Δημόσια Διαβούλευση για τις Πολιτικές περί Ναρκωτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Δίκαιες πολιτικές για τα ναρκωτικά ΤΩΡΑ!

ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ

Με μεγάλη επιτυχία και πλήθος συμμετοχές πραγματοποιήθηκε στις 23.2.2010 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η δημόσια εκδήλωση-διαβούλευση σχετικά με την πολιτική για τα ναρκωτικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά από πρόσκληση του ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων Μιχάλη Τρεμόπουλου και του ENCOD (Ευρωπαϊκό Δίκτυο για Δίκαιες και Αποτελεσματικές Πολιτικές για τα Ναρκωτικά), 40 περίπου εκπρόσωποι των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών από 15 διαφορετικές χώρες συναντήθηκαν για να διαμορφώσουν συστάσεις προς τους ευρωβουλευτές, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σχετικά με τη μελλοντική προσέγγιση για τις ποινικοποιημένες ουσίες. Από την Ελλάδα συμμετείχε ο Γ. Οικονομόπουλος, εκ μέρους του Ελευθεριακού Συνδέσμου Απεξάρτησης (ΕΛΕΥ.ΣΥΝ.Α).

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε δύο εβδομάδες πριν από την ετήσια συνεδρίαση της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα ναρκωτικά στη Βιέννη. Οι διοργανωτές της εκδήλωσης κάλεσαν τους εκπροσώπους της ΕΕ να αξιοποιήσουν την ευκαιρία αυτή προκειμένου να ξεκινήσει μια σοβαρή συζήτηση για εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης της αγοράς ναρκωτικών, οι οποίοι δεν θα βασίζονται στην απαγόρευση και την καταστολή.

Βάση της εκδήλωσης ήταν η «Έκθεση για την παγκόσμια αγορά παράνομων ναρκωτικών 1998 – 2007» που δημοσιεύθηκε το Μάρτιο του 2009 και χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η μελέτη εκπονήθηκε από ομάδα αναγνωρισμένων ειδικών ερευνητών, υπό την προεδρία του καθηγητή Peter Reuter της Rand Corporation και του κ. Franz Trautmann του Trimbos Institute της Ολλανδίας. Η σημερινή εκδήλωση ήρθε να ανταποκριθεί στο πολύχρονο αίτημα οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών για ανεξάρτητη αξιολόγηση των επιπτώσεων της παγκόσμιας απαγόρευσης των ναρκωτικών.

Στην εναρκτήρια παρέμβασή του ο Μιχάλης Τρεμόπουλος τόνισε ότι οι τρέχουσες πολιτικές αποτυγχάνουν στον κύριο στόχο τους και ότι θα ήθελε να τις δει να γίνονται πιο δίκαιες και πιο αποτελεσματικές. Τόνισε τη διαφορετική οπτική που έχουν ακολουθήσει αρκετές ευρωπαϊκές χώρες τις τελευταίες δεκαετίες με πολύ θετικά αποτελέσματα, υπογράμμισε τη θετική συμβολή της Ε.Ε. στην εκπόνηση της συγκεκριμένης έρευνας και την κάλεσε να δράσει στο εξής σύμφωνα με τη γνώση αυτή.

Εκ μέρους της Κομισιόν, την Έκθεση παρουσίασε ο Maurice Galla από την κοινοτική Μονάδα Συντονισμού για τα Ναρκωτικά, ενώ στη συζήτηση συμμετείχε και ο επικεφαλής της Μονάδας Carel Edwards, ο οποίος χαρακτηριστικά είπε ότι δυσκολεύεται να βρει κάτι στο οποίο να διαφωνήσει με τον ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων.

Έλεγχοι στην παραγωγή μπορεί να έχουν σποραδικές τοπικές επιτυχίες, αλλά δεν καταφέρνουν να επηρεάσουν τη διαθεσιμότητα των ναρκωτικών παγκοσμίως. Έλεγχοι στη μεταφορά δεν έχουν μεγαλύτερη επιτυχία. Μέτρα αστυνόμευσης σε τοπικές αγορές αποτυγχάνουν να αποτρέψουν τη συνεχή διαθεσιμότητα ναρκωτικών σε όλο και χαμηλότερες τιμές.

Συμπέρασμα της έκθεσης είναι ότι πολιτικές για τα ναρκωτικά βασισμένες στην απαγόρευση έχουν κάνει τεράστια βλάβη, ενώ η όποια θετική τους προσφορά είναι ελάχιστη και αμφισβητούμενη. Οι απαγορευτικές πολιτικές αποτελούν σημαντικό παράγοντα αύξησης της βίας, της διαφθοράς και των βλαβών στην υγεία και το περιβάλλον. Όλα αυτά ευθύνονται για θανάτους, ασθένειες και σοβαρή επιδείνωση των συνθηκών ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων και της κοινωνίας γενικότερα.

Στην εισαγωγική του τοποθέτηση ο Μιχάλης Τρεμόπουλος επισήμανε μεταξύ άλλων:

«Οι ουσίες, νόμιμες και παράνομες, πρέπει να αντιμετωπίζονται με βάση την επικινδυνότητά τους και όχι με κριτήρια ηθικού πανικού, που αποδεικνύεται ότι τελικά πολλαπλασιάζει τη ζημιά. Χρειαζόμαστε να επενδύσουμε μεγαλύτερη προσπάθεια για να εξαλείψουμε τα αίτια των εξαρτήσεων από το να σπαταλάμε πολύτιμα δισ. ευρώ σε ένα πόλεμο που δεν πρόκειται να τον κερδίσουμε ποτέ με τις λάθος πολιτικές που ακολουθούμε. Η Έκθεση Catania του ευρωκοινοβουλίου έχει βάλει από το 2004 τις βάσεις για μια ουσιαστική αλλαγή της ευρωπαϊκής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η τωρινή έκθεση Reuter – Trautmann προσφέρει και την τεκμηριωμένη πληροφόρηση που χρειάζεται μια τέτοια στροφή. Η Ευρώπη χρειάζεται πλέον να αξιοποιήσει τα στοιχεία αυτά και να αναλάβει δράση για μείωση της βλάβης».

Ακολουθεί το κείμενο των συμπερασμάτων της Δημόσιας διαβούλευσης για τις πολιτικές περί ναρκωτικών στην Ευρώπη.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Στις 23 Φεβρουαρίου 2010, μια δημόσια ακρόαση πραγματοποιήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με το ζήτημα της πολιτικής για τα ναρκωτικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την πρόσκληση του Έλληνα ευρωβουλευτή Μιχάλη Τρεμόπουλου και της ENCOD (Ευρωπαϊκή Συμμαχία για Δίκαιες και Αποτελεσματικές Πολιτικές για τα Ναρκωτικά), περίπου 40 αντιπρόσωποι ευρωπαϊκών κοινωνικών οργανώσεων από 15 διαφορετικές χώρες συναντήθηκαν με σκοπό να καταθέσουν τις προτάσεις τους στα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σχετικά με την προσέγγιση που η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να υιοθετήσει στο μέλλον σχετικά με τις απαγορευμένες ουσίες. Την ακρόαση παρακολούθησαν οι εκπρόσώποι της Διεύθυνσης Συντονισμού για τα Ναρκωτικά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και οι ευρωβουλευτές Dennis de Jong (Ολλανδία, Αριστερά) και Μιχάλης Τρεμόπουλος (Ελλάδα, Πράσινοι).

Η ακρόαση έγινε δύο εβδομάδες πριν την ετήσια συνάντηση της Επιτροπής Ηνωμένων Εθνών για τα ναρκωτικά στη Βιέννη.

Το βασικό θέμα στην ημερήσια διάταξη της δημόσια ακρόασης ήταν η «Έκθεση σχετικά με τις παγκόσμιες παράνομες αγορές ναρκωτικών 1998 – 2007» που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2008. Αυτή η μελέτη πραγματοποιήθηκε από μια ομάδα αναγνωρισμένων ερευνητών για τις ουσίες και στην οποία πρόεδρευσαν ο καθηγητής Peter Reuter του Ερευνητικού Κέντρου RAND των ΗΠΑ και ο κ. Franz Trautmann του Ιδρύματος Trimbos της Ολλανδίας. Η μελέτη προέκυψε λόγω της πολυετούς απαίτησης από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις για την εκπόνηση μίας ανεξάρτητης αξιολόγησης των συνεπειών της ποινικοποίησης των ναρκωτικών ανα τον κόσμο.

Η έκθεση παρουσιάστηκε από την Διεύθυνση Συντονισμού για τα Ναρκωτικά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Τα συμπεράσματα της έκθεσης καταρρίπτουν τα βασικά επιχειρήματα της απαγορευτικής πολιτικής για τα ναρκωτικά, δηλαδή πως αυτή αποτελεί εργαλείο για τη μείωση της παραγωγής, της διανομής και της κατανάλωσής τους. Σύμφωνα με την έκθεση, τέτοιες πρακτικές έχουν ελάχιστες επιπτώσεις στην παγκόσμια παράνομη αγορά των ναρκωτικών, η ετήσια αξία της οποίας εκτιμάται σε 300 δισεκατομμύρια δολάρια.
– Οι έλεγχοι στην παραγωγή έχουν μερικές, κατά τόπους, επιτυχίες αλλά είναι ανίκανες να επηρεάσουν τη διαθεσιμότητα των ναρκωτικών συνολικά.Ομοίως οι έλεγχοι διακίνησης δεν είναι πλέον επιτυχείς.
– Η θεραπεία μειώνει την βλάβη των εξαρτημένων χρηστών και της κοινωνίας χωρίς όμως να μειώνει την εξάπλωση της χρήσης ναρκωτικών.
– Οι προσπάθειες πρόληψης παρεμποδίζονται από την έλλειψη προγραμμάτων αποδεδειγμένης αποτελεσματικότητας.
– Η πολιτική μείωση της βλάβης έχει βοηθήσει έναν αυξανόμενο αριθμό χωρών αλλά στρέφεται σε ένα μόνο τμήμα του προβλήματος ναρκωτικών.
– Η καταστολή έχει αποτύχει να αποτρέψει τη συνεχή διαθεσιμότητα σε, διαρκώς, χαμηλότερες τιμές. Επιπλέον έχει προκαλέσει σημαντικές βλάβες, που κατανέμονται ανισομερώς στις χώρες της Ε.Ε..
– Η ποινικοποίηση των ναρκωτικών είναι μια σημαντική αιτία της βίας, της διαφθοράς, της περιβαλλοντικής καταστροφής και της βλάβης στην δημόσια υγεία. Αυτά τα προβλήματα είναι υπεύθυνα για το θάνατο, την ασθένεια και τη σοβαρή επιδείνωση της ποιότητας ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων, καταναλωτών, των οικογενειών τους και της κοινωνίας ευρύτερα.
Εν ολίγοις, το συμπέρασμα της έκθεσης είναι ότι η πολιτική της απαγόρευσης έχει προκαλέσει τεράστια βλάβη και εάν έχει προσφέρει θετικά, αυτά είναι ελάχιστα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι άξια συγχαρητηρίων για την εκπόνηση της έρευνας που επίσημα κατέγραψε αυτό το συμπέρασμα. Τώρα, πρέπει να ενεργήσει με βάση αυτήν την γνώση. Το να την αγνοήσει ισοδυναμεί με εγκληματική αμέλεια.

Επομένως η δημόσια ακρόαση ζητά από τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναλάβουν τις ακόλουθες πρωτοβουλίες.

1. Να διοργανώσουν το συντομότερο δυνατόν μια ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής για το μέλλον της πολιτικής για τα ναρκωτικά, στην οποία να προσκληθούν οι εθνικές και τοπικές αρχές, μέλη των Κοινοβουλίων και των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων από τα 27 κράτη μέλη. Ο στόχος της συνόδου κορυφής πρέπει να είναι να ερευνηθούν τα περιθώρια για την εφαρμογή των καινοτόμων πολιτικών για τα ναρκωτικά που δεν βασίζονται στην απαγόρευση, αλλά στα ευρήματα της έκθεσης Reuters Trautmann και στην εμπειρία των τοπικών αρχών και της Κοινωνίας των Πολιτών.

2. Να εκδώσει μια γενική σύσταση στα κράτη μέλη προκειμένου να καταστεί πολιτική προτεραιότητα η αναθεώρηση των πολιτικών τους για τα ναρκωτικά. Η ΕΕ πρέπει να επιτρέψει σε κάθε χώρα να επιλέξει τις πολιτικές για τα ναρκωτικά που θεωρεί επαρκείς, μέσα σε ένα πλαίσιο του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ατομικής ελευθερίας και της κοινωνικής συνοχής, που να προκαλούν τις λιγότερες παράπλευρες επιπτώσεις στην κοινωνία.
3. Να χρησιμοποιήσουν την ευκαιρία της επερχόμενης συνεδρίασης της Επιτροπής για τα Ναρκωτικά των Ηνωμένων Εθνών στη Βιέννη, για να υπογραμμίσουν τη σημασία της μείωσης της βλάβης και να προωθήσουν μια συζήτηση σχετικά με την αναθεώρηση των Συνθηκών των Ηνωμένων Εθνών, προκειμένου να διευκολυνθούν οι εναλλακτικοί τρόποι αντιμετώπισης του θέματος που δεν βασίζονται στην απαγόρευση

4. Να ερευνήσει τους τρόπους ώστε να αυξηθεί το περιθώριο της ανοχής προς τις πρωτοβουλίες που λήφθηκαν από τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δημιουργήσουν κλειστα κυκλώματα παραγωγής και διανομής μίας μικρής ποσότητας κάνναβης που προορίζεται για προσωπική χρήση, ως προσπάθεια να μειωθεί η βλάβη και η εξάρτηση από την μαύρη αγορά.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της τοποθέτησης του Μιχάλη Τρεμόπουλου

Η τοποθέτηση του ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων Μιχάλη Τρεμόπουλου στη Δημόσια Διαβούλευση για τις Πολιτικές περί Ναρκωτικών στην Ε.Ε.

23.2.2010, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Αγαπητοί φίλοι

Καταρχήν να σας ευχαριστήσω που ανταποκριθήκατε στο κάλεσμά μας γι΄ αυτή τη δημόσια διαβούλευση. Είναι σημαντικό και ενθαρρυντικό που είχαμε έγκαιρα αιτήσεις για συμμετοχή από περισσότερους από 40 εκπροσώπους φορέων και ΜΚΟ από 15 χώρες.

Ευχαριστούμε επίσης τους εκπροσώπους της Επιτροπής κ. Edwards και κ. Galla που αποδέχτηκαν την πρόσκλησή μας καθώς και το Πανευρωπαϊκό Δίκτυο για Δίκαιες και Αποτελεσματικές Πολιτικές περί Ναρκωτικών (ENCOD) για την αφορμή που μας έδωσε να συζητήσουμε αυτό το πολύ σοβαρό θέμα για μια ακόμη φορά στο Ευρωκοινοβούλιο.

Ο σκοπός της διαβούλευσης είναι να διαμορφωθεί ένα σύνολο προτάσεων σχετικά με τις τρέχουσες πολιτικές περί ναρκωτικών και να υιοθετηθούν εναλλακτικές πολιτικές αντιμετώπισης του προβλήματος, οι οποίες θα είναι βασισμένες στα συμπεράσματα της «Έκθεσης σχετικά με τις παγκόσμιες παράνομες αγορές ναρκωτικών 1998 – 2007» (έκθεση Reuters–Trautmann, Μάρτιος 2009), καθώς και σε διεθνείς καλές πρακτικές για τη μείωση της βλάβης από τις εξαρτήσεις.

Τον Μάρτιο του 2009, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την «Έκθεση σχετικά με τις παγκόσμιες παράνομες αγορές ναρκωτικών 1998 – 2007». Αυτή η έκθεση περιέχει μια πολύτιμη βάση δεδομένων και συμπεράσματα που επιβεβαιώνουν προηγούμενες αξιολογήσεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα των πολιτικών περί ναρκωτικών στην ΕΕ και παγκόσμια. Αυτά τα συμπεράσματα είναι ότι οι τρέχουσες πολιτικές αποτυγχάνουν στον κύριο στόχο τους, να μειωθεί δηλαδή η ζήτηση και προσφορά των παράνομων ουσιών, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν ένα κρίσιμο παράγοντα αύξησης της βλάβης στους μεμονωμένους χρήστες, το άμεσο περιβάλλον τους, την οικονομία και την κοινωνία ευρύτερα. Τελικά, οι υπάρχουσες πολιτικές που στηρίζονται στην απαγόρευση και την καταστολή είναι άδικες και αναποτελεσματικές.

Από τις 8 ως τις 12 Μαρτίου 2010, η επόμενη ετήσια συνάντηση της Επιτροπής των Η.Ε. για τα ναρκωτικά θα διεξαχθεί στη Βιέννη της Αυστρίας. Σε αυτή τη συνεδρίαση, οι εκπρόσωποι της ΕΕ θα πρέπει να προτείνουν μια κοινή θέση σχετικά με το μέλλον των πολιτικών για τα ναρκωτικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι σημαντικό οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να συζητήσουν τα συμπεράσματα της έκθεσης Reuters–Trautmann και να διατυπώσουν συστάσεις που θα μεταφέρει η αντιπροσωπεία της ΕΕ στη συνάντηση της Βιέννης.

Αναγνωρίζοντας ότι η χρήση ουσιών είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο υπαρκτό από τα βάθη της ιστορίας και ότι η κατανάλωση ουσιών εξ ορισμού δεν αποτελεί έγκλημα ή ποινικό αδίκημα, αλλά είναι ζήτημα αυτοδιάθεσης, προσωπικών επιλογών και ελευθεριών, θα θέλαμε να δούμε αυτές οι πολιτικές να γίνουν πιο δίκαιες και αποτελεσματικές.

Το πρόβλημα της τοξικοεξάρτησης και της πολυτοξικομανίας έχει πάρει δραματικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Οι απαγορευτικές- κατασταλτικές πολιτικές που ακολουθούνται τα τελευταία χρόνια, έχουν οδηγήσει σε έξαρση του προβλήματος αντί να προσφέρουν στη λύση του, αφού δεν έχουν καταφέρει να μειώσουν ούτε την πρόσφορά αλλά ούτε και τη ζήτηση των ναρκωτικών ουσιών. Η πληροφόρηση που παρέχει συχνά η πολιτεία στη νεολαία για να την αποτρέψει από τη χρήση και κατάχρηση ουσιών στηρίζεται σε λογικές ηθικού πανικού και δαιμονοποίησης των ουσιών, με αντίστροφα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, ενώ οι περισσότερες χώρες αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της χρήσης και κατάχρησης ουσιών ως ζήτημα δημόσιας τάξης και όχι ως θέμα δημόσιας υγείας.

Η χρήση ουσιών όμως και η εξάρτηση από αυτές δεν αντιμετωπίζονται με καταστολή. Ενώ οι αντιλήψεις της κοινωνίας σταδιακά αλλάζουν καθώς ο χρήστης ουσιών δεν είναι πλέον το περιθωριακό άτομο που θεωρούνταν πριν από 30 χρόνια και η ανοχή βρίσκει έδαφος στη νοοτροπία του μέσου πολίτη, οι πολιτικές παραμένουν αναχρονιστικές και δογματικές, αφού εξακολουθούν να θεωρούν παραβάτες ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού. Η πολύχρονη εμμονή στην απαγορευτική προσέγγιση και την ποινική αντιμετώπιση ενός φαινομένου, που είναι πλέον ευρύτατα διαδεδομένο σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας και σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, έχει φέρει μάλλον τα αντίθετα αποτελέσματα.

Χάρη στο μοντέλο της ποτοαπαγόρευσης που εφαρμόσθηκε στις ΗΠΑ τον προηγούμενο αιώνα, άνθησαν η Μαφία, το παράνομο εμπόριο και στη συνέχεια η βιομηχανία του αλκοόλ. Αυτό φαίνεται να αναπαράγεται μέσα από το λεγόμενο «πόλεμο κατά των ναρκωτικών», ένα ακόμα υπερατλαντικό δόγμα μηδενικής ανοχής που τα τελευταία 30 χρόνια γέννησε τα ΚΑΡΤΕΛ και οδήγησε σε γιγάντωση του παράνομου εμπορίου, σε αύξηση της κατανάλωσης τοξικών ουσιών, σε κατασπατάληση υπέρογκων κονδυλίων για την αστυνόμευση και την ποινική αντιμετώπιση των χρηστών, αλλά και σε περισσότερα θύματα, νέους χρήστες και αυξημένη εγκληματικότητα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, στην παράνομη βιομηχανία «ναρκωτικών» διακινούνται τετρακόσια δισ. ευρώ το χρόνο ή δώδεκα χιλιάδες ευρώ το δευτερόλεπτο! Ένα κολοσσιαίο κεφάλαιο, το οποίο κάνει τη διαφθορά της πολιτείας το πιο σίγουρο εργαλείο για τη συντήρηση και επέκτασή του. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση δαπανούμε περίπου 35-40 δισ. Ευρώ το χρόνο (60-80 ευρώ ο κάθε ευρωπαίος πολίτης δηλαδή το χρόνο) για τον πόλεμο «εναντίον» των ναρκωτικών. Τα έχουμε καταφέρει; Σύμφωνα με αυτά που μας λέει η έκθεση Reuters–Trautmann αλλά και άλλες αξιολογήσεις, μάλλον όχι!

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες και παρά το κυρίαρχο απαγορευτικό- κατασταλτικό μοντέλο, αρκετές χώρες της Ευρώπης άφησαν στην άκρη αυτή τη προσέγγιση και προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν το ζήτημα των «ναρκωτικών» μέσα από μια ριζοσπαστική αναθεώρηση των πολιτικών και της νομοθεσίας τους. Χώρες όπως το Λουξεμβούργο, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Αγγλία, το Βέλγιο και η Ελβετία ακολούθησαν το πείραμα της Ολλανδίας και προώθησαν μια αντι-απαγορευτική προσέγγιση που δίνει έμφαση στην πρόληψη και στον έλεγχο των επιπτώσεων στον άνθρωπο, την κοινωνία και την οικονομία.

Η χρήση ουσιών σε αυτές τις χώρες αντιμετωπίζεται με βάση την αρχή της μείωσης της βλάβης, εστιάζοντας στην αποποινικοποίηση του χρήστη και την απεξάρτησή του από τα παράνομα κυκλώματα εμπορίου, στο διαχωρισμό των ουσιών σε μη-τοξικές («μαλακά ναρκωτικά») και τοξικές («σκληρά ναρκωτικά»), στη νομιμοποίηση της χρήσης, κατοχής και καλλιέργειας μικροποσοτήτων κάνναβης, την ελεγχόμενη κλινικά χορήγηση ηρωίνης, υποκατάστατων και καθαρών συνέργων για συντήρηση των εξαρτημένων ατόμων και σταδιακή απεξάρτησή τους, αλλά και την κλινική χορήγηση κάνναβης για θεραπευτικούς σκοπούς.

Τα αποτελέσματα είναι γνωστά από τις επίσημες ανακοινώσεις των χωρών αυτών αλλά και από πρόσφατες επιστημονικές και δημοσιογραφικές έρευνες: μείωση των χρηστών νεαρής ηλικίας, σταθεροποίηση των χρηστών ηρωίνης σε μεγαλύτερες ηλικίες, μείωση της σχετικής εγκληματικότητας και των θανάτων και μεγάλη μείωση της κοινωνικής και οικονομικής αιμορραγίας από την πεσμένη παραβατικότητα και τα μειωμένα έξοδα καταστολής. Με επίσημα στοιχεία της ολλανδικής κυβέρνησης έχει σημειωθεί μείωση ακόμα και 80% στους νέους χρήστες ηρωίνης. Στην Πορτογαλία, όπου από το 2001 έχει εφαρμοστεί η πλήρης αποποινικοποίηση της χρήσης ουσιών, τα αποτελέσματα, όπως τα έχει παρουσιάσει το Ινστιτούτο Cato, είναι εντυπωσιακά και ενθαρρυντικά.

Στον αντίποδα, θα σας περιγράψω εν συντομία τι ισχύει στην Ελλάδα, όπου ακολουθούμε μια σκληρή πολιτική ενάντια στα ναρκωτικά. Μετά την τεράστια διόγκωσή του κατά την επταετία 1995-2002, το πρόβλημα των «ναρκωτικών» φαίνεται να κινείται σε σχετικά σταθερά αλλά ανησυχητικά επίπεδα τα τελευταία χρόνια.

Σύμφωνα με στοιχεία από την τελευταία ετήσια έκθεση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ, 2009), αν και από το 2006 μέχρι το 2008 παρουσιάζεται μια τάση μείωσης, οι συνδεόμενοι με τα ναρκωτικά θάνατοι αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 7% του συνόλου των θανάτων ατόμων ηλικίας 15-39 ετών, από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη των 25. Οι χρήστες παράνομων ουσιών έχουν υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια, ενώ έχουν αυξηθεί και οι χρήστες νέας ηλικίας. Οι καταγεγραμμένοι χρήστες ηρωίνης είναι περίπου 20.000, ενώ όσοι βιώνουν την πραγματικότητα μιλούν για περισσότερους από 100 χιλιάδες, με τα κρούσματα θανάτων να έχουν υπερδιπλασιαστεί στην περιφέρεια τα τελευταία χρόνια.

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ “ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ” ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ TΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2009 – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Το μεγαλύτερο «αγκάθι» στην αντιμετώπιση του προβλήματος της εξάρτησης από τα ναρκωτικά στην Ελλάδα είναι η ποινική αντιμετώπιση χρηστών και εξαρτημένων: η απουσία εναλλακτικών της φυλάκισης μέτρων, οι φυλακισμένοι χρήστες, η θεραπεία στις φυλακές και άλλα σχετικά ζητήματα. Η κατάσταση είναι γνωστή από παλιά. Είναι γνωστό ότι η ένταξη σε θεραπεία, ως εναλλακτική της φυλάκισης λύση, αν και νομικά κατοχυρωμένη, δεν εφαρμόζεται στην πράξη. είναι γνωστό, από έρευνες προηγουμένων ετών, ότι, ανεξάρτητα από το αδίκημα για το οποίο φυλακίστηκαν, ένα αρκετά υψηλό ποσοστό κρατουμένων, σε κάποιες περιπτώσεις η πλειονότητα, είναι χρήστες ναρκωτικών.

Η ποινική αντιμετώπιση των χρηστών είναι αποκλειστική ευθύνη της Πολιτείας.

Μέχρι τώρα αντιμετωπίζεται αποσπασματικά. Η λύση δεν είναι απλώς η δημιουργία περισσότερων θεραπευτικών προγραμμάτων ή η έναρξη προγραμμάτων μείωσης της βλάβης, ούτε η εφαρμογή του νόμου περί θεραπείας αντί της φυλάκισης. Χρειάζεται μια τελείως διαφορετική θεώρηση του ζητήματος. Ένα σύστημα, μια φιλοσοφία, που θα ξεκινά από τη νομοθεσία, την εφαρμογή της (κατασταλτική και δικαστική), τη θεραπευτική φροντίδα μέσα στις φυλακές και τη μέριμνα για τους αποφυλακισμένους χρήστες ή απεξαρτημένους. Σχετικά συστήματα εφαρμόζονται στα διάφορα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αρκετά από αυτά έχουν αξιολογηθεί. Η ενδελεχής μελέτη των εμπειριών άλλων χωρών, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της εμπειρίας των επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στο χώρο, θα βοηθήσει στο σχεδιασμό ενός συστήματος κατάλληλου για τα ελληνικά δεδομένα.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας για το 2008, στον εισαγγελέα οδηγήθηκαν περίπου 16.000 άτομα, κατηγορούμενοι για παράβαση του νόμου περί ναρκωτικών, από τους οποίους οι περίπου 1.600 καταδικάσθηκαν. Στις φυλακές περισσότερα από 5.000 άτομα από τους συνολικά 12.000 κρατούμενους (45%) εκτίουν ποινή για παράβαση του νόμου περί ναρκωτικών και από αυτούς η συντριπτική πλειοψηφία (>70%) είναι έγκλειστοι για κατοχή και χρήση!

Και όλα αυτά όταν το κόστος της φυλάκισης για κάθε εξαρτημένο είναι τετραπλάσιο απ’ ότι το κόστος ενός θεραπευτικού προγράμματος εσωτερικής διαμονής και οχτώ φορές μεγαλύτερο απ’ αυτό ενός προγράμματος ημερήσιας φροντίδας που βρίσκεται μέσα στην κοινωνία.

Είναι γεγονός ότι η καινούργια κυβέρνηση ανταποκρίθηκε άμεσα στην επιστολή -έκκληση που στείλαμε στον Πρωθυπουργό και μέσα σε μια εβδομάδα κάλεσε αντιπροσωπεία της πρωτοβουλίας να συναντηθεί με τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Στη συνάντηση παρουσιάστηκαν τα δεδομένα που επιβάλλουν αλλαγή πολιτικής, στη βάση της μείωσης της βλάβης και όχι των ποινικών ευθυνών και του κοινωνικού αποκλεισμού, λαμβάνοντας υπόψη διεθνείς εμπειρίες και καλές πρακτικές. Τονίστηκε η ανάγκη για ανοικτό και νηφάλιο διάλογο, που να αξιοποιεί τα δεδομένα άλλων χωρών και να υιοθετεί τις λύσεις που ανταποκρίνονται καλύτερα στην ελληνική πραγματικότητα. Το Υπουργείο με τη σειρά του παρουσίασε δύο νομοθετικές πρωτοβουλίες με στόχο την αποσυμφόρηση των φυλακών και θέσπιση ελάχιστων ποσοτήτων ουσιών που αποτελούν κατά τεκμήριο προσωπική χρήση.

Παρόλα αυτά, η πολιτεία συνεχίζει να αντιμετωπίζει το πρόβλημα της χρήσης και της κατάχρησης ουσιών ως ζήτημα δημόσιας τάξης και όχι ως ζήτημα δημόσιας υγείας. Υπάρχει μια επιλεκτική αντιμετώπιση των χρηστών ανάλογα με την ουσία που καταναλώνουν και μια πολιτική νοοτροπία δαιμονοποίησης των ουσιών, που σκουπίζει το πρόβλημα κάτω από το χαλί αντί να συμβάλλει στην επίλυσή του.

Οι χρήστες ουσιών και όσοι είναι εξαρτημένοι από αυτές δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως εγκληματίες αλλά ως άνθρωποι με προβλήματα, ανάγκες και αδυναμίες που πρέπει να τους μιλήσουμε ειλικρινά για τις αρνητικές επιπτώσεις των ουσιών που καταναλώνουν αλλά και να προλάβουμε και να μειώσουμε κάθε πιθανή βλάβη σε αυτούς, την κοινωνία και την οικονομία. Οι ουσίες (αλκοόλ, καπνός, κάνναβη, οπιούχα, διεγερτικά, κλπ) πρέπει να αντιμετωπίζονται με βάση την επικινδυνότητά τους και όχι με κριτήρια ηθικού πανικού που έχουν διαμορφώσει την κυρίαρχη απαγορευτική προσέγγιση, η οποία τα τελευταία 70 χρόνια δεν έχει μειώσει ούτε την προσφορά ούτε τη ζήτηση των ουσιών. Αντιθέτως έχει οδηγήσει σε γιγάντωση του παράνομου εμπορίου και των δικτύων (πολιτικών, δικαστών, δικηγόρων, αστυνομικών, κλπ) που τα συντηρούν, σε περισσότερους φυλακισμένους, σε περισσότερους νεκρούς και εξαθλιωμένους.

Στο Ευρωκοινοβούλιο έχει συζητηθεί το θέμα αρκετές φορές. Στις 15 Δεκέμβρη 2004, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα πακέτο συστάσεων, γνωστό ως Έκθεση Catania, για μια ριζικά νέα στρατηγική αντιμετώπισης του ‘προβλήματος των ναρκωτικών’. Είναι πλέον στα χέρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εφαρμόσει αυτές τις συστάσεις στα πλαίσια του νέου σχεδίου δράσης της ΕΕ ενάντια στα ναρκωτικά. Κι αυτό γιατί η έκθεση Κατάνια μιλάει μια τελείως διαφορετική γλώσσα σε σχέση με την επικρατούσα προσέγγιση των νομοθεσιών περί ναρκωτικών. Σε αντίθεση με τον ισχυρισμό ενός συστήματος βασιζόμενου στην ολική απαγόρευση των ναρκωτικών, η έκθεση Κατάνια, προτρέπει να ισχύσουν στην Ευρώπη νομοθεσίες σύμφωνες με μια πιο ευρεία και φιλελεύθερη προσέγγιση γνωστή, ως μείωση της βλάβης.

Κλείνοντας θα ήθελα να κάνω μια ιδιαίτερη αναφορά στην ανάγκη αντιμετώπισης των αιτιών που οδηγούν στην εξάρτηση από καταστάσεις όπως η ανεργία, ο αποκλεισμός, η αποξένωση στα αστικά κέντρα, η οικονομική ανέχεια, η περιβαλλοντική υποβάθμιση, η έλλειψη εμπιστοσύνης στους πολιτικούς θεσμούς, η έλλειψη ελεύθερου χρόνου που σκοτώνει η τηλεόραση και η απουσία οραμάτων. Προφανώς θα έπρεπε να κάνουμε μεγαλύτερη προσπάθεια για να εξαλείψουμε αυτά τα αίτια από το να σπαταλάμε πολύτιμα δισ. ευρώ σε έναν πόλεμο που δεν πρόκειται να τον κερδίσουμε ποτέ, με τις λάθος πολιτικές που ακολουθούμε.

Ευχαριστώ για το χρόνο και την προσοχή σας

Μιχάλης Τρεμόπουλος, Ευρωβουλευτής

Δημόσια Διαβούλευση για τις Πολιτικές περί Ναρκωτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2010 από 10:00 έως 17:00, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις Βρυξέλλες.

Η διαβούλευση φιλοξενείται από τον ευρωβουλευτή Μιχάλη Τρεμόπουλο (ΠΡΑΣΙΝΟΙ/ ΕΕΣ), σε συνεργασία με το Πανευρωπαϊκό Δίκτυο για Δίκαιες και Αποτελεσματικές Πολιτικές περί Ναρκωτικών ENCOD.

Ο σκοπός της διαβούλευσης είναι να διαμορφωθεί ένα σύνολο προτάσεων σχετικά με τις τρέχουσες πολιτικές περί ναρκωτικών και να υιοθετηθούν εναλλακτικές πολιτικές αντιμετώπισης του προβλήματος, οι οποίες θα είναι βασισμένες στα συμπεράσματα της «Έκθεσης σχετικά με τις παγκόσμιες παράνομες αγορές ναρκωτικών 1998 – 2007» (έκθεση Reuters–Trautmann, Μάρτιος 2009), καθώς και σε διεθνείς καλές πρακτικές για την μείωση της βλάβης από τις εξαρτήσεις.

Το Μάρτιο του 2009, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την «Έκθεση σχετικά με τις παγκόσμιες παράνομες αγορές ναρκωτικών 1998 – 2007» (http://ec.europa.eu/justice_home/doc_centre/drugs/studies/doc/report_short_10_03_09_en.pdf). Αυτή η έκθεση περιέχει μια πολύτιμη βάση δεδομένων και συμπεράσματα που επιβεβαιώνουν προηγούμενες εκθέσεις αξιολόγησης σχετικά με την αποτελεσματικότητα των πολιτικών περί ναρκωτικών στην ΕΕ και παγκόσμια. Αυτά τα συμπεράσματα είναι ότι οι τρέχουσες πολιτικές αποτυγχάνουν στον κύριο στόχο τους, να μειωθεί δηλαδή η ζήτηση και προσφορά των παράνομων ουσιών, αλλά και αποτελούν ένα κρίσιμο παράγοντα αύξησης της βλάβης στους μεμονωμένους χρήστες, το άμεσο περιβάλλον τους και την κοινωνία ευρέως.

Το 2007, μετά από σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε το Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών σχετικά με τις πολιτικές για τα ναρκωτικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με σκοπό τη συμβολή της κοινωνίας των πολιτών σε προτάσεις, την εφαρμογή της πολιτικής αλλά και τη διαμόρφωση προτεραιοτήτων της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά. Το Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών έχει συνεδριάσει τρεις φορές από τότε, αλλά οι συμμετέχοντες έχουν επικρίνει την Επιτροπή ότι δεν τους διευκολύνει να συζητήσουν διεξοδικά τον αντίκτυπο των σημερινών πολιτικών και να προτείνουν εναλλακτικές λύσεις.

Από τις 8 ως τις 12 Μαρτίου 2010, η επόμενη ετήσια συνάντηση της Επιτροπής των Η.Ε για τα ναρκωτικά θα διεξαχθεί στη Βιέννη της Αυστρίας. Σε αυτήν την συνεδρίαση, οι εκπρόσωποι της ΕΕ θα πρέπει να προτείνουν μια κοινή θέση σχετικά με το μέλλον των πολιτικών για τα ναρκωτικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι σημαντικό οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να συζητήσουν τα συμπεράσματα της έκθεσης Reuters–Trautmann και να διατυπώσουν συστάσεις που θα μεταφέρει η αντιπροσωπεία της ΕΕ στην συνάντηση της Βιέννης.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης στο Ευρωκοινοβούλιο θα έχει ως εξής:

10.00 – 12.00: ΗέκθεσηReuter-Trautmann

Εισαγωγικές ομιλίες από τον κ. Μιχάλη Τρεμόπουλο (Ευρωβουλευτής), κ. Peter Reuter, συν-συγγραφέας της “Έκθεσης σχετικά με τις παγκόσμιες παράνομες αγορές ναρκωτικών 1998 -2007”, ο κ. Carel Edwards, επικεφαλής της Μονάδας Συντονισμού για τα Ναρκωτικά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και ο κ. Joep Oomen, από το δίκτυο ENCOD. Θα ακολουθήσει συζήτηση με το ακροατήριο.

12.00 – 13.15: Διάλλειμα για καφέ και ελαφρύ γεύμα

13.30 – 16.00: στρογγυλή τράπεζα με τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Όλοι οι συμμετέχοντες καλούνται να δώσουν τα σχόλιά τους σχετικά με τα συμπεράσματα της Reuter – Trautmann και να καταθέσουν προτάσεις για την μελλοντική ευρωπαϊκή πολιτική για τα ναρκωτικά. Σε αυτή τη στρογγυλή τράπεζα θα κληθούν να συμμετάσχουν βουλευτές- μέλη της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών και Δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

16:30 με 17:00: Συνέντευξη Τύπου, παρουσίαση των αποτελεσμάτων της ακρόασης.