Τα ποδήλατα μειώνουν την ατμοσφαιρική ρύπανση και την παχυσαρκία, δεν εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα, ενώ παράλληλα είναι οικονομικά προσιτά από δισεκατομμύρια ανθρώπους που δεν μπορούν να αγοράσουν αυτοκίνητο.
Του Lester R. Brown στο AlterNet
Το ποδήλατο έχει πολλά πλεονεκτήματα ως μέσο μεταφοράς. Ελαττώνει την κυκλοφοριακή συμφόρηση, την ατμοσφαιρική ρύπανση, βοηθάει στη βελτίωση της φυσικής κατάστασης, δεν εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα και είναι οικονομικά προσιτό από δισεκατομμύρια ανθρώπους που δεν μπορούν να αγοράσουν αυτοκίνητο. Τα ποδήλατα αυξάνουν την κινητικότητα, μειώνοντας παράλληλα την κυκλοφοριακή συμφόρηση και το ποσοστό της ασφαλτόστρωσης. Έξι ποδήλατα καταλαμβάνουν το χώρο ενός αυτοκινήτου. Για την στάθμευση, το πλεονέκτημα είναι ακόμα μεγαλύτερο με είκοσι ποδήλατα να καταλαμβάνουν το χώρο στάθμευσης ενός αυτοκινήτου. Πολύ λίγες μέθοδοι για την μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα είναι τόσο αποτελεσματικές όσο η υποκατάσταση ενός αυτοκινήτου με ποδήλατο, τουλάχιστον για τις κοντινές αποστάσεις. To ποδήλατο είναι ένα θαύμα της μηχανικής, μια επένδυση 10 κιλών μετάλλου και λάστιχου εκτοξεύουν την αποδοτικότητα της ατομικής μετακίνησης 3 φορές.
Το ποδήλατο δεν είναι μόνο ένα ευέλικτο μέσο μεταφοράς, αλλά ένας ιδανικός τρόπος ισορροπίας των λαμβανόμενων θερμίδων και της καύσης τους. Τακτική εξάσκηση σε κοντινές αποστάσεις – συνήθως πηγαίνοντας στη δουλειά – μειώνει την αρτηριακή πίεση, την εμφάνιση οστεοπόρωσης και αρθρίτιδας και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Η παγκόσμια παραγωγή ποδηλάτου, που στην περίοδο 1990-2002 είχε μέσο όρο παραγωγής τα 94 εκατομ. κομμάτια το χρόνο, εκτοξεύθηκε το 2007 στα 130 εκατομ. αφήνοντας κατά πολύ πίσω την παραγωγή αυτοκινήτου (70 εκατομ.). Οι πωλήσεις ποδηλάτου σε κάποιες αγορές εμφανίζουν αύξηση, καθώς οι κυβερνήσεις επινοούν εκατοντάδες κίνητρα για να ενθαρρύνουν την χρήση του. Η ιταλική κυβέρνηση, για παράδειγμα, ξεκίνησε το 2009 ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για την ενθάρρυνση της αγοράς ποδηλάτου ή ηλεκτρικού ποδηλάτου ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα του αέρα στις πόλεις, επιδοτώντας την αγορά με άμεση πληρωμή έως και του 30% της αξίας.
Η Κίνα, με 430 εκατομ. ποδήλατα, έχει παγκοσμίως τον μεγαλύτερο στόλο, χωρίς όμως να ξεπερνά την Ευρώπη στην αναλογία ποδηλάτων ανά κάτοικο. Η Ολλανδία έχει περισσότερο από ένα ποδήλατο ανά κάτοικο, ενώ η Δανία και η Γερμανία έχουν λίγο λιγότερο από ένα ποδήλατο ανά κάτοικο.
Η Κίνα απέδειξε με δραματικό τρόπο την δυνατότητα των χαμηλά αμειβόμενων κοινωνικών τάξεων να αποκτήσουν μέσο μεταφοράς μέσω του ποδηλάτου. Το 1976, η χώρα παρήγαγε 6 εκατομ. ποδήλατα. Μετά τις μεταρρυθμίσεις του 1978, οι οποίες οδήγησαν στο άνοιγμα των αγορών και σε γρήγορα αυξανόμενα εισοδήματα, η παραγωγή ποδηλάτου άρχισε να παίρνει την ανιούσα φτάνοντας αισίως τα 90 εκατομ. το 2007.
Τα 430 εκατομ. ποδήλατα που κυκλοφορούν στην Κίνα σηματοδότησαν τη μεγαλύτερη αύξηση κινητικότητας στην ιστορία. Τα ποδήλατα κατέλαβαν τους αστικούς και τους επαρχιακούς δρόμους. Και παρόλο που αυτό που τραβά την προσοχή είναι ο ραγδαίος πολλαπλασιασμός των αυτοκινήτων και η συνακόλουθη συμφόρηση που προκαλούν, είναι τα ποδήλατα που παρέχουν σε εκατομμύρια Κινέζους τη δυνατότητα μετακίνησης.
Η Ολλανδία είναι ανάμεσα στις πρώτες βιομηχανοποιημένες χώρες που σχεδίασαν οδικό δίκτυο φιλικό προς το ποδήλατο, με το 27% όλων των μεταφορών να γίνονται με ποδήλατο. Ακολουθεί η Δανία με 18% και η Γερμανία με 10%. Αντίθετα, οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία βρίσκονται στο 1%.
Μια εξαίρετη μελέτη των John Pucher και Ralph Buehler από τα αμερικάνικα πανεπιστήμια Rutgers και Virginia Tech αναλύει του λόγους αυτών των μεγάλων αποκλίσεων ανάμεσα στις χώρες. Αναφέρουν ότι ‘η εκτεταμένη χρήση ποδηλάτων στην Ολλανδία, τη Δανία και τη Γερμανία συμπληρώνεται από τον επαρκή χώρο στάθμευσης για τους ποδηλάτες, την πλήρη ενσωμάτωση τους με τη δημόσια συγκοινωνία, και την ευρεία οδική εκπαίδευση (θεωρητική και πρακτική) τόσο των ποδηλατών όσο και των αυτοκινητιστών.’
Αυτές οι χώρες, τονίζουν, ‘κάνουν την οδήγηση ακριβή και άβολη στις μεγάλες πόλεις μέσω ενός συνδυασμού φόρων και περιορισμών στην ιδιοκτησία αυτοκινήτου, την χρήση του και το πάρκινγκ. Είναι ο συνδυασμός αυτών των πολύπλευρων πολιτικών που αλληλοενισχύονται που αιτιολογεί την επιτυχία στην προώθηση της χρήσης του ποδηλάτου στις τρεις προαναφερθείσες χώρες.’ Και η απουσία της πολιτικής αυτής που αιτιολογεί την οριακά χαμηλή χρήση ποδηλάτου στις ΗΠΑ και στη Μεγάλη Βρετανία.
Η Ολλανδία, ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης των βιομηχανοποιημένων χωρών στην ενθάρρυνση της χρήσης ποδηλάτου, έχει εφαρμόσει το ‘Ποδηλατικό Σχέδιο’ όπου έχει ενσωματώσει τον ρόλο που οραματίζεται να δώσει στο ποδήλατο. Εκτός από το να δημιουργήσει ποδηλατολωρίδες και μονοπάτια σε όλες τις πόλεις, το σύστημα πολλές φορές δίνει προτεραιότητα στους ποδηλάτες έναντι των αυτοκινήτων ακόμη και στα φανάρια. Μερικά φανάρια επιτρέπουν στους ποδηλάτες να κινηθούν πριν από τα αυτοκίνητα. Έως το 2007, το Άμστερνταμ είχε γίνει η πρώτη δυτική βιομηχανοποιημένη πόλη όπου οι διαδρομές που γίνονταν με ποδήλατο υπερίσχυαν αυτών που γίνονταν με αυτοκίνητο.
Μια ΜΚΟ της Ολλανδίας, ονόματι ‘Διασύνδεση για την Ποδηλατική Γνώση’ (Interface for Cycling Expertise), δημιουργήθηκε ώστε να μεταδώσει την Ολλανδική γνώση στη δημιουργία μοντέρνου οδικού δικτύου το όποιο θα είναι φιλόξενο για το ποδήλατο. Συνεργάζεται με γκρουπ από την Μποτσουάνα, την Βραζιλία, την Χιλή, την Κολομβία, το Εκουαδόρ, την Γκάνα, την Ινδία, την Κένυα, το Περού, τη Νότια Αφρική και την Ουγκάντα για να διευκολύνει τη χρήση ποδηλάτου.
Οι πωλήσεις των ηλεκτρικών ποδηλάτων, μια σχετικά καινούργια γενιά μεταφορικών μέσων, έχουν επίσης αρχίσει να κινούνται. Τα e-bikes (electric bikes) όπως λέγονται είναι συναφή με τα υβριδικά ηλεκτρο-βενζινοκίνητα αυτοκίνητα, καθώς και τα δύο τροφοδοτούνται από δύο πηγές – στην προκειμένη περίπτωση τη μυϊκή δύναμη και την μπαταρία – και μπορούν να επαναφορτιστούν μέσω του δικτύου οικιακής ηλεκτροδότησης, όποτε είναι απαραίτητο.
Στην Κίνα, όπου η τεχνολογία αυτή αποδείχθηκε χρησιμότατη, οι πωλήσεις σκαρφάλωσαν από 40.000 e-bikes το 1998 σε 21 εκατομ. το 2008. Η Κίνα διαθέτει περίπου 100 εκατομμύρια ηλεκτρικά ποδήλατα στον δρόμο, έναντι 18 εκατομ. αυτοκινήτων. Τα ηλεκτρικά ποδήλατα τραβούν την προσοχή και άλλων ασιατικών χωρών που μαστίζονται από ατμοσφαιρική ρύπανση όπως η Κίνα, καθώς επίσης και των ΗΠΑ και της Ευρώπης (όπου οι συνολικές πωλήσεις τώρα ξεπερνούν τις 300.000 τον χρόνο).
Σε αντίθεση με τα υβριδικά ηλεκτρο-βενζινοκίνητα αυτοκίνητα, τα ηλεκτρικά ποδήλατα χρησιμοποιούν μόνο έμμεσα ορυκτά καύσιμα. Αν μπορέσουμε να μεταβούμε από τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα σε αιολική, ηλιακή και γεωθερμική ενέργεια, τότε τα ηλεκτρικά ποδήλατα θα μπορούν να λειτουργούν ελεύθερα από ορυκτά καύσιμα.
Πάνω απ’ όλα το κλειδί για να συνειδητοποιήσουμε τις δυνατότητες του ποδηλάτου είναι να δημιουργηθούν φιλικά προς το ποδήλατο οδικά δίκτυα. Αυτό σημαίνει ποδηλατικά μονοπάτια και λωρίδες κυκλοφορίας για ποδηλάτες αναψυχής αλλά και για όσους μεταβαίνουν στη δουλειά τους, πάρκινγκ για ποδήλατα και δυνατότητα ντους στο χώρο εργασίας. Το απλό ποδήλατο είναι νικητής στην ‘Plan B οικονομία’.
Ο Λεστερ Μπραουν (Lester R. Brown) είναι ιδρυτής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Πολιτικής για την Γη (Earth Policy Institute). Το άρθρο είναι από το βιβλίο του « Plan B 4.0: Mobilizing to Save Civilisation.»
φώτο: U.S. National Archives
Η μετάφραση από τα αγγλικά έγινε από το μέλος του μεταφραστικού project του TVXS, Γεωργία Σ. και η αναθεώρηση από τον M. Herzog.
