Τελικά η “Δεξιά του Κυρίου” και οι ακραία συντηρητικές φωνές κυριάρχησαν της λογικής, αλλά και της εποικοδομητικής δημόσιας διαβούλευσης του περσινού νομοσχεδίου, με αποτέλεσμα το νέο σχέδιο νόμου για τα ναρκωτικά που κατατέθηκε για δημόσια διαβούλευση να υπολείπεται των προσδοκιών και των αρχικών θετικών προβλέψεων. Η προσωπική χρήση, κατοχή και προμήθεια τελικά δεν αποποινικοποιείται, αλλά μειώνονται οι ποινές (πταίσμα), ενώ η δημόσια χρήση και η μικροδιακίνηση αποτελούν πλέον πλημμέλημα. Η καλλιέργεια κλωστικής κάνναβης, κατά παράβαση της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, δεν αποποινικοποιείται τελικά.
Μπορεί το περσινό νομοσχέδιο να μην ήταν το ιδεατό, παρουσίαζε όμως σημαντικές βελτιώσεις από το υπάρχον νομικό πλαίσιο. Για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες ο χρήστης ουσιών δεν θα θεωρείτο πλέον εγκληματίας, καθώς πρότεινε την αποποινικοποίηση της προμήθειας, κατοχής και ιδίας χρήσης όλων των ουσιών, αν και δεν προσδιορίζονταν τα όρια ποσοτήτων που δικαιολογούν προσωπική χρήση, ούτε διαχωρίζονταν οι ουσίες ανάλογα με την επικινδυνότητά τους.
Δυστυχώς μετά από ισχυρές πολιτικές πιέσεις από συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις (ΝΔ, ΛΑΟΣ, ΚΚΕ), ο Υπουργός Δικαιοσύνης πήγε δύο βήματα πίσω από τις αρχικές προτάσεις της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής με αποτέλεσμα το νέο νομοσχέδιονα εμμένει στη “διατήρηση της ποινικοποίησης τόσο της χρήσης ναρκωτικών ουσιών όσο και των υποστηρικτικών αυτής πράξεων (κατοχή και με οποιονδήποτε τρόπο προμήθεια προς ίδια χρήση)”.
Η προσωπική χρήση, που δεν προσδιορίζεται με συγκεκριμένα αντικειμενικά κριτήρια αλλά “με συνεκτίμηση του είδους, της καθαρότητας και της ποσότητας του συγκεκριμένου ναρκωτικού, σε συνδυασμό με τη συχνότητα χρήσης, τον χρόνο χρήσης, την ημερήσια δόση και τις ιδιαίτερες ανάγκες χρήσης του συγκεκριμένου χρήστη“, καθώς και η προμήθεια και κατοχή μετατρέπονται σε πταίσμα που τιμωρείται με κράτηση μέχρι δύο μηνών ή πρόστιμο μέχρι 1.000 ευρώ. Η δημόσια χρήση απαγορευμένων ουσιών τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι 3 μηνών (πλημμέλημα).
Μπορεί να βελτιώνεται θεωρητικά η κατάσταση από το υπάρχον νομικό πλαίσιο που είναι πιο αυστηρό, αλλά με αυτό το τρόπο δεν βγαίνουν από τη μέση ούτε ο αστυνομικός, ούτε ο δικηγόρος, ούτε και ο δικαστής, ενώ αποκτά ένα καθαρά εισπρακτικό χαρακτήρα αυτή η ρύθμιση. Ατιμωρησία υπάρχει μόνο εφόσον αποδειχθεί ότι η πράξη ήταν εντελώς συμπτωματική και δεν θα επαναληφθεί (κάτι που ισχύει και με το υπάρχον πλαίσιο).
Η αυτοκαλλιέργεια κάνναβης για προσωπική χρήση μετατρέπεται σε πταίσμα, που τιμωρείται με κράτηση μέχρι δύο μηνών ή πρόστιμο μέχρι 1.000 ευρώ, χωρίς όμως να προσδιορίζονται ο αριθμός των φυτών που δικαιολογούν προσωπική χρήση.
Η μη θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων για την προσωπική χρήση (ποσότητες ουσιών σε γραμμάρια, αριθμός δέντρων, διαχωρισμός ουσιών ανάλογα με την τοξικότητα- επικινδυνότητά τους) είναι σίγουρα ένα παράθυρο του νόμου που ενδέχεται να επιφέρει διαφορετικές ερμηνείες και να δίνει τη δυνατότητα στον αστυνομικό και τον εισαγγελέα να αποφασίζουν κατά το δοκούν για το ποιος θεωρείται απλά χρήστης.
Ενώ αρχικά είχε διαρρεύσει ότι η καλλιέργεια κλωστικής κάνναβης θα αποσυνδεθεί από το νόμο περί ναρκωτικών και θα εξαιρεθεί από τη λίστα των παράνομων ουσιών, τελικά δυστυχώς στις ουσίες που υπάγονται στα ναρκωτικά κατά το νόμο 3459/2006 δεν περιλαμβάνονται (μόνο) “τα προϊόντα κλωστικής κάνναβης sativa L” και όχι το ίδιο το φυτό. Αυτό θα φέρει την Ελλάδα ενώπιων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, καθώς σε όλη την ΕΕ η καλλιέργεια κλωστικής κάνναβης (hemp) όχι μόνο είναι νόμιμη αλλά επιδοτείται κιόλας.
Η διακίνηση μικροποσότητας ναρκωτικών μετατρέπεται σε πλημμέλημα (από κακούργημα), ενώ τυποποιείται ως βασικό έγκλημα η διακίνηση ναρκωτικών που παραμένει κακούργημα. Η μη αναφορά σε μέγιστη (ή ελάχιστη) ποινή αφήνει να εννοηθεί ότι ο δικαστικός θα μπορεί να επιλέξει από 5 έως 20 χρόνια κατά το δοκούν. Αν και γίνεται μια προσπάθεια διαβάθμισης, ελαστικοποίησης και μείωσης των ποινών διακίνησης, για να αποσυμφορηθούν τα σωφρονιστικά ιδρύματα, η Ελλάδα θα εξακολουθεί να έχει από τα αυστηρότερα πλαίσια ποινών για τους διακινητές, πολύ πιο αυστηρά από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, ιδιαίτερα σε ότι αφορά την επιβολή της ανώτατης ποινής (ισόβια κάθειρξη).
Το νομοσχέδιο καθιερώνει θεωρητικά “το δικαίωμα στη θεραπεία, δηλαδή την απεξάρτηση του εξαρτημένου κρατούμενου”, ενώ προβλέπει τη “δυνατότητα επιβολής εναλλακτικών μέτρων απεξάρτησης από το δικαστήριο”, πάντα βέβαια στα εγκεκριμένα κατά νόμο κρατικά θεραπευτικά προγράμματα απεξάρτησης. Στη πράξη θα φανεί κατά πόσο τα δικαστήρια θα εξακολουθούν να κρίνουν ως εξαρτημένους χρήστες τους μεγαλέμπορους για να έχουν ευνοϊκές ποινές και κατά πόσο θα συνεχίσουν να ταλαιπωρούνται και να διαπομπεύονται οι απλοί χρήστες κάνναβης και άλλων ουσιών.
Θεωρούμε ότι το νομοσχέδιο για τα ναρκωτικά δεν κινείται στη σωστή κατεύθυνση καθώς ο χρήστης θα συνεχίσει να θεωρείται εγκληματίας κατά το νόμο, έστω και αν αντιμετωπίζει μειωμένες ποινές. Όσο η χρήση ουσιών, ιδιαίτερα της κάνναβης, είναι ποινικά κολάσιμη, ο χρήστης δεν θα απεξαρτηθεί ποτέ από τον έμπορο και το οργανωμένο έγκλημα θα συνεχίσει να πλουτίζει και να διαφθείρει το Κράτος και τη Δικαιοσύνη. Ιδιαίτερα σε αυτή τη δύσκολη περίοδο της πολύπλευρης κρίσης, με την πολυτοξικομανία και την αλόγιστη χρήση συνθετικών ουσιών να έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, είναι απαραίτητο οι πολιτικές για τα “ναρκωτικά” να στηριχθούν σε επιστημονικά δεδομένα και τη διεθνή εμπειρία και όχι σε ιδεοληψίες ηθικού πανικού. Με την αποποινικοποίηση και την ελεγχόμενη ρύθμιση της παραγωγής και της κατανάλωσης, θα εξοικονομηθούν πολύτιμοι πόροι (τουλάχιστον 1 δις ευρώ το χρόνο) που μπορούν να ανακατανεμηθούν στην κοινωνική πρόνοια, ενώ θα διασφαλιστεί η δημόσια υγεία και θα απαξιωθεί το οργανωμένο έγκλημα.
Πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει μια πιο ολοκληρωμένη, επιστημονικά επικαιροποιημένη και δημοσιονομικά ορθολογική, προσέγγιση ακολουθώντας τις παρακάτω προτάσεις:
1. Αποποινικοποίηση της χρήσης όλων των ουσιών, καθώς και κατηγοριοποίηση των ουσιών και αντιμετώπιση της εξάρτησης που προκαλούν στα πλαίσια της μείωσης τη βλάβης, με βάση την επικινδυνότητα τους.
2. Περαιτέρω εξορθολογισμός των ποινών τιμωρίας του βασικού εγκλήματος της διακίνησης, κατά τα πρότυπα της Απόφασης – πλαίσιο του Συμβουλίου της 25ης Οκτωβρίου 2004 (2004/757/ΔΕΥ).
3. Θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων αθωότητας που δικαιολογούν τη προσωπική χρήση (όπως όρια ποσότητας της κάθε επί μέρους ναρκωτικής ουσίας, αριθμός φυτών κάνναβης, αλλά και ο βαθμός βλαπτικότητας της κάθε ναρκωτικής ουσίας και ιδιαίτερα η κατηγορία στην οποία ανήκει).
4. Αποποινικοποίηση της καλλιέργειας 2 θηλυκών φυτών κάνναβης ανά άτομο για προσωπική χρήση.
5. Την ελεγχόμενη από το Κράτος διάθεση κάνναβης, μέσα από τη λειτουργία συλλόγων (κλαμπ μελών) για συλλογική, μη-κερδοσκοπική, καλλιέργεια κάνναβης για προσωπική (θεραπευτική ή ευφορική) χρήση, αλλά και ειδικών φαρμακείων όπου θα παρέχουν, κατόπιν ιατρικής συνταγής, την κάνναβη για προσωπική χρήση.
6. Τη νομιμοποίηση της κάνναβης για ιατρικούς και θεραπευτικούς σκοπούς.
7. Τη νομιμοποίηση της καλλιέργειας κλωστικής κάνναβης για κατασκευαστικούς και βιομηχανικούς σκοπούς, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μαζική και συστηματική παραγωγή της κλωστικής κάνναβης, όπως έχει αποδείξει και σχετική μελέτη των ΕΘΙΑΓΕ – Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (2000), μπορεί να έχει σπουδαία αποτελέσματα για την τόνωση της ελληνικής οικονομίας και της υπαίθρου.
8. Τον άμεσο διαχωρισμό (και αποποινικοποίηση) των υποπροϊόντων του φυτού της κάνναβης για διατροφική και βιομηχανική χρήση.
9. Την δημιουργία κέντρων ελεγχόμενης- κλινικής χορήγησης οπιούχων στους εξαρτημένους, αλλά και καινοτόμων προγραμμάτων απεξάρτησης, επανένταξης και μείωσης της βλάβης, όχι μόνο από τους 4 εγκεκριμένους Κρατικούς οργανισμούς θεραπείας, αλλά και από άλλους οργανισμούς σε συνεργασία με το Δημόσιο και την Τοπική Αυτοδιοίκηση κατά τα πρότυπα πολλών Ευρωπαϊκών χωρών (Ελβετία, Πορτογαλία, κλπ), που να καλύπτονται από όλους τους ασφαλιστικούς φορείς ή να παρέχονται δωρεάν μέσα από τις δομές του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ).
10. Ανάπτυξη νέων δομών και περισσότερων εναλλακτικών προγραμμάτων δωρεάν πρωτοβάθμιας περίθαλψης και υγειονομικής φροντίδας εξαρτημένων χρηστών (streetwork), καθώς και περισσότερων κέντρων απεξάρτησης κρατουμένων. Χρηματοδότησή τους από τα έσοδα που προβλέπονται από χρηματικές ποινές και δημεύσεις (άρθρο 45).
Εμείς θα συνεχίσουμε να διεκδικούμε τα αυτονόητα και να καλλιεργούμε την ελευθερία μας.
Ραντεβού το Μάη στο ανανεωμένο 9ο Αντιαπαγορευτικό Φεστιβάλ της Αθήνας.
Ηλιόσποροι, 30.10.2012
