Η κρίση με τα τρόφιμα είναι συνέχεια στις ειδήσεις τελευταία. Το ίδιο και στα μυαλά της Βιομηχανίας της Βιοτεχνολογίας, η οποία χρησιμοποιεί την αυξημένη ανησυχία για τα τρόφιμα ώστε να προτείνει, αντίθετα προς τις ενδείξεις, ότι οι Γενετικά Τροποποιημένες (Γ.Τ.) καλλιέργειες είναι απαραίτητες για να θραφεί ο κόσμος. Η πρόσφατη άνοδος των τιμών των τροφίμων οφείλεται στην αυξημένη ζήτηση, την ξηρασία και τις εμπορικές πολιτικές παρά στην ανεπαρκή παγκόσμια εσοδεία. Ωστόσο ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται, γι’ αυτό και αξίζει να εξετάσουμε τον ρόλο της Γενετικής Μηχανικής στην διασφάλιση κατάλληλων, οικονομικά προσιτών και αειφόρων τροφίμων στο μέλλον.
Μετά από 20 χρόνια έρευνας και 13 χρόνια εμπορευματοποίησης, οι Γ.Τ. καλλιέργειες έχουν ένα παρελθόν που μας επιτρέπει να εκτιμήσουμε τις μελλοντικές προοπτικές τους. Και μέχρι τώρα έχουν δείξει μικρή μόνο πρόοδο όσον αφορά στα σπουδαιότερα θέματα της παραγωγής τροφίμων, όπως είναι το μέγεθος της παραγωγής, την αντοχή στις καταπονήσεις (των φυτών) και την βελτίωση της αειφορίας. Οι μειωμένες μέχρι σήμερα επιδόσεις τους εγείρει λοιπόν ερωτηματικά για το πόσα ακόμα από τα λιγοστά μας χρήματα για έρευνα θα έπρεπε να διατεθούν σε αυτή την αμφιλεγόμενη τεχνολογία. Επιπλέον, η αμελής νομοθεσία τόσο για την ασφάλεια των τροφίμων όσο και τους περιβαλλοντικούς κίνδυνους των Γ.Τ.Ο. μένει ακόμα να διευθετηθεί, ιδιαίτερα σε αναπτυσσόμενες χώρες όπου συχνά δεν υπάρχει νομοθετική πλαίσιο για την εκτίμηση των Γ.Τ. καλλιεργειών.
Τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται περισσότερο με την επάρκεια των τροφίμων είναι η εσοδεία- μεγαλύτερη παραγωγή στα ήδη διαθέσιμα εδάφη- και η καλύτερη χρήση των φυσικών πόρων, ιδιαίτερα εν όψει της κλιματικής αλλαγής. Ήδη το 70% της κατανάλωσης νερού πηγαίνει για γεωργική χρήση, γι’ αυτό και η μείωση της χρήσης νερού για καλλιέργειες είναι κάτι πολύ σημαντικό. Και επειδή η σύγχρονη βιομηχανοποιημένη γεωργία συχνά υποβαθμίζει το έδαφος και προκαλεί σημαντική ρύπανση λόγω των λιπασμάτων, των εντομοκτόνων και της παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου, πρέπει να κάνουμε καλύτερη δουλειά όσον αφορά στην παραγωγή τροφίμων χωρίς να υποβαθμίζουμε το περιβάλλον.
Ας είμαστε ξεκάθαροι, μέχρι τώρα δεν υπάρχει καμιά εμπορική Γ.Τ. ποικιλία φυτών που να αυξάνει εγγενώς την παραγωγή. Παρόμοια, δεν υπάρχουν Γ.Τ. καλλιέργειες στην αγορά που να είναι ανθεκτικές στην ξηρασία, να μειώνουν την ρύπανση από τα λιπάσματα ή να σώζουν το έδαφος. Δεν υπάρχει ούτε μια.
Η ποιο διαδεδομένη Γ.Τ. καλλιέργεια στις Η.Π.Α., η Γ.Τ. σόγια-ανθεκτική σε ζιζανιοκτόνο, δεν παρουσίασε μεγαλύτερη παραγωγή σε σχέση με τις αντίστοιχες μη-Γ.Τ. ποικιλίες, σύμφωνα με τον Οργανισμό Γεωργίας των Η.Π.Α (USDA) και άλλες πολυάριθμες έρευνες. Οι Γ.Τ. καλλιέργειες-ανθεκτικές σε έντομα παρουσίασαν μερικές φορές μια έμμεση αύξηση της παραγωγής με το να μειώνουν την ζημιά των εντόμων. Ωστόσο αυτές οι αυξήσεις στην παραγωγή ήταν μέτριες και πρόσφατες έρευνες υποδεικνύουν ότι πολλές από τις φαινομενικές βελτιώσεις που επέφεραν πιθανόν να οφείλονται σε άλλου τύπου προόδους που ισχύουν και για την συμβατική σποροπαραγωγή. Νεότερες καινοτομίες, χρησιμοποιώντας νέες διορατικές μεθόδους που προέρχονται από την αυξανόμενη γνώση μας σχετικά με την γενετική των φυτών, βελτιώνουν τις επιδόσεις και την ταχύτητα αυτών των κατοχυρωμένων, παραγωγικών μεθόδων αναπαραγωγής φυτών χωρίς την χρήση της Γενετικής Μηχανικής.
Και τι γίνεται με τα περιβαλλοντικά οφέλη; Στην καλύτερη περίπτωση και αυτά ήταν μέτρια.
Παραβλέποντας τις ρητορείες, η συνολική χρήση χημικών (εντομοκτόνων, ζιζανιοκτόνων και μυκητοκτόνων) δεν μειώθηκε με την Γενετική Μηχανική. Παρόλο που υπήρχε κάποια αρχική μείωση, πρόσφατα δεδομένα από τις Η.Π.Α. καταδεικνύουν ότι η χρήση τέτοιων χημικών με τις Γ.Τ. καλλιέργειες είναι τώρα σημαντικά υψηλότερη απ’ ότι πριν την εισαγωγή της τεχνολογίας. Ζιζάνια που ανέπτυξαν ανθεκτικότητα στο ζιζανιοκτόνο που χρησιμοποιούνταν με τις Γ.Τ. ποικιλίες μολύνουν τώρα δεκάδες εκατομμύρια στρέμματα, αναγκάζοντας σε αυξημένη χρήση χημικών. Οι Γ.Τ. ποικιλίες-ανθεκτικές σε έντομα έχουν μειώσει κάπως την χρήση χημικών, ωστόσο στο σύνολο οι Γ.Τ. καλλιέργειες δεν μείωσαν την εξάρτηση μας από τα αυτά.
Η εδαφική διάβρωση και υποβάθμιση μπορεί να μειωθεί με τη μειωμένη άρωση του εδάφους. Και κάτι τέτοιο συνοδεύει τις Γ.Τ. ποικιλίες-ανθεκτικές σε ζιζανιοκτόνα. Ωστόσο τέτοιες μέθοδοι μειωμένης άρωσης ήταν δημοφιλείς και πριν την υιοθέτηση των Γ.Τ. καλλιεργειών. Το USDAανέφερε το 2002 ότι τα δεδομένα δεν υποδεικνύουν πως οι Γ.Τ. ποικιλίες συνεισφέρουν σημαντικά στην μειωμένη άρωση.
Σε πολλές περιπτώσεις μπορούμε να επιτύχουμε τα ίδια και καλύτερα αποτελέσματα με λιγότερες δαπάνες εφαρμόζοντας την επιστήμη της Αγρο-οικολογίας. Η χρήση χημικών μπορεί να μειωθεί με την εναλλαγή καλλιεργειών παρά από το να καλλιεργείται μόνο καλαμπόκι, ή καλαμπόκι και σόγια. Η διάβρωση του εδάφους μπορεί ευρέως να μειωθεί με την κοινή οργανική πρακτικής της χρήσης καλλιεργειών που καλύπτουν το έδαφος ανάμεσα στις καλλιεργητικές περιόδους. Αυτές και άλλες πρακτικές βελτιώνουν το έδαφος, κατακρατώντας έτσι περισσότερο νερό, βοηθώντας τα φυτά κατά την διάρκεια ξηρασίας. Μεγάλες βελτιώσεις στην χρήση του νερού μπορεί να επιτευχθεί επίσης μέσω τεχνολογιών όπως η άρδευση με σταγόνα παρά με τις σπάταλες μεθόδους που χρησιμοποιούνται ευρέως τώρα.
Πολλά από αυτά τα θέματα θίγονται σε μια προσφάτως δημοσιευμένη αναφορά της Διεθνούς Αποτίμησης Αγροτικής Γνώσης, Επιστήμης και Τεχνολογίας για την Ανάπτυξη, επιχορηγούμενη από την Παγκόσμια Τράπεζα και τα Ηνωμένα Έθνη, η οποία συμπεραίνει ότι ο ρόλος της Γενετικής Μηχανικής για της βελτίωση της ασφάλειας των τροφίμων στις αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να είναι δευτερεύων αναφορικά με άλλες προσεγγίσεις.
Τέλος, σε περίπτωση που η Γενετική Μηχανική θα μπορέσει να παράσχει οφέλη στο μέλλον, πρέπει να διευθετηθεί επαρκώς νομοθετικά ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλεια των τροφίμων και η προστασία του περιβάλλοντος. Δυστυχώς, οι Η.Π.Α., με την υποστήριξη των εταιρειών, έχει παραμελήσει την νομοθέτηση σχετικά με τα Γ.Τ. φυτά. Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) δεν έδωσε έγκριση στα Γ.Τ. τρόφιμα, απλά τα εισήγαγε στην αγορά. Το FDAέχει θεσπίσει μόνο μια εθελοντικής μορφής νομοθετική διαδικασία για την ασφάλεια των Γ.Τ. τροφίμων, ουσιαστικά απαράλλαχτη από το 1992, η οποία δεν προϋποθέτει καμία συγκεκριμένη δοκιμή διατροφικής ασφαλείας και επιτρέπει ευρέως στις εταιρείες να ορίζουν αυτές ποιες δοκιμές θα πραγματοποιούν. Το USDAαποδοκιμάστηκε το 2002 από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών για την ανεπαρκή επιστημονική αυστηρότητα, και έχει χάσει προσφάτως πολλές δίκες σε ομοσπονδιακά δικαστήρια για την ελαστική νομοθεσία του. Ο ίδιος ο Γενικός Επιθεωρητής του επιδοκίμασε τον νομοθετικό μηχανισμό του το 2005. Το USDAαναθεωρεί τώρα τους κανονισμούς του, ωστόσο οι πρόσφατες αναφορές δεν ικανοποιούν επαρκώς τις προηγούμενες κριτικές.
Η πρόκληση του να παραχθεί και να διανεμηθεί τροφή σε ένα πεινασμένο κόσμο απαιτεί σοβαρή προσοχή. Μέχρι τώρα, οι υπέρμετροι ισχυρισμοί της βιομηχανίας της Βιοτεχνολογίας δεν καλύπτονται από επιστημονικές ενδείξεις παρά μόνο συσκοτίζουν τις επιλογές μας με ρόδινες ρητορείες. Αυτό μπορεί να μας παρεμποδίσει από το να επενδύσουμε σε εργαλεία όπως της συμβατικής σποροπαραγωγής και της Αγρο-οικολογίας οι οποίες, σύμφωνα με το ιστορικό τους, μπορούν να βοηθήσει τον κόσμο να ταΐσει τον εαυτό του.
Του DougGurian–Sherman
Πρώην ειδικός επιστήμονας σε θέματα βιοτεχνολογίας του EPA (Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος, Η.Π.Α.) και σύμβουλος βιοτεχνολογίας του FDA (Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων, Η.Π.Α.)
(Από την SanDiegoUnionTribune, 18 Ιουνίου 2008.)
http://www.signonsandiego.com/uniontrib/20080618/news_lz1e18gurian.html
Μετάφραση-Επιμέλεια
