Στη διάρκεια των αγώνων μας για έναν καλύτερο κόσμο, οι κοινωνικοί οικολόγοι συχνά ενεπλάκησαν σε κριτικό διάλογο με άλλες τάσεις της ριζοσπαστικής σκέψης αναφορικά με το είδος του κόσμου για το οποίο παλεύουμε. Αυτές οι συζητήσεις συχνά επικεντρώνονται στο ερώτημα με ποιο τρόπο θα μπορέσουν οι άνθρωποι να οργανώσουν τις υλικές σχέσεις μεταξύ τους αλλά και με τον φυσικό κόσμο σε μια μελλοντική απελευθερωμένη κοινωνία.
Πώς θα είναι τα οικονομικά σε μια οικολογική κοινωνία; Πώς θα μπορούσαν οι ελεύθερες κοινότητες να εξοικονομούν τα προς το ζην;
Για να εξετάσουμε ερωτήματα σαν αυτά, χρειάζεται να εξασκηθούμε σε μια ικανότητα της διαλεκτικής φιλοσοφίας: την ικανότητα να σκεφτόμαστε θεωρητικά. Να οραματιζόμαστε ένα μέλλον πέρα από τον καπιταλισμό και το κράτος σημαίνει να σκεφτόμαστε πέρα από τον κόσμο όπως είναι σήμερα, και να θέτουμε τους εαυτούς μας στα πλαίσια ενός διαφορετικού κόσμου, δομημένου με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο, ενός κόσμου που έχει αναπτύξει κάποιες από τις κοινωνικές και οικολογικές δυνατότητες που τις βλέπουμε σήμερα σε μια διαστρεβλωμένη μορφή. Αυτό σημαίνει να προσπαθούμε να βλέπουμε τον κόσμο όχι μόνο όπως είναι, αλλά όπως θα έπρεπε να είναι.
Οι κοινωνικοί οικολόγοι έχουν διατυπώσει κατά καιρούς ένα σύνολο συγκεκριμένων προτάσεων για μια κοινοτιστική οικονομία και μια ηθική οικονομία. Αυτές οι προτάσεις επικεντρώνονται σ’ αυτό που ο Μπούκτσιν (Bookchin) αποκαλεί «η ανάκαμψη της παραγωγικής διαδικασίας καθεαυτής ως μιας οικολογικής μεσολάβησης της ανθρωπότητας με τη φύση». Το κοινό στοιχείο αυτών των πρακτικών προτάσεων είναι μια βαθύτερη σύλληψη του τρόπου με τον οποίο πολύπλοκες οικονομίες μπορεί να υπάρξουν με διαφορετικό τρόπο, χωρίς αγορά, τάξεις, ή γραφειοκρατία, προς την κατεύθυνση εξισωτικών (egalitarian) και συμμετοχικών τακτικών. Οι κοινωνικοί οικολόγοι υποστηρίζουν ότι οι οικονομικοί μηχανισμοί μιας ελεύθερης κοινωνίας, είτε πρόκειται για την παραγωγή, είτε για τη διανομή είτε για την αναπαραγωγή, θα πρέπει να έχουν τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά: θα πρέπει να είναι συνειδητοί (conscious), διαφανείς (transparent), τροποποιήσιμοι (alterable) και ενοποιημένοι (integrated).
Συνειδητοί: Θέλουμε οι οικονομικοί μηχανισμοί να είναι προσεκτικά επιλεγμένοι και δομημένοι, ούτως ώστε να ικανοποιούν τους σκοπούς που συλλογικά ορίζουμε να εξυπηρετούν, και όχι οι οικονομικές δομές να μας αναγκάζουν να εκπληρώνουμε τους σκοπούς τους. Διαφανείς: Θέλουμε το κάθε μέλος της κοινωνίας να είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται πως λειτουργούν οι οικονομικοί μηχανισμοί της.
Τροποποιήσιμοι: Θέλουμε να είμαστε σε θέση να αλλάζουμε τις οικονομικές δομές σύμφωνα με τις οικολογικές και κοινωνικές ανάγκες. Και τέλος, θέλουμε οι οικονομικοί μηχανισμοί να πλήρως ενοποιημένοι με όλες τις άλλες πλευρές της κοινοτιστικής αυτοδιαχείρισης.Με τι μπορεί να μοιάζουν αυτές οι αξίες στην πράξη; Πώς μπορεί αυτό το σύνολο των θεωρητικών αξιωμάτων να εφαρμοστεί στην πράξη; Αυτό που ακολουθεί στη συνέχεια είναι μια σύντομη προσπάθειά μου να σκιαγραφήσω ένα ανασυγκροτημένο όραμα των οικονομικών σε μια κοινωνία κοινωνικής οικολογίας.
Ο κόσμος όπως τον οραματίζονται οι κοινωνικοί οικολόγοι
Ο κόσμος που οραματιζόμαστε είναι ένας κόσμος περιπέτειας και δυνατότητας, ένας κόσμος που θα χαρακτηρίζεται από ριζοσπαστικά νέες σχέσεις και εν δυνάμει μορφές κοινωνικής και προσωπικής ζωής, τις οποίες τώρα είναι δύσκολο να φανταστούμε, και πολύ πιο δύσκολο να τις περιγράψουμε από τη σκοπιά του παρόντος. Τα πιο πολλά από αυτά που θα λάβουν χώρα σε μια κοινωνία κοινωνικής οικολογίας, είτε στο περιβαλλοντικό, είτε στο προσωπικό, είτε στο κοινοτικό επίπεδο, θα είναι αυθόρμητα και δημιουργικά, και συνεπώς δε μπορούμε ούτε να τα σχεδιάσουμε, ούτε να τα προτείνουμε, ούτε να τα προβλέψουμε. Ωστόσο, αν θέλουμε όλα αυτά να μην μείνουν απλώς όνειρα, τότε απαιτείται τόσο ένα θεσμικό πλαίσιο, όσο και ένα ηθικό όραμα για μια τέτοια αυθόρμητη και δημιουργική ανάπτυξη των δυνατοτήτων. Επομένως, πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στις κοινωνικές δομές που θα ήταν δυνατόν καταστήσουν περισσότερο πιθανή την ύπαρξη μιας ελεύθερης φύσης και μιας ελεύθερης κοινωνίας.
Οι κοινωνικοί οικολόγοι εργάζονται με στόχο μια κοινωνία δομημένη στη βάση της ελευθερίας, της συνεργασίας, και της οικολογικής και κοινωνικής ποικιλίας. Το όραμά μας για έναν καλύτερο κόσμο στηρίζεται στον πλούτο των πρακτικών εγχειρημάτων και των ουτοπικών υποσχέσεων που αναδείχτηκαν μέσα σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας από τα απελευθερωτικά κινήματα από τα κάτω. Στο επίκεντρο του οράματός μας για ελεύθερες κοινότητες βρίσκεται η άμεση δημοκρατία. Άμεση δημοκρατία σημαίνει ότι οι άνθρωποι διαχειρίζονται μόνοι τους τις ζωές τους, συνειδητά και συλλογικά, με στόχο το καλό της κοινότητας, της οποίας είναι οι ίδιοι μέλη. Αντί να αναθέσουμε τη λήψη των αποφάσεων σε ειδικούς, επαγγελματίες, αντιπροσώπους, ή γραφειοκράτες, η κοινωνική οικολογία προβλέπει την άμεση συμμετοχή όλων των ανθρώπων στην αυτοδιαχείριση των κοινοτικών τους υποθέσεων.
Επειδή είμαστε αντίθετοι στις θεσμικές μορφές κυριαρχίας και ιεραρχίας, οι κοινωνικοί οικολόγοι απορρίπτουμε το κράτος ως τέτοιο. Αντί να αξιώσουμε ένα ξεχωριστό σώμα μακριά από την κοινωνία, που θα λαμβάνει αποφάσεις για λογαριασμό της, οραματιζόμαστε ένα δίκτυο κοινοτικών συνελεύσεων ως το βασικό σώμα λήψης αποφάσεων και ως το βασικό μέρος όπου θα ασκείται στην πράξη η άμεση δημοκρατία. Στις συνελεύσεις θα συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι μιας περιοχής (στις πόλεις σε επίπεδο γειτονιάς και στις αγροτικές περιοχές σε επίπεδο πολίχνης) σε τακτά χρονικά διαστήματα, για να συζητήσουν και να αποφασίσουν εκ των προτέρων για τα ζητήματα που τους αφορούν: να λάβουν δηλαδή πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις και στην πραγματικότητα κάθε κοινωνική απόφαση που επηρεάζει σημαντικά τη ζωή της κοινότητας ως ολότητας.
Η λαϊκή συνέλευση περιλαμβάνει οποιονδήποτε επιθυμεί να συμμετέχει σ’ αυτή και προωθεί ένα δημοκρατικό διάλογο για όλα τα μέλη της κοινότητας ώστε να ασχολούνται ο ένας με τον άλλον, σε ίση βάση, και να διαμορφώνουν ενεργά την κοινωνική ζωή. Οι συνεχιζόμενες αλληλεπιδράσεις αυτού του είδους ενθαρρύνουν την αίσθηση συλλογικής ευθύνης και αλληλεξάρτησης, προσφέροντας επίσης ένα δημόσιο χώρο για την επίλυση διαφορών και διαφωνιών με έναν ορθολογικό και μη καταπιεστικό τρόπο. Αναγνωρίζοντας ότι οι άνθρωποι έχουν διαφορετικά συμφέροντα, φιλοδοξίες και πεποιθήσεις, η συνέλευση της γειτονιάς και το συνακόλουθο πολιτικό ήθος προσφέρουν μια ευκαιρία να συμφιλιωθούν οι ιδιαίτεροι με τους γενικότερους αντικειμενικούς στόχους. Με αυτήν την έννοια, η άμεση δημοκρατία, συνεπάγεται τη δέσμευση για την ευημερία του κάθε κατοίκου.
Με τη σειρά της, η κοινοτική ευημερία συνεπάγεται τον ενεργό σεβασμό και την εκτίμηση για το φυσικό πλαίσιο μέσα στο οποίο υπάρχουν οι τοπικές κοινότητες. Καμία κοινωνική τάξη δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι τα οικοσυστήματα και τα περιβάλλοντα τα οποία φιλοξενούν τους διάφορους οικισμούς μας θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται. Οι κοινωνικοί οικολόγοι όμως πιστεύουν ότι, οι κοινότητες που συγκροτούνται με βάση την ελεύθερη οργάνωση και την αλληλοβοήθεια είναι πολύ πιο κατάλληλες για την καλλιέργεια της περιβαλλοντικής ποικιλότητας και της αειφορίας, απ’ ότι αυτές που στηρίζονται στα εξουσιαστικά συστήματα της ισχύος. Στις κοινωνίες που έχουν ξεπεράσει την κυριαρχία και την ιεραρχία, η οικολογική άνθηση και η ανθρώπινη άνθηση μπορούν να συμπληρώνουν και να ενισχύουν η μία την άλλη.
Η ηθική οπτική που περιέχει αυτές τις δυνατότητες είναι το ίδιο σημαντική με τις πρακτικές μεθόδους καθαυτές. Οι κοινωνικοί οικολόγοι επιδιώκουν να δημιουργήσουν κοινωνικές δομές οι οποίες προωθούν την ελευθερία και την αλληλεγγύη, δομώντας αυτές τις αξίες στο πιο σημαντικό οικοδόμημα των κοινωνικών σχέσεων και των δημοσίων θεσμών. Συνεπώς, η επιμονή μας στη λειτουργία συνελεύσεων πρόσωπο με πρόσωπο, οι οποίες θα είναι ανοιχτές σε όλους, έχει στόχο να ενθαρρύνει, και όχι να εμποδίσει, τη δημιουργία άλλων ελευθεριακών και συνεργατικών κοινωνικών δομών. Μια τεράστια ποικιλία αυθόρμητων συμπράξεων, ελεύθερης συμβίωσης, χώρων εργασίας, οικογενειακών δομών και άλλων, έχουν όλες σημαντική θέση στο όραμά μας για έναν ελεύθερο κόσμο. Οι μόνες μορφές που αποκλείονται είναι αυτές που στηρίζονται στην εκμετάλλευση και την καταπίεση.
Συνεπώς, το μοντέλο που η κοινωνική οικολογία προωθεί για την άμεση δημοκρατία μπορεί να γίνει αντιληπτό με ένα σύνολο διαφορετικών τρόπων, ανάλογα με τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τις εμπειρίες των ανθρώπων που εμπνέονται απ’ αυτό. Αυτό είναι ιδιαίτερα αληθές στις οικονομικές διαδικασίες, και το σενάριο που σκιαγραφείται σ’ αυτό το άρθρο, είναι μόνο μία πιθανή ερμηνεία της οικονομικής πλευράς μιας κοινωνίας κοινωνικής οικολογίας. Η θεμελιώδης κοινή οπτική είναι αυτή μιας ηθικής οικονομίας, στην οποία οι υλικές συνθήκες της υπάρξεώς μας επανασυγκροτούνται σε ένα ευρύτερο ηθικό και θεσμικό πλαίσιο. Η ηθική οικονομία σημαίνει ότι η λήψη των αποφάσεων για την παραγωγή και την κατανάλωση είναι κομμάτι της πολιτικής ζωής ολόκληρης της κοινότητας.
Κοινοτιστική αυτοδιαχείριση στην πράξη
Βάσει αυτού του πλάνου, τα συμβούλια των εργατών παίζουν έναν κρίσιμο ρόλο στην καθημερινή διαχείριση της παραγωγής, ενώ οι τοπικές συνελεύσεις έχουν τον τελικό λόγο στις καίριες οικονομικές αποφάσεις. Όλα τα μέλη της συγκεκριμένης κοινότητας συμμετέχουν στη διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής, για την οποία συζητούν, επιχειρηματολογούν και αποφασίζουν στα πλαίσια της λαϊκής συνέλευσης. Η κοινωνική οικολογία προσβλέπει σε μια μαζική υλική αποκέντρωση της παραγωγής, ώστε οι εργάτες μιας συγκεκριμένης επιχείρησης να τυπικά να ζουν στην ίδια κοινότητα στην οποία δουλεύουν. Προσβλέπουμε επίσης σε μια συνεχή εθελοντική εναλλαγή των εργασιών, των καθηκόντων και των ευθυνών και σε έναν ριζοσπαστικό επαναπροσδιορισμό του τι πάει να πάει «δουλειά». Μέσα από τον συνειδητό μετασχηματισμό της εργασίας σε μια ελεύθερη κοινωνική δραστηριότητα που συνδυάζει σωματικές και πνευματικές δεξιότητες, οραματιζόμαστε την παραγωγική διαδικασία ως την εκπλήρωση των προσωπικών και κοινοτικών αναγκών, διαρθρωμένων εντός του οικολογικού τους πλαισίου. Μαζί με την απόρριψη των αφεντικών, των κερδών, των μισθών και της ανταλλακτικής αξίας, θέλουμε να υπερνικήσουμε την καπιταλιστική αναγωγή των ανθρώπων σε εργαλεία παραγωγής και κατανάλωσης. Το μοντέλο συνελεύσεων της κοινωνικής οικολογίας ενθαρρύνει τους ανθρώπους να προσεγγίζουν τις οικονομικές αποφάσεις, όχι μόνο ως εργάτες και καταναλωτές, αλλά ως μέλη της κοινότητας δεσμευμένα προς το στόχο της κοινωνικής και οικολογικής ευημερίας.
Ενώ οι γενικές γραμμές της κοινοτικής παραγωγής επιβάλλονται στο επίπεδο της συνέλευσης, εφαρμόζονται στην πράξη από μικρότερα συλλογικά σώματα που επίσης λειτουργούν σε μια εξισωτική (egalitarian), συμμετοχική και δημοκρατική βάση. Τα συνεργατικά νοικοκυριά (cooperative households) και οι συλλογικοί εργασιακοί χώροι (collective workplaces) αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της διαδικασίας. Οι αποφάσεις που έχουν περιφερειακό περιεχόμενο γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας από τις συνομοσπονδίες των τοπικών συνελεύσεων, ούτως ώστε οποιοσδήποτε επηρεάζεται από μια απόφαση να μπορεί να συμμετέχει στη λήψη της. Συγκεκριμένα καθήκοντα μπορούν να ανατίθενται σε εξειδικευμένες επιτροπές, αλλά ουσιώδη θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος είναι θέματα που τίθενται στην κρίση της κάθε λαϊκής συνέλευσης.
Η άμεση δημοκρατία ενθαρρύνει τον σχηματισμό και την αναμέτρηση αντιμαχόμενων οπτικών και επιχειρημάτων, με τέτοιο τρόπο ώστε για τη λήψη κάθε απόφασης διάφορες διακριτές επιλογές να είναι διαθέσιμες, κάθε μία από τις οποίες διαμορφώνεται από τους ανθρώπους που θα τις υλοποιήσουν. Τα μέλη της συνέλευσης εξετάζουν αυτές τις διάφορες προτάσεις και συζητούν για την αξία και τις συνέπειές τους. Αυτές οι προτάσεις γίνονται αντικείμενο συζήτησης, αναθεώρησης και τροποποίησης, στον βαθμό που αυτό είναι απαραίτητο. Όταν δεν προκύπτει ομοφωνία, μια ψηφοφορία ή σειρά ψηφοφοριών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ξεκαθαριστεί ποιες επιλογές έχουν την μεγαλύτερη υποστήριξη.
Το όραμα της κοινωνικής οικολογίας για μια ηθική οικονομία επικεντρώνεται στον ελευθεριακό κομμουνισμό, στον οποίο οι καρποί της κοινής εργασίας είναι ελεύθερα διαθέσιμοι σε όλους. Αυτή η αρχή του «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του», η οποία διαφοροποιεί την οπτική μας από πολλά αντικαπιταλιστικά προγράμματα, ενισχύεται από μια πολιτική ηθική στην οποία το ενδιαφέρον για την κοινή ευημερία διαμορφώνει τις προσωπικές επιλογές.
Στην απουσία των αγορών, της ατομικής ιδιοκτησίας, της διάκρισης των τάξεων, της παραγωγής εμπορευμάτων, της εκμετάλλευσης της εργασίας και της συσσώρευσης κεφαλαίου, ο ελευθεριακός κομμουνισμός μπορεί να γίνει ο μηχανισμός που εξασφαλίζει τη διανομή του κοινωνικού πλούτου και του οικονομικού του ανταλλάγματος στις διάφανες και ανθρώπινης κλίμακας πολιτικές δομές που προτείνει η κοινωνική οικολογία.
Σε μια τέτοια ρύθμιση, η αλληλεπίδραση μεταξύ των μικρότερων επιτροπών, των εργατικών ομάδων και ολόκληρης της συνέλευσης γίνεται ιδιαίτερα σημαντική για τη διατήρηση της δημοκρατικής και συμμετοχικής φύσης αυτής της διαβουλευτικής διαδικασίας. Η προετοιμασία συνεκτικών προτάσεων για την παρουσίασή τους στη συνέλευση θα απαιτεί τόσο εξειδικευμένη δουλειά και σχολαστική συλλογή πληροφοριών, όσο και ανάλυση και ερμηνεία. Επειδή αυτές οι δραστηριότητες μπορούν εντέχνως να επηρεάσουν την περιστασιακή λήψη οποιασδήποτε απόφασης, θα πρέπει η ευθύνη για την υλοποίησή τους να είναι ένα καθήκον που θα ανατίθεται κυκλικά σε μια προσωρινή επιτροπή, επιλεγμένη τυχαία από τα μέλη της συνέλευσης.
Συνομοσπονδιακή οικονομική δημοκρατία
Αφού η συνέλευση εξετάσει, συζητήσει, τροποποιήσει τις διάφορες προτάσεις και συμφωνήσει σε ένα συνολικό σχέδιο για την τοπική οικονομία, τα μέλη της κοινότητας συνεχίζουν να εκλεπτύνουν και να υλοποιούν αυτό το σχέδιο εφαρμόζοντάς το στους χώρους εργασίας, στα σπίτια τους και αλλού. Αν προκύπτουν εμπόδια ή διαφωνίες τέτοιες, που είναι αδύνατο να επιλυθούν στα άμεσα πλαίσια ενός συγκεκριμένου εγχειρήματος, θεσμού ή νοικοκυριού, μπορούν να αναπεμφθούν στην ολομέλεια της συνέλευσης για συζήτηση και επίλυση. Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν εκπληρώνονται κάποιες πλευρές μιας συμπεφωνημένης πολιτικής, αυτό θα φανερωθεί σύντομα στα μέλη της κοινότητας, τα οποία αναλόγως μπορούν να αλλάξουν ή να τροποποιήσουν αυτήν την πολιτική. Ενώ το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής ζωής θα υλοποιείται στα πλαίσια των μικρότερων συλλογικοτήτων με άμεση συνεργασία των ανθρώπων που εργάζονται μαζί, των συγκατοίκων, των συνεργατών και των γειτόνων, τα μείζονα ζητήματα της δημόσιας οικονομικής κατεύθυνσης θα επιλύονται στα πλαίσια της συνέλευσης όλης της κοινότητας. Όταν είναι απαραίτητο, ζητήματα που αφορούν σε ολόκληρη την πόλη ή μια περιοχή, θα μεταφέρονται στο συνομοσπονδιακό επίπεδο, ενώ οι τελικές αποφάσεις θα παραμένουν στα χέρια της κάθε τοπικής συνέλευσης.
Ο λόγος για τον οποίο η συνέλευση είναι η ανώτατη αρχή, είναι διττός. Πρώτον, η λαϊκή συνέλευση είναι το πιο προσιτό πεδίο διαλόγου για την άσκηση της άμεσης δημοκρατίας και για την προστασία εναντίον της επανεμφάνισης ανισοκατανομών ως προς την εξουσία και νέων μορφών ιεραρχίας. Όσο η συνέλευση περιλαμβάνει με ίσους όρους όλα τα μέλη της κοινότητας και λειτουργεί μέσα από διαδικασίες άμεσης συμμετοχής και όχι με αντιπροσώπευση, προσφέρει την καλύτερη δυνατότητα για το άπλωμα της συλλογικής αυτοδιαχείρισης σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής. Δεύτερον, η λαϊκή συνέλευση κάνει δυνατή τη συμμετοχή των ανθρώπων στη λήψη αποφάσεων για τις οικονομικές και πολιτικές τους υποθέσεις με έναν τρόπο πλήρη και συνεκτικό, μέσα από συζητήσεις πρόσωπο με πρόσωπο με άλλους ανθρώπους που ζουν, παίζουν και δουλεύουν μαζί. Η λαϊκή συνέλευση ενθαρρύνει μια ολιστική προσέγγιση στα δημόσια θέματα, μια προσέγγιση που αναγνωρίζει τις μυριάδες διασυνδέσεις μεταξύ οικονομικών, κοινωνικών και οικολογικών ζητημάτων.
Μεγάλο μέρος αυτού του οράματος μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε συνδυασμό με μία ριζοσπαστική αναδόμηση των τεχνολογικών υποδομών, κάτι το οποίο οι κοινωνικοί οικολόγοι στηρίζουν τόσο σε περιβαλλοντικές όσο και σε δημοκρατικές δομές. Προσβλέπουμε το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής να λαμβάνει χώρα τοπικά, με τις εξειδικευμένες λειτουργίες να είναι κοινωνικοποιημένες και την πνευματική εργασία να συνεργάζεται με τη χειρωνακτική. Θα υπάρχουν ακόμη κάποια σημαντικά κοινωνικά αγαθά που δε θα μπορούν, ή δεν θα έπρεπε, να είναι εντελώς αποκεντρωμένα∙ για παράδειγμα, προηγμένα ερευνητικά ινστιτούτα θα εξυπηρετούν μεγάλες περιοχές, ακόμα και αν φιλοξενούνται μόνο από μια κοινότητα. Συνεπώς, ο συνομοσπονδισμός, ο οποίος αντισταθμίζει τον τοπικισμό και τον απομονωτισμό παίζει ένα ουσιαστικό ρόλο στο πολιτικό όραμα της κοινωνικής οικολογίας.
Αν και καταρχάς το επίκεντρο αυτού του σεναρίου είναι οι τοπικές κοινότητες οι οποίες διαμορφώνουν οικονομικές πολιτικές προσαρμοσμένες στις δικές τους κοινωνικές και οικολογικές ανάγκες, οι κοινωνικοί οικολόγοι απορρίπτουμε τις ιδέες της τοπικής και οικονομικής αυτάρκειας ως αυταξίες∙θεωρούμε ότι αυτά τα πράγματα είναι επιθυμητά αν και όταν συμβάλλουν στην κοινωνική συμμετοχή και στην οικολογικής απόχρωσης δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων. Προσβλέπουμε σε μια συνομοσπονδία των συνελεύσεων με έναν σταθερό διάλογο μεταξύ τους, μέσω συνομοσπονδιακών σωμάτων που συγκροτούνται από ανακλητούς απεσταλμένους, εντολοδόχους της κάθε συνέλευσης η οποία είναι μέλος αυτής της συνομοσπονδίας. Αυτά τα σώματα συγκροτούνται ως φυσική συνέχεια των αμεσοδημοκρατικών τοπικών κοινοτήτων, και όχι ως υποκατάστατα αυτών. Αφού ειδικά οι οικονομικές σχέσεις συχνά συνεπάγονται συνεργασία μεταξύ απομακρυσμένων κοινοτήτων, η συνομοσπονδία προσφέρει ένα αμοιβαίως συμβατό πλαίσιο για την από κοινού χρήση πόρων, δεξιοτήτων και γνώσεων.
Ένα συνομοσπονδιακό δίκτυο των λαϊκών συνελεύσεων προσφέρει έναν πρακτικό τρόπο για όλους τους ανθρώπους να κατευθύνουν συνειδητά τη ζωή τους και να επιδιώκουν κοινούς στόχους ως μέρος ενός σχεδίου για την κοινωνική ελευθερία. Αν επιτύχουμε τη γειτνίαση της αλληλεγγύης με την αυτονομία, μπορούμε να επαναδημιουργήσουμε την πολιτική, την τέχνη της κοινοτικής αυτοδιαχείρισης, ως την υψηλότερη μορφή της άμεσης δράσης. Σε έναν τέτοιο κόσμο, η οικονομία δε θα υπάρχει όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.
Όταν η εργασία γίνεται δημιουργική δραστηριότητα, όταν παραγωγή γίνεται η εναρμόνιση των ανθρώπινων και οικολογικών δυνατοτήτων, όταν η οικονομία γίνεται συλλογικός αυτοκαθορισμός και συνειδητό ξεδίπλωμα των κοινωνικών, φυσικών και ηθικών δυνατοτήτων με τρόπο που δεν έχουμε φανταστεί μέχρι τώρα, τότε θα έχουμε επιτύχει μια απελευθερωμένη κοινωνία, και οι ιδέες που περιγράφηκαν εδώ θα πάρουν συγκεκριμένη μορφή ως ζωντανή πραγματικότητα και άμεση εμπειρία.
Peter Staudenmaier
Ο Πίτερ Στάουντμαϊερ είναι οικονομολόγος και δίδαξε στον Ινστιτούτο για την Κοινωνική Οικολογία (InstituteforSocialEcology), διευθυντής του οποίου ήταν ο Μάρεϊ Μπούκτσιν (MurrayBookchin). Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Harbinger(τόμος 3, αριθμός 1) την άνοιξη του 2003.1
Μετάφραση: Σταύρος Καραγεωργάκης1 Σ.τ.Μ.: Στα ελληνικά κυκλοφορεί κείμενο του στο: Biehl, Janet & Staudenmaier, Peter, Οικοφασισμός, Μαθήματα από τη Γερμανική Εμπειρία, μτφρ. Βασίλης Καπετανγιάννης- Βαγγέλης Κούταλης, Ισνάφι, Ιωάννινα, 2003.
