ότι ο Salinas de Gortari όχι μόνο είχε αποτύχει, αλλά και είχε εξαγοράσει ένα καλό κομμάτι αυτού που ήταν η κριτική συνείδηση της αριστεράς στο Μεξικό.
Οποιαδήποτε ελάχιστη λογική θα μας έλεγε: δεν υπάρχουν συνθήκες, μη παίρνετε τα όπλα, παραδώστε τα όπλα, μπείτε στο παιχνίδι μας, κλπ, κλπ. Όμως υπήρχε κάτι μέσα μας που μας έκανε να προκαλούμε αυτές τις προγνώσεις και αυτές τις διεθνείς συνθήκες.
Ο EZLN τότε σχεδιάζει, για πρώτη φορά, να προκαλέσει το ημερολόγιο και τη γεωγραφία των από πάνω. Τα παιδιά σας είπα. Εκείνα τα χρόνια, από την αρχή του ενενήντα, του 1990, υπήρξε μια μεταρρύθμιση που εμπόδιζε τους αγρότες να έχουν πρόσβαση στη γη. Η γη, όπως πρόκειται να δείτε αύριο, όταν ανεβείτε το λόφο που πηγαίνει προς το χωριό της Galeana, τέτοια ήταν η γη που είχαν οι αγρότες: πλαγιές υπερυψωμένες, γεμάτες πέτρα. Η καλή γη ήταν στα χέρια των τσιφλικάδων. Τις επόμενες μέρες, θα πάτε να δείτε, επίσης και αυτά τα αγροκτήματα και θα μπορέσετε να δείτε τη διαφορά στη ποιότητα της γης.
Τελείωσε η δυνατότητα πρόσβασης σε ένα κομμάτι γης. Και, παράλληλα, οι αρρώστιες άρχισαν να τελειώνουν τα παιδιά. Από το 1990 μέχρι το 1992, δεν υπήρχε παιδί, στη ζούγκλα Lacandona, που να φτάνει στα πέντε χρόνια. Πριν τα πέντε τους χρόνια, πέθαιναν από αρρώστιες θεραπεύσιμες. Δεν ήταν καρκίνος, δεν ήταν AIDS, δεν ήταν παθήσεις της καρδιάς, ήταν παθήσεις ιάσιμες: τύφος, φυματίωση, και, μερικές φορές, ήταν ένας απλός πυρετός που σκότωνε παιδιά μικρότερα των πέντε χρόνων.
Ξέρω ότι στην πόλη αυτό μπορεί να είναι και πλεονέκτημα: λιγότεροι ηλίθιοι, περισσότεροι olotes λένε. Όμως στην περίπτωση ενός ιθαγενικού λαού, ο θάνατος των παιδιών του σημαίνει την εξαφάνισή του ως λαού. Δηλαδή, στη φυσική εξέλιξη, οι ενήλικοι μεγαλώνουν, γερνάνε και πεθαίνουν. Εάν δεν υπάρχουν παιδιά, αυτός ο πολιτισμός χάνεται.
Η θνησιμότητα των ιθαγενών, των παιδιών ιθαγενών, όξυνε ακόμη το πρόβλημα. Όμως η διαφορά που υπήρχε με τους υπόλοιπους ινδιάνικους λαούς, είναι ότι εδώ υπήρχε ένας στρατός επαναστατικός, ένοπλος. Ήταν οι γυναίκες που άρχισαν να ωθούν σ’ αυτό. Δεν ήταν οι άντρες.
Ξέρω την παράδοση στο Μεξικό – οι mariachis, Pedro Infante και όλο αυτό- είναι ότι οι άντρες είμαστε πολύ αρσενικοί. Όμως δεν ήταν έτσι. Αυτές άρχισαν να ωθούν: πρέπει να γίνει κάτι, όχι πια, και, φτάνει πια, ήταν οι γυναίκες, που έβλεπαν να πεθαίνουν οι γιοί τους και οι κόρες τους.
Άρχισε να υπάρχει ένα διάστημα φήμης σε όλες τις κοινότητες: πρέπει να γίνει κάτι, φτάνει πια, φτάνει πια, σε όλες τις γλώσσες. Τότε, βρισκόμασταν ήδη στη περιοχή των υψιπέδων. Και εκεί είχαμε δύο συντρόφισσες που ήταν, και είναι ακόμα, η σπονδυλική στήλη σ’ αυτή τη δουλειά: η αλησμόνητη Διοικήτρια Ramona και η Διοικήτρια Susana.
Από διαφορετικές πλευρές άρχισε να αναδύεται αυτή η ανησυχία, αυτή η δυσανεξία… Θα σας το πούμε με το όνομά του: αυτή η επανάσταση στις γυναίκες ζαπατίστας, ότι έπρεπε να γίνει κάτι. Εμείς κάναμε αυτό που έπρεπε να κάνουμε, τότε, που ήταν να ρωτήσουμε όλους τι επρόκειτο να κάνουμε. Υπήρξε, τότε, το 1992, ένα δημοψήφισμα – χωρίς τηλεόραση, χωρίς την περιφερειακή κυβέρνηση, χωρίς τίποτα από αυτό που υπάρχει τώρα- , πέρασε από χωριό σε χωριό και πραγματοποιήθηκαν συνελεύσεις- όπως αυτή που βρισκόμαστε τώρα-. Εξετάστηκε το πρόβλημα. Το δίλημμα ήταν πολύ απλό: εάν παίρναμε τα όπλα, θα χάναμε, όμως θα προκαλούσαμε την προσοχή και θα καλυτερεύαμε τις συνθήκες των ιθαγενών. Εάν δεν παίρναμε τα όπλα, θα επιζούσαμε, όμως θα εξαφανιζόμαστε ως ινδιάνικοι λαοί.
Η λογική του θανάτου είναι όταν αποφασίζουμε: δε μας αφήνουν άλλη επιλογή. Τώρα, μετά δεκατέσσερα, περίπου δεκαπέντε χρόνια, εμείς – αυτοί που φτάσαμε τα πιο πολλά χρόνια εδώ- λέμε: τι καλά που δεν είχαμε άλλη επιλογή.
Τα χωριά είπαν: γι’ αυτό βρίσκεσαι, πάλεψε, πάλεψε μαζί μας. Δεν ήταν μόνο μια τυπική σχέση, εξουσίας. Γιατί τυπικά ήταν το ανάποδο: τυπικά, ο EZLN ήταν η διοίκηση και τα χωριά ήταν κάτω από τις διαταγές του. Όμως τα γεγονότα στην πραγματικότητα ήταν το αντίθετο: τα χωριά στήριζαν, φρόντιζαν και είχαν αναπτύξει τον EZLN.
Σε αυτό τότε, ήταν σπουδαία επίσης, η συμμετοχή ενός συντρόφου μιγά από την πόλη, του Εξεγερμένου Υποδιοικητή Pedro που έπεσε μαχόμενος την πρώτη του Γενάρη του 94.
Όταν φτάνουμε σε αυτό το δίλημμα και τα χωριά λένε «πάρτε τα όπλα», ο στρατιωτικός υπολογισμός που κάναμε – ο Αντισυνταγματάρχης Moisés ίσως το θυμάται καλά γιατί ήταν σ’ αυτά τα βουνά που βρίσκονται εδώ στη πίσω μεριά του χωριού, εκεί επάνω, στον καταυλισμό που είχαμε υπήρξε μια συνάντηση όλων των διοικητών ζαπατίστας- η ομιλία που εγώ τους έκανα ήταν αυτή: πρέπει να σκεφτούμε τι πρόκειται να κάνουμε, γιατί όταν αρχίζουμε να βαδίζουμε κάπου δεν πρόκειται να κάνουμε βήμα πίσω.
Εάν αρχίζουμε να ρωτάμε τον κόσμο για να πάρουμε τα όπλα η όχι, ήδη δεν πρόκειται να σταματήσουμε. Γνωρίζαμε και αισθανόμαστε ότι η απάντηση επρόκειτο να είναι ναι. Και γνωρίζαμε και αισθανόμαστε ότι αυτοί που επρόκειτο να πέσουν ήμασταν αυτοί που βρισκόμασταν ενωμένοι σ’ αυτά τα βουνά, εδώ πάνω από τη Garrucha.
Έγινε ό,τι έγινε. Δεν θα σας διηγηθώ την πρώτη Γενάρη του 94, γιατί εσείς αρχίζετε να μας γνωρίζετε – καλά, κάποιοι, γιατί άλλοι σχεδόν βρίσκονταν πολύ chavitos -, και ανοίγεται μια διαδρομή αντίστασης, λέμε εμείς, όπου περνά από τον ένοπλο αγώνα στην οργάνωση της ειρηνικής αντίστασης των πολιτών.
Αυτό που συνέβη σε όλη αυτή την εξέλιξη και θέλω να σας επιστήσω την προσοχή είναι: η αλλαγή στη θέση του EZLN σχετικά με το πρόβλημα της εξουσίας. Και αυτή η διευκρίνιση στο πρόβλημα της εξουσίας είναι που θα δείξει τον τρόπο και το πιο βαθύ αποτύπωμα στο δρόμο των ζαπατίστας. Εμείς είχαμε αντιληφθεί – και στο εμείς που λέω, ήδη θα συμπεριλαμβάνονται οι κοινότητες, όχι μόνο η αρχική ομάδα -, είχαμε αντιληφθεί ότι οι λύσεις, όπως όλα σ’ αυτόν τον κόσμο, χτίζονται από κάτω προς τα πάνω. Και όλη η προηγούμενή μας πρόταση, και όλη η πρόταση της ορθόδοξης αριστεράς, μέχρι τότε, ήταν το ανάποδο, ήταν: από πάνω λύνονται τα πράγματα για τους από κάτω.
Αυτή η αλλαγή από κάτω για επάνω σήμαινε για μας να μην οργανωθούμε ούτε να οργανώσουμε τον κόσμο για να πάει να ψηφίσει, ούτε για να πάει σε μια πορεία, ούτε για να φωνάξει, αλλά για να επιβιώσει και για να μετατρέψει την αντίσταση σε ένα σχολείο. Αυτό ήταν που έκαναν οι σύντροφοι, όχι ο αρχικός EZLN, εκείνη η μικρή ομάδα, αλλά ο EZLN με αυτή την ιθαγενική σύνθεση πια. Αυτό που τώρα είναι γνωστό σε γενικές γραμμές ως οικοδόμηση της ζαπατίστικης αυτονομίας, είναι μια εξέλιξη που θα σας μιλήσει με λεπτομέρειες τώρα ο Εξεγερμένος Συνταγματάρχης Moisés.
Πριν από αυτό, θα ήθελα να επισημάνω κάποια πράγματα. Λέγεται, όχι άδικα, ότι τα τελευταία δυο χρόνια, το 2006, το 2007, ο Υποδιοικητής Marcos δούλεψε, με επιμονή και επιτυχία, στο να καταστρέψει την εικόνα την οποία τα ΜΜΕ είχαν κατασκευάσει γύρω από αυτόν. Και τους προκαλεί την περιέργεια πώς ένας κόσμο που πριν ήταν κοντά, τώρα έχουν απομακρυνθεί ή έχουν ξαναγίνει οριστικά, αντι-ζαπατίστας. Κάποιοι από αυτούς πήγαιναν στις χώρες τους να βγάλουν λόγους, και τύγχαναν υποδοχής όπως εάν ήταν αυτοί που πήραν τα όπλα. Ήταν οι ζαπατολόγοι, διατεθειμένοι να ταξιδέψουν με όλα τα έξοδα πληρωμένα, να δεχτούν τα χειροκροτήματα, τα καραβάνια και την μια ή την άλλη χάρη, στα ταξίδια τους στο εξωτερικό.
Τι συνέβη; Θα σας πω πώς το βλέπουμε εμείς. Εσείς θα έχετε την άποψή σας. Την ώρα που ξεσηκώνεται ο EZLN, εξεγείρεται…Θα εξηγηθώ: εδώ στις ιθαγενικές ζώνες μιλάνε πολύ για τα «coyotes». Τα coyotes, θέλω να εξηγήσω τη διαφορά επειδή για τους yaquis και τους mayos το coyote είναι πολύ chingón, είναι λοιπόν σύμβολο. Στην Chiapas όχι. Το coyote είναι ο ενδιάμεσος. Είναι κάποιος που αγοράζει φτηνά στους ιθαγενείς, και μετά ξαναπουλά ακριβά στην αγορά. Όταν γίνεται η ζαπατίστικη εξέγερση, εμφανίζονται αυτοί που εμείς αποκαλούμε μεσάζοντες της αλληλεγγύης. Δηλαδή, τα κογιότ της αλληλεγγύης. Αυτός ο κόσμος που έλεγα, και ακόμα λέω, που έχει τη συνομιλία με το ζαπατισμό, που έχουν το κόκκινο τηλέφωνο, που είναι αυτοί που ξέρουν πώς είναι η κατάσταση εδώ, και αυτό σημαίνει ένα πολιτικό κεφάλαιο. Έρχονται και φέρνουν κάποιο πραγματάκι, δηλαδή πληρώνουν φτηνά, και πηγαίνουν και παρουσιάζονται ως οι απεσταλμένοι του EZLN: εξαργυρώνουν ακριβά.
Η εμφάνιση αυτής της ομάδας μεσαζόντων, όπου υπήρχαν πολιτικοί, διανοούμενοι, aristas και κόσμος του κοινωνικού κινήματος, μας έκρυβε την ύπαρξη άλλων πραγμάτων, των άλλων από κάτω.
Εμείς διαισθανόμασταν ότι η Ισπανία των από κάτω ήταν εκεί, ότι η επαναστατημένη Χώρα των Βάσκων ήταν εκεί, ότι η ανυπότακτη Ελλάδα ήταν εκεί, ότι η εξεγερμένη Γαλλία ήταν εκεί, ότι η Ιταλία του αγώνα ήταν εκεί, όμως δεν τις βλέπαμε. Και φοβόμασταν, τότε, ότι ούτε εσείς μας βλέπατε.
Αυτοί οι μεσάζοντες οργάνωναν και έκαναν πράγματα όταν ήμασταν της μόδας, και εξαργύρωναν το πολιτικό τους κεφάλαιο. Έτσι σαν να υπάρχει κάποιος που οργανώνει συναυλίες, που λέει ότι είναι για εδώ και κρατάει ένα μέρος: εξαργυρώνει το μισθό του ή αυτό που αναλογεί στην οργάνωσή του.
Ήταν άλλο από κάτω. Εμείς πάντα είχαμε αυτή την ιδέα: ο ζαπατισμός από πάντα είχε σχεδιαστεί να μην είναι η μοναδική η επανάσταση, ούτε η καλύτερη. Και η θεώρησή μας δεν ήταν να δημιουργήσουμε ένα κίνημα που θα ηγεμονεύσει όλη την επανάσταση στο Μεξικό, ή όλη την επανάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο. Ποτέ δεν αποβλέπαμε σε μια διεθνή, στην Πέμπτη διεθνή ή δεν ξέρω σε ποια πάνε –Αλεχάντρο; Ήδη είναι η Έκτη, όμως αυτή είναι άλλη, αυτή είναι η Άλλη Διεθνής. Ο σύντροφος γνωρίζει τις διεθνείς-.
Τι συνέβη; Εγώ θα πω κάποια πράγματα που για σας δε θα είναι καινούργια. Η ιστορία μιας θεσμικής αριστεράς είναι φυσικά γνωστή για τους ισπανούς, με τον Rodríguez Zapatero ή τον Felipe González, για τη Χώρα των Βάσκων – Gora Euskal Herria – ακόμα περισσότερο, για την εξεγερμένη Ιταλία, ούτε πρέπει να είναι κάτι καινούργιο και για την Ελλάδα, λοιπόν, μπορεί να εξηγηθεί επίσης περισσότερο από αυτό, με το Miterrand, το βαρώνο, για τη Γαλλία, εξίσου.
Στο Μεξικό όχι. Συνεχίζει να υπάρχει αυτή η προσδοκία: ότι είναι δυνατό η αριστερά που υπομένουμε τώρα, εάν φτάσει στην εξουσία, θα το κάνει ατιμώρητα. Θέλω να πω: θα μπορέσει να φτάσει να κυβερνά χωρίς να σταματήσει να είναι αριστερά. Η Ισπανία, η Ιταλία, η Γαλλία, η Ελλάδα, πρακτικά όλες οι χώρες του κόσμου, μπορούν να μας διηγηθούν το αντίθετο: ο κόσμος της αριστεράς, συνεπής –όχι απαραίτητα ριζοσπαστικός- τη στιγμή που φτάνει στη εξουσία, σταματάει να είναι. Διαφέρει η ταχύτητα, διαφέρει το βάθος, όμως αναντίρρητα, μεταμορφώνονται. Αυτό είναι που εμείς αποκαλούμε «το στομαχικό αποτέλεσμα» της εξουσίας: ή σε χωνεύει ή σε χέζει.
Αυτή η προσέγγιση, στο Μεξικό, της αριστεράς, ή αυτής που αυτοπροσδιορίζεται ως αριστερά, στην εξουσία – τώρα θυμάμαι ότι βγήκε σε μια εφημερίδα ότι εγώ δεν ήμουν εδώ, ότι ήμουν στη πόλη του Μεξικό, στις γιορτές της αριστεράς, δε γνώριζα ότι υπήρχε αριστερά στην πόλη του Μεξικό και κάνουν γιορτές… Ναι υπάρχει ακόμα, όμως είναι Άλλη αριστερά πιά – τη στιγμή που παρουσιάστηκε η δυνατότητα της εξουσίας, άρχισε να αναδύεται και η διαδικασία της χώνεψης και της αφόδευσης της εξουσίας πάνω σε εκείνη την αριστερά.
Στους ζαπατίστας, και σε όλο εκείνο το κομμάτι που στέκεται στο κέντρο – συγχωρείστε με αν ραγίζω κάποια καρδιά, όμως το κέντρο δε βρίσκεται στο κέντρο, είναι κολλημένο στη δεξιά. Είναι το άλλο πλευρό, στη δεξιά… λοιπόν, στα δεξιά σας-…
Τότε, εμείς έπρεπε, μας ζητήθηκε από αυτή την ομάδα των διανοουμένων, καλλιτεχνών, αρχηγών σοσιαλιστών, να επιστρέφαμε την ιστορία στο 1984, όταν σκεφτόμασταν ότι μια ομάδα, ή ένα άτομο, αν φτάσει στην εξουσία, μετατρέπει όλο το προς τα κάτω. Και να εναποθέσουμε την εμπιστοσύνη μας, το μέλλον, τη ζωή και την εξέλιξή μας, σε κάποιον φωτισμένο, σε ένα άτομο, με μια συμμορία 40 απατεώνων που είναι η αριστερά στο Μεξικό.
Εμείς είπαμε ότι Όχι. Δεν είναι ότι μας είναι αντιπαθής ο νομιμοποιημένος πρόεδρος, αλλά απλά δεν πιστεύουμε σε αυτή την διαδικασία. Δεν πιστεύουμε ότι κάποιος, ούτε ακόμα τόσο ωραίος όπως ο Υποδιοικητής Marcos, είναι ικανός να κάνει αυτό το μετασχηματισμό – bueno, las piernas-.
Εμείς δε μπορούσαμε να το κάνουμε, και τότε ήρθε η ρήξη.
Θέλω να σας επιστήσω την προσοχή πάνω σε ένα πράγμα: τότε, είπαμε αυτό που επρόκειτο να συμβεί. Αυτό που συμβαίνει τώρα. Όταν το είπαμε, είπαν ότι παίζαμε παιχνίδι με τη δεξιά. Αυτήν την ώρα, τώρα, που επαναλαμβάνονται, ακόμα με τις ίδιες λέξεις, αυτά που είπαμε πριν δυο χρόνια, λέγεται ότι είναι για να προσφέρουμε υπηρεσίες στη αριστερά.
Ο ζαπατισμός είναι στενόχωρος. Όπως στο παζλ της εξουσίας που φτάνει ένα κομμάτι που δεν μπαίνει και πρέπει να το χαλάσεις. Από όλα τα κινήματα που υπάρχουν στο Μεξικό, ένα από αυτά – όχι το μοναδικό-, ο ζαπατισμός, είναι στενάχωρο γι’ αυτόν τον κόσμο. Είναι ένα κίνημα που δεν αφήνει να υποτάσσεται, δεν αφήνει να παραδίδεται, δεν αφήνει να ενδίδει, δεν αφήνει να ξεπουλιέται. Και για τα κινήματα των επάνω αυτή είναι η λογική, αυτό είναι το εύλογο. Είναι η «real politik» όπως λένε.
Τότε, δημιουργείται αυτή η αποστασιοποίηση που, λίγο-λίγο αρχίζει να διαχέεται προς τα διεθνή κομμάτια, στην Λατινική Αμερική και στην Ευρώπη, συνολικά. Σε αυτή τη διαδρομή ωστόσο, χτίστηκαν σχέσεις πιο στέρεες. Για να αναφέρω κάποια, αυτή των συντρόφων της CGT της Ισπανίας, το επαναστατικό πολιτιστικό κίνημα της Χώρας των Βάσκων, η κοινωνική Ιταλία και πιο πρόσφατα, η εξεγερμένη και ανυπότακτη Ελλάδα που έχουμε συναντήσει.
Αυτή η μετατόπιση προς τα δεξιά κρύβεται κάτω από το ακόλουθο σχήμα, λέει: «ο EZLN ριζοσπαστικοποιήθηκε και πήγε πιο αριστερά». Ας μας συγχωρήσουν, όμως ο πρότασή μας συνεχίζει να είναι η ίδια: δεν ψάχνουμε την ανάληψη της εξουσίας, σκεφτόμαστε ότι τα πράγματα οικοδομούνται από τα κάτω. Και αυτό που συνέβη είναι ότι αυτά τα κομμάτια, οι διαμεσολαβητές της αλληλεγγύης, τα διεθνιστικά coyotes , ή η διεθνής της διαμεσολάβησης είχαν μετατοπιστεί στα δεξιά. Επειδή η εξουσία δεν σε αφήνει να προσχωρήσεις σε αυτήν χωρίς τιμωρία.
Η εξουσία είναι ένα κλαμπ αποκλειστικό, που έχει καθορισμένες υποχρεώσεις για να μπεις σ’ αυτήν. Αυτό που οι ζαπατίστας ονομάζουμε «η κοινωνία της εξουσίας» έχει κανόνες. Οποιοσδήποτε που ψάχνει τη δικαιοσύνη, την ελευθερία, τη δημοκρατία, το σεβασμό στη διαφορά, δεν έχει την δυνατότητα να είναι αποδεκτός εκεί , εκτός εάν ενδώσει σε αυτές τις ιδέες.
Όταν εμείς αρχίσαμε να βλέπουμε αυτή τη μετατόπιση στα δεξιά του πιο ζαπατίστικου κομματιού προφανώς, αρχίσαμε να αναρωτιόμαστε τι ήταν κάτω, τι ήταν πίσω. Για να είμαστε ειλικρινείς, αρχίσαμε το ανάποδο: αρχίσαμε με τον κόσμο, δηλαδή σε διεθνές επίπεδο και μετά αναρωτηθήκαμε για το Μεξικό.
Για λόγους που ίσως να μπορούσατε να εξηγήσετε, η προσέγγιση του ζαπατισμού ήταν πιο δυνατή με άλλες χώρες απ’ ότι με το Μεξικό. Και ήταν πιο δυνατή στο Μεξικό απ’ ότι με τον κόσμο της Chiapas. Σαν να ήταν μια σχέση αντίστροφη στη γεωγραφία: Αυτός που ζούσε πιο μακριά, ήταν πιο κοντά μας, και αυτός που ζούσε πιο κοντά, ήταν πιο μακριά από μας.
Έφτανε η ιδέα να ψάξουμε με τη διαίσθηση και την επιθυμία ότι υπήρχαν: εσείς, άλλοι σαν εσάς. Ήρθε η Έκτη Διακήρυξη, η ολοκληρωτική ρήξη με αυτό το κομμάτι των διαμεσολαβητών της αλληλεγγύης. Και η αναζήτηση, στο Μεξικό και στον κόσμο, άλλων που ήταν σαν εμάς, που ήταν όμως διαφορετικοί.
Πέρα από αυτή τη θέση απέναντι στην εξουσία, υπάρχει ένα σημαντικό χαρακτηριστικό στο ζαπατισμό – και θα το δείτε τώρα που βρίσκεστε αυτές τις μέρες εδώ, ή αν μιλήσετε με τα Αυτόνομα Συμβούλια και με τις Juntas de Buen Gobierno, δηλαδή με τις αυτόνομες αρχές-: η αποκήρυξη της ηγεμονίας και της ομογενοποίησης της κοινωνίας. Εμείς δεν προτείνουμε ένα Μεξικό ζαπατίστικο, ούτε έναν κόσμο ζαπατίστικο. Δεν προτείνουμε όλοι να είναι ιθαγενείς. Εμείς θέλουμε έναν τόπο, εδώ, το δικό μας, να μας αφήσουν σε ειρήνη, να μη μας διατάζει κανείς. Αυτή είναι η ελευθερία: ότι εμείς αποφασίσαμε αυτό που θέλουμε να κάνουμε.
Και σκεφτόμαστε ότι αυτό είναι δυνατό μόνο, εάν άλλοι όπως εμείς θέλουν και αγωνίζονται για το ίδιο. Και θεμελιώνεται μια σχέση συντροφικότητας, λέμε εμείς. Αυτό είναι που θέλει να οικοδομήσει η Άλλη Καμπάνια. Αυτό είναι που θέλει να οικοδομήσει η Διεθνής Έκτη. Μια συνεύρεση επαναστατημένων, μια ανταλλαγή εμπειριών και μια σχέση πιο ευθεία, όχι ενδιάμεση, αλλά πραγματική, στήριξης ανάμεσα σε οργανώσεις.
Πριν μερικούς μήνες, ήρθαν εδώ σύντροφοι από την Κορέα, την Ταϋλάνδη, τη Μαλαισία, την Ινδία, τη Βραζιλία, Ισπανία –και δε θυμάμαι από ποια άλλα μέρη-της Vía Campesina. Εμείς τους είδαμε στη La Realidad, βρεθήκαμε εκεί μαζί τους. Και όταν μιλούσαμε τους είπαμε: η συνάντηση μεταξύ αρχηγών, για μας δε αξίζει τίποτα. Ούτε ακόμα τη φωτογραφία που βγαίνουν. Αν οι ηγεσίες δυο κινημάτων δεν προσφέρουν για να συναντηθούν τα κινήματα και να γνωριστούν, αυτές οι ηγεσίες δεν προσφέρουν.
Εμείς σας λέμε το ίδιο, τώρα, σε οποιονδήποτε έρχεται να το προτείνει αυτό. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι αυτό που βρίσκεται πίσω: εσείς, άλλοι σαν εσάς. Δε μπορούμε να έρθουμε στην Ελλάδα, όμως μπορούμε να κάνουμε τον υπολογισμό και να πούμε ότι από αυτούς που ήθελαν να έρθουν, δεν είναι όλοι εδώ. Πώς μπορούμε να μιλήσουμε με αυτούς τους άλλους; Και σας λέμε ότι δε θέλουμε ελεημοσύνη, δε θέλουμε οίκτο. Δε θέλουμε να μας σώσετε τη ζωή. Ότι θέλουμε ένα σύντροφο, μια συντρόφισσα και unoa compañeroa στην Ελλάδα, που να αγωνίζεται για τα δικά τους. Στην Ιταλία, στη χώρα των Βάσκων, στην Ισπανία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Δανία, στην Ελβετία –δε θα πω όλες τις χώρες, γιατί ίσως κάνω λάθος σε κάποια και διαμαρτυρηθεί-…
Για πού κοιτάζουμε εμείς; Όταν σας έκανα αυτή τη γρήγορη αναδρομή, σας μίλησα για μια δέσμευση ήθους και ηθικής από αυτές που έχουν εγκατασταθεί μέσα μας. Πρέπει να δούμε, πάνω απ’ όλα, με τον αγώνα και το σεβασμό για τη ζωή, για την ελευθερία, για τη δικαιοσύνη και για τη δημοκρατία. Έχουμε μια ηθική δέσμευση με τους συντρόφους μας. Όχι με σας, όχι με τους διανοούμενους που απομακρύνθηκαν, όχι με τους καλλιτέχνες, όχι με τους συγγραφείς, ούτε με τους κοινωνικούς αρχηγούς που τώρα είναι αντι ζαπατίστας.
Εμείς έχουμε μια δέσμευση με εκείνους που πέθαναν αγωνιζόμενοι. Και θέλουμε να φτάσει η μέρα που να μπορούμε να τους πούμε σε αυτούς και αυτές, στους νεκρούς μας και στις νεκρές μας, τρία πράγματα τίποτα περισσότερο: δεν παραδοθήκαμε, δεν ξεπουληθήκαμε, δεν υποταχτήκαμε.
