Το κείμενο «Περί εξουσίας» που ακολουθεί, επιχειρεί να εξηγήσει κάποιες πλευρές της σημερινής πραγματικότητας που αφορούν όλους μας. Από τον ανταγωνισμό ανάμεσα σε εξουσιαστές, μπορεί να βλαφτούν αρκετοί. Η μόνη οντότητα που ποτέ δεν βλάπτεται από αυτούς τους ανταγωνισμούς είναι η ίδια η εξουσία. Ενώ αντίθετα, αυτός που σχεδόν πάντα υποχωρεί και βρίσκεται σε δυσμενέστερη θέση είναι ο άνθρωπος. Ο μηχανισμός «εξουσία», κατά κανόνα, δυναμώνει και εντείνεται ο βαθμός ελέγχου που ασκεί στους υπηκόους.

Το κείμενο «Περί εξουσίας» είναι μια εξέταση του μηχανισμού αυτού. Θα μπορούσε, αλλά δεν ακολουθεί μια αυστηρή αποδεικτική διαδικασία, ούτε αντλεί εγκυρότητα από το πλήθος των παραπομπών. Προαπαιτεί πάντως ένα ελάχιστο ποσό κοινωνικής εμπειρίας, ενημέρωσης και παρατήρησης. Δε φιλοδοξεί να εξαντλήσει το θέμα, αλλά να το θέσει σε μια βάση όσο το δυνατόν πιο πραγματική και μεθοδολογικά γόνιμη. Επιχειρεί να σηκώσει κάποια από τα πέπλα που καλύπτουν την αλήθεια, με πλήρη συναίσθηση ότι υπάρχουν ακόμα πολλά πέπλα να ανασηκωθούν.

Περί Εξουσίας

1. ΕΠΕΚΤΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η μελέτη του μηχανισμού «εξουσία» είναι σήμερα απαραίτητη για την κατανόηση της πραγματικότητας. Ο μηχανισμός αυτός έχει πια τόσο διογκωθεί, έχει πια τόσο εμπλακεί στη ζωή της κοινωνίας, που θα ήταν ανώφελο να μελετηθεί η κοινωνία και οι δυνατότητές της, χωρίς τη μελέτη του φαινομένου «εξουσία». Η εξουσία είναι αυτή που σήμερα διαχειρίζεται τη συσσωρευμένη γνώση του ανθρώπινου είδους. Έχει μετατρέψει την επιστήμη σε όργανό της, καταργώντας την ουσία της που είναι η ερμηνεία του κόσμου. Έχει μετατρέψει την τέχνη σε άνευρο φορέα της λογικής «ό,τι να ’ναι» και τμήμα του σύγχρονου «άρτου και θεάματος». Χωρίς αμφιβολία βρίσκεται σε φάση πρωτόγνωρης παντοδυναμίας. Τι υπάρχει όμως πίσω απ’ αυτά; Στο κείμενο αυτό γίνεται προσπάθεια να εστιάσουμε σε κάποια χαρακτηριστικά της εξουσίας που είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη. Ως βασικότερο χαρακτηριστικό της θεωρώ την επεκτατικότητα.
Η εξουσία έχει στη φύση της την ανάγκη για επέκταση. Η επέκταση εμφανίζεται αφενός με την συγκέντρωση και αφετέρου με το βάθεμα της κυριαρχίας. Οι κοινωνικές σχέσεις εξουσίας έχουν και την οικονομική τους πλευρά και έτσι μπορούμε να δούμε τον επεκτατισμό αυτό στην κίνηση του καπιταλιστικού συστήματος. Βασικότατο χαρακτηριστικό του καπιταλισμού είναι η έμφυτη τάση του για επέκταση. Για τον επεκτατισμό του καπιταλιστικού συστήματος έχουν δοθεί από την πολιτική οικονομία κάποιες εξηγήσεις που βασίζονται στην επιδίωξη του ανθρώπου για το μέγιστο όφελος, του καπιταλιστή για τα μεγαλύτερα κέρδη. Αυτή η επιδίωξη τον οδηγεί στο να ανακαλύπτει νέες πλουτοπαραγωγικές πηγές, νέες χώρες, στο να παίρνει δούλους, να χτίζει εργοστάσια, να εφαρμόζει νέες μεθόδους, να βρίσκει νέες αγορές και όλα αυτά που υπαγορεύονται από την αύξηση του κέρδους.
Σήμερα όμως που η τράπεζα μπορεί να δημιουργήσει όσο χρήμα θέλει, τι νόημα έχει η έννοια «μέγιστο κέρδος»; Σήμερα που όλοι οι κλάδοι και κυρίως ο τραπεζικός αποτελούνται από καρτέλ-μονοπώλια; Πώς θα εξηγήσει κανείς με οικονομικά κριτήρια την απαγόρευση του καπνίσματος; Την προσπάθεια για αναγκαστικό «εμβολιασμό» με επιβλαβείς και νοσογόνες ουσίες; Το συνεχές κάψιμο των δασών; Το κάψιμο απόκρημνων βουνών που δεν πρόκειται να εκμεταλλευτούν οικονομικά; Την απαγόρευση των μεγάλων διαφημίσεων στους δρόμους; Από την περασμένη άνοιξη, τα διαφημιστικά ταμπλό στην Αθήνα χάσκουν άδεια. Πώς εξηγείται μια τέτοια επιλογή, δεδομένου του κυρίαρχου ρόλου της διαφήμισης στη διαμόρφωση καταναλωτικής συμπεριφοράς, στη ροή των αγαθών και στη διαμόρφωση αισθητικής και ιδεολογίας;
Και πριν από όλα, πώς εξηγείται αυτό που ζούμε αυτή τη στιγμή πιο φανερά από ποτέ: Η εκτύλιξη σχεδίων των οποίων ο χρονικός ορίζοντας είναι πάρα πολύ μεγαλύτερος από το χρονικό ορίζοντα ενός ανθρώπου. Εξηγείται αυτό με το προσωπικό οικονομικό όφελος του ανθρώπου; Δε νομίζω. Εάν όμως το προσωπικό οικονομικό όφελος ιδωθεί ως εργαλείο για την πραγματοποίηση των σχεδίων της εξουσίας, το τοπίο αρχίζει κάπως να ξεκαθαρίζει.
Η οικονομική ανάλυση είναι απαραίτητη για την κατανόηση της κατάστασης. Όμως η αναγόρευση των οικονομικών στοιχείων σε αιτία της πραγματικότητας, οδηγεί στα ίδια αδιέξοδα που έχουν οδηγηθεί οι αναλύσεις της αριστεράς. Τα οικονομικά στοιχεία είναι η έκφραση βαθύτερων αιτιών. Είναι το εργαλείο μέσω του οποίου προωθούνται οι στόχοι της εξουσίας και όχι αντίστροφα. Το να πιστεύει κανείς ότι η εκμετάλλευση των χωρών της περιφέρειας ή η μετατροπή του «παραγωγικού καπιταλισμού» σε «καπιταλισμό-καζίνο» οφείλονται σε κάποια «πλεονάζοντα κεφάλαια» που αναζητούν διέξοδο, είναι το ίδιο αστείο, όσο το να πιστεύει ότι οι πόλεμοι οφείλονται σε κάποια «πλεονάζοντα κανόνια» που μια χώρα διαθέτει. Τα στρατιωτικά δεδομένα και κινήσεις σε έναν πόλεμο σίγουρα αποκαλύπτουν πολλά από τα κίνητρα και τους στόχους των εμπολέμων. Όμως η αναγόρευση του στρατιωτικού τομέα σε αιτία και όχι σε εργαλείο, συσκοτίζει την κατάσταση και απομακρύνει την κατανόηση της πραγματικότητας. Έτσι και τα οικονομίστικα δόγματα οδηγούν σε αποκοπή απ’ αυτήν. Δείτε για παράδειγμα την ελληνική αριστερά: Δεν άκουσε ότι εισάγεται η κάρτα του πολίτη η οποία καταργεί την κοινωνία και το άτομο. Δεν πήρε είδηση ότι πήγαν να μας «εμβολιάσουν» με το ζόρι. Χαμπάρι δεν πήρε για την προωθούμενη κατάργηση του πολιτισμού μας. Για τον έλεγχο της διατροφής, τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, την απαγόρευση των κήπων και των φυσικών παραδοσιακών σπόρων, δεν έχει καταλάβει ακόμα αρκετά. Η εμμονή της στην οικονομία δεν έχει να κάνει με την ερμηνεία του συστήματος, έχει να κάνει με την απόφασή της για το τι βλέπει και τι όχι.
Οι θεωρητικοί του μαρξισμού έχουν δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην επεκτατική φύση του καπιταλιστικού συστήματος. Εξήγησαν τους οικονομικούς λόγους της επέκτασης αυτής, όμως δεν μπορούσαν να πάνε παραπέρα, αφού η ανεύρεση των οικονομικών «αιτιών» και «νόμων» είναι ένα όριο στο οποίο μπορεί να φτάσει η μαρξιστική ανάλυση.

2. ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ
Τι εννοούμε με τον όρο εξουσία; Όταν μιλάω για εξουσία εννοώ το ίδιο το σύστημα της εξουσίας. Την ύπαρξη εξουσιαστών και εξουσιαζόμενων. Τα συστήματα αλλάζουν. Μπορεί η δουλοκτησία να παραχώρησε τη θέση της στη φεουδαρχία κι εκείνη με τη σειρά της στον καπιταλισμό, αλλά υπάρχει κάτι που δεν άλλαξε ποτέ.
Μπορεί σύμφωνα με τον μαρξισμό οι κυρίαρχες αντιθέσεις της κάθε κοινωνίας να την σπρώχνουν προς την εξέλιξή της, όμως αυτές δεν λύθηκαν περνώντας από το ένα στάδιο στο επόμενο. Ο δούλος έγινε δουλοπάροικος, έγινε κολίγος στο φέουδο. Ο κολίγος έγινε μισθωτός εργάτης. Ο πλούτος συνέχισε να συσσωρεύεται. Η εξουσία συνέχισε να συγκεντρώνεται. Τα μέσα παραγωγής, που περιέχουν την ανθρώπινη δύναμη και γνώση αμέτρητων γενεών, συνέχισαν να μην ανήκουν στον άνθρωπο και να είναι εργαλεία καταπίεσής του. Η τάξη που κατά καιρούς κυριαρχούσε δεν είχε καθόλου στα σχέδιά της τη βελτίωση της ζωής του λαού. Ο άνθρωπος ολοένα και περισσότερο αλλοτριώνεται από τα δημιουργήματά του και από τον εαυτό του.
Παρ’ όλες τις αλλαγές συστημάτων που συνέβησαν, υπάρχει ένα σύστημα που δεν άλλαξε ποτέ. Η ύπαρξη εξουσίας. Ή ύπαρξη εξουσιαστών και εξουσιαζόμενων. Το σύστημα αυτό μπορεί ν’ αλλάξει μορφές αλλά αυτή η αλλαγή των μορφών του είναι στην πραγματικότητα η επέκτασή του. Το σύστημα επεκτείνεται και κυριαρχεί στα πάντα. Κυριαρχεί στη ζωή του ανθρώπου τον οποίο μετατρέπει ολοένα και πιο πολύ σε γρανάζι του, επεμβαίνει στη φύση που την αναστατώνει και την καταστρέφει, επεμβαίνει στον ψυχισμό των ανθρώπων, επεμβαίνει στην καθημερινότητά τους, στις συνήθειες τους, στις μικρές τους κινήσεις, στα πάντα, θέλει να βρίσκεται παντού.
Ένα βασικό μέσο για να το πετύχει είναι το χρήμα και η πίστη σ’ αυτό. Μετατρέπει όλες τις δραστηριότητες και προϊόντα αυτοκατανάλωσης σε εμπόρευμα. Η παραγωγή προϊόντων για αυτοκατανάλωση αντικαθίσταται από την εμπορευματική παραγωγή. Όλα τα αγαθά μπαίνουν στο εμπορικό κύκλωμα και γίνονται εμπορεύματα. Κάθε ανθρώπινη κίνηση συνοδεύεται και από συναλλαγή-ές. Αυτό είναι ένα μέσο με το οποίο ο έλεγχος γίνεται ολοένα και πιο δυνατός. Εφόσον η εξουσία βρίσκεται πάντα παρούσα σε κάθε συναλλαγή, όσο πιο πολλές συναλλαγές κάνει ένα άτομο, τόσο πιο έντονος ο έλεγχος που του ασκείται. Επίσης από οικονομική άποψη είναι θετικό για την εξουσία γιατί όσο περισσότερες συναλλαγές κάνει κάποιος και όσο περισσότερα δάνεια παίρνει τόσο πιο πολλά αποδίδει σε φόρους και σε τόκους. Θα λέγαμε, η όσο το δυνατόν γρηγορότερη κυκλοφορία του χρήματος επιταχύνει την συσσώρευση του πλούτου.
Τα δημόσια αγαθά επίσης καταργούνται. Κάθε δημόσιο αγαθό πρέπει να πάψει να είναι τέτοιο γιατί δεν πρέπει τίποτα να είναι δωρεάν. Εάν δεν μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί, καταστρέφεται. Όλες οι ενέργειες του ατόμου πρέπει να περιέχουν κάποια συναλλαγή και να καταγράφονται, οι νέες κάρτες το εγγυώνται. Η κοινωνικότητα που συνεπάγεται η χρήση δημοσίων αγαθών και η αίσθηση του κοινού, πέρα από ιδιοκτησίες αγαθού, δεν είναι κάτι αρεστό στην εξουσία.
Η επαναστατικοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων που προκαλεί ο καπιταλισμός, η κινητήρια δύναμη αυτού που εμφανίζεται ως «εξέλιξη», ίσως να μην είναι τίποτα παραπάνω από την κίνηση της εξουσίας, την κίνηση αυτή που κάνει πάντα, έτσι ώστε να αναπαράγεται και να παραμένει η κυριαρχία της αθέατη και αυτονόητη.

3. ΔΙΑΔΟΧΗ
Αυτή τη στιγμή βλέπουμε να γίνεται μια διαδοχή εξουσίας από τις κρατικές οντότητες στις ιδιωτικές εταιρείες και πιο συγκεκριμένα στις τράπεζες. Το μέσο είναι το περιβόητο δημόσιο χρέος. Με μια πρώτη ματιά θα έλεγε κανείς ότι τα κράτη έδειξαν φοβερή αμέλεια. Ή ότι πιάστηκαν κορόιδα από το τραπεζικό κεφάλαιο στο οποίο περνάει η εξουσία και επίσημα. Τελικά όμως αποδεικνύεται ότι επέδειξαν άψογη συνεργασία με τις τράπεζες, έτσι ώστε η εξουσία του κράτους να περάσει σε αυτές. Αυτό, αν έχουμε στο μυαλό μας ότι όλοι οι άνθρωποι αγωνίζονται, ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την απόκτηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης εξουσίας δε στέκει. Ο ένας να δίνει την εξουσία, στον άλλον… Στην πραγματικότητα στέκει και το βλέπουμε να συμβαίνει.
Κάτι άλλο δε στέκει πολύ καλά. Το σύστημα είναι σήμερα εντελώς σαθρό. Η οικονομική του βάση είναι μια φούσκα, το ανύπαρκτο τραπεζικό χρήμα. Έπρεπε κάποιος τρόπος να βρεθεί, ώστε η εξουσία να συνεχίσει να λειτουργεί αποφεύγοντας τους κινδύνους που έχει δημιουργήσει η ίδια. Να συνεχίσει να δυναμώνει, να μπαίνει όλο και πιο βαθιά στη ζωή μας. Ο έλεγχος που ασκεί πάνω μας να δυναμώνει συνεχώς και να γίνεται όλο και λιγότερο πιθανός ο κίνδυνος του να σκάσει αυτή η φούσκα. Στην πραγματικότητα σήμερα οι ανταγωνισμοί των διεκδικητών της εξουσίας, αν υπάρχουν, είναι σε δευτερεύουσα, τριτεύουσα μοίρα. Αυτή τη στιγμή, το βασικό μέλημα όλων όσων κατέχουν ή διεκδικούν εξουσία, είναι αυτή η εξουσία να συνεχίσει να υπάρχει γιατί κινδυνεύει όσο ποτέ. Η φούσκα του συστήματος δεν θέλουν σε καμία περίπτωση να σκάσει, να επικρατήσει χάος, ο άνθρωπος να αρχίσει ίσως να αναζητά άλλες μορφές οργάνωσης, όπου η δημοκρατία και η αυτενέργεια θα έχουν κεντρικό ρόλο.
Βλέπουμε λοιπόν μια «αλλαγή χεριών», στην εξουσία, με ειρηνικό τρόπο. Το ίδιο είχαμε παρατηρήσει και λίγα χρόνια πριν, όταν έγινε η έναρξη της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης. Το 1990 δηλαδή όταν συνέβη το τέλος του ψυχρού πολέμου. Και εκεί η διαδοχή της εξουσίας έγινε με πάρα πολύ γλυκό τρόπο, χωρίς να ανοίξει μύτη. Ένα ολόκληρο κοινωνικό σύστημα, ένα ολόκληρο οικονομικό σύστημα, όχι απλώς ένα άλλο κράτος, κατέρρευσε σαν τραπουλόχαρτο και η διαδοχή εξουσίας έγινε ομαλότατα. Μάλιστα όλες οι μετέπειτα ηγεσίες, όπως και οι προηγούμενες, βγαίνουν ακόμα μέσα από την ίδια μπαμπούσκα, την Κα Γκε Μπε.
Οι «πόλεμοι συμφερόντων» και οι «ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις» μπορούν σήμερα να χρησιμεύσουν μόνο για την κατασκευή συνθημάτων και αδιέξοδων αναλύσεων. Στη σημερινή εποχή βλέπουμε ότι η εξουσία έφτασε να κυριαρχήσει παντού, είναι πια παγκοσμιοποιημένη, δεν υπάρχει περίπτωση για παραπάνω γεωγραφική επέκταση παρά μόνο ίσως, με μια παγκόσμια κυβέρνηση, με μια παγκόσμια δικτατορία. Το οποίο θα ήταν απλώς μια επισημοποίηση του τι συμβαίνει σήμερα. Η εξουσία είναι ήδη ενιαία, τουλάχιστον από το 1990 το χρηματιστικό κεφάλαιο κατέχει πραγματικά την εξουσία. Από τότε και μετά η πίεση που ασκεί στο άτομο και την κοινωνία εντείνεται, ο έλεγχος και η εμπλοκή της ζωής μας στη διαστροφή της γίνονται ραγδαία όλο και μεγαλύτερα.

4.ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΚΑΙ ΕΝΙΑΙΑ
Το φαινόμενο «εξουσία», το μηχανισμό εξουσίας είμαστε αναγκασμένοι αυτή την ιστορική στιγμή που ζούμε να τον αντιμετωπίσουμε ως ένα μηχανισμό αυτόνομο, ως ένα μηχανισμό που έχει αυτονομηθεί από την κοινωνία, που έχει τα δικά του συμφέροντα και επιδιώξεις. Και όχι μόνο αυτό, είναι σε μεγάλο βαθμό αυτονομημένος σε σχέση και με τους διαχειριστές του. Ο μηχανισμός κυριαρχίας δεν εξαρτάται από το ποιοι τον διεκδικούν ή ποιοι τον διαχειρίζονται. Ο μηχανισμός κυριαρχίας έχει εδώ και αιώνες μια πολύ συγκεκριμένη κατεύθυνση. Αυτή η κατεύθυνση είναι πάντα να συμπιέζει το άτομο. Πάντα να έχει το άτομο στην άμυνα. Πάντα να παίρνει από το άτομο όσον το δυνατόν περισσότερα. Πάντα να εισχωρεί στη ζωή του και να παίρνει όσο το δυνατόν πιο πολύ από τον χρόνο του, από την ενέργεια του και από την συνείδησή του. Αν μπορεί να ελέγχει κάθε μας κίνηση και κάθε μας σκέψη, αυτό είναι το ιδανικό της.
Ποια είναι λοιπόν η εξουσία; Η εξουσία ταυτίζεται με τους διαχειριστές της; Πιστεύω πως όχι. Αυτοί που την διαχειρίζονται μπορεί να παρέμβουν στην κίνησή της αλλά δεν μπορούν να την αλλάξουν και να την κάνουν κάτι άλλο απ’ αυτό που είναι. Πιστεύω πως η εξουσία, αν την δούμε σαν σύστημα, σαν οργανισμό, θα δούμε ότι εξελίσσεται, ασχέτως του ότι κατά καιρούς πολλοί και διάφοροι την έχουν οικειοποιηθεί και ίσως άνθρωποι με πολύ διαφορετικές ιδεολογίες, διαθέσεις και προγράμματα διακυβέρνησης και άσκησής της. Παρ’ όλα αυτά η εξουσία εξελίσσεται προς κάποια κατεύθυνση και κάτι τέτοιο ισχύει και για τον οργανισμό «κοινωνία», παρ’ όλο που κατά καιρούς μπορεί άλλες τάσεις να κυριαρχούν στην νοοτροπία και στην ιδεολογία, διαφορετικές απόψεις και θεωρήσεις.
Ας εξετάσουμε ένα οικονομικό παράδειγμα, μια ολιγοπωλιακή αγορά. Τέτοιες είναι η αγορά κινητής τηλεφωνίας, η αγορά πετρελαίου, η αγορά υπολογιστών. Η πολιτική οικονομία διδάσκει ότι είναι κατά κανόνα προς το συμφέρον των «ανταγωνιστριών» εταιριών να έρθουν σε συνεννόηση μεταξύ τους ώστε να κρατούν τις τιμές ψηλά, να εκμεταλλεύονται τον καταναλωτή και να λειτουργούν ως μία εταιρία. Ως μονοπώλιο. Ακόμα και αν δεν συναντηθούν ποτέ μεταξύ τους τα στελέχη των εταιρειών αυτών, η παρακολούθηση των ενεργειών των «αντιπάλων» εταιρειών, η αποδοχή μίας από αυτές ως ηγετικής και η γνώση ότι συμφέρει όλες να λειτουργήσουν ως μία, ωθεί τις εταιρείες αυτές να συμπεριφέρονται ως μονοπώλιο. Για τον καταναλωτή και για τον πολίτη δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο ολιγοπώλιο και στο μονοπώλιο. Εκτός από το ότι η εμφάνισή κάποιων «αντιπάλων», τους δίνει τη δυνατότητα διαφήμισης και παραπλάνησής του.
Ακόμα όμως και αν δεν πιστεύουμε ότι η εξουσία είναι ένας μηχανισμός ενιαίος και αυτόνομος, είμαστε αναγκασμένοι να την αντιμετωπίσουμε ως τέτοιο. Ας δούμε τους ανθρώπους που την ασκούν. Είναι όλοι τους κατασκευασμένοι απ’ αυτήν. Είναι οι άνθρωποι που έχουν διαπαιδαγωγηθεί με της αρχές της, με την ιδεολογία της. Είναι απανθρωποποιημένα όργανά της χωρίς αξίες και φραγμούς. Ένα μόνο ιδανικό έχουν, την όσο το δυνατόν περισσότερη εξουσία. Υλοποιούν είτε το καταλαβαίνουν είτε όχι την τάση επέκτασής της. Ίσως πιστεύουν ότι η εξουσία τους ανήκει. Η αλήθεια είναι ότι αυτοί ανήκουν στην εξουσία. Είναι οι άνθρωποί της. Ας τους δούμε καταρχήν με μια γενική οπτική. Σαν να μην τους ξέραμε:
Οι άνθρωποι αυτοί είναι λογικό ότι δεν νοιάζονται μόνο να πάρουν την εξουσία, νοιάζονται και να την κρατήσουν. Να τη διατηρήσουν. Και για να τη διατηρήσουν πρέπει αυτή να συνεχίσει να υπάρχει. Πάνω από όλα λοιπόν, το κύριο μέλημά αυτών που κατέχουν εξουσία είναι να προσπαθήσουν να συνεχίσει αυτή να υπάρχει. Άρα θα πρέπει να λειτουργήσουν ως εάν αυτό το πράγμα να είναι ένας αυτόνομος οργανισμός που παλεύει για την επιβίωσή του. Κάτι έξω απ’ τον άνθρωπο, έξω απ’ την κοινωνία, κάτι αυτόνομο, το οποίο επιδιώκει την αυτοσυντήρησή του εις βάρος της κοινωνίας αφού από αυτήν τρέφεται και ζει.

5. ΔΙΑΦΘΟΡΑ
Ας δούμε τώρα τους ανθρώπους της εξουσίας από λίγο πιο κοντά. Τους γνωρίζουμε και τους βλέπουμε να κινούνται μέσα στο πλαίσιο «διαφθορά».
Η διαφθορά δεν είναι κάτι που ανακάλυψαν κάποια λαμόγια, κάποιοι παμπόνηροι κερδοσκόποι. Το παραμυθάκι αυτό είναι το ίδιο με αυτό που μας πούλαγαν πέρσι και πρόπερσι, ότι τάχα τα υπέρογκα bonus των golden boys οδήγησαν στην κρίση. Πόσο γελοία ηχούν αυτά σήμερα. Το ίδιο γελοία θα ηχούν αύριο αυτά που λέγονται σήμερα. Ότι τάχα η διαφθορά οφείλεται στην ασυνειδησία κάποιων αχόρταγων που μαζί τα έφαγαν. Το πόσο μακριά νυχτωμένοι είμαστε φαίνεται στο ότι αν και πολλοί ασχολούνται με τις μίζες που πήραν αυτοί που μας κυβερνούν, κανείς δεν ασχολείται με το ποιος έδωσε αυτές τις μίζες και για ποιο λόγο. Εάν δώσεις μίζα σε κάποιο κόμμα για να αναλάβεις κάποιο έργο, προμήθεια κλπ, δεν εννοείται ότι θα το κάνεις αυτό για να κερδίσεις πολλαπλάσια εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος και παρακάμπτοντας τους ελέγχους και τους διαγωνισμούς με αδιαφανείς διαδικασίες; Αυτά δεν τα κλέβεις από το λαό; Δεν προωθείς την απαξίωση της διαφάνειας, του λαϊκού ελέγχου, των δημοκρατικών θεσμών; Φυσικά αυτό γίνεται, αλλά απουσιάζει από το δημόσιο λόγο.
Ας μην ξεχνάμε ότι τα λεφτά που δίνονται ως δάνεια, βοήθεια, επενδύσεις, σχέδια ανοικοδόμησης κλπ δεν είναι λεφτά που τα δίνει κάποιος γιατί τα έχει, αλλά είναι αέρας κοπανιστός που η συνεργασία κράτους-τράπεζας-πολυεθνικής τον «μετατρέπει» σε χρήμα. Η εξαγωγή της διαφθοράς είναι και ανέξοδη.
Η διαφθορά είναι το κύριο μοντέλο διακυβέρνησης που εξάγει το αμερικάνικο χρηματοπιστωτικό κέντρο εξουσίας από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Από τη δεκαετία του ΄70 έχει κυριαρχήσει στις περισσότερες χώρες και είναι ο βασικός κανόνας του τρόπου λειτουργίας και άσκησης της εξουσίας. Στη χώρα μας τα περίφημα «λεφτά της Ε.Ε.» που δήθεν οι δαιμόνιοι ελληνάρες κατάφεραν να φάνε, είναι λεφτά που α) κανείς δεν στερήθηκε στην πραγματικότητα, β) δόθηκαν με τέτοιο τρόπο που σίγουρα θα οδηγούσαν στη δημιουργία και το δυνάμωμα των κατά τόπους μαφιών και κυρίως στη μετατροπή του δήμου σε μαφία, με την παράλληλη συγκέντρωση της τοπικής εξουσίας (Καποδίστριας, Καλλικράτης) ολοένα και πιο μακριά από τον πολίτη.

6. ΜΑΦΙΑ
Η συνένωση επίσημης εξουσίας και μαφίας είναι ένα φαινόμενο στο οποίο δεν έχει δοθεί η προσοχή που του αξίζει. Τα ότι το οργανωμένο έγκλημα διευθύνεται και συντονίζεται από αυτούς που υποτίθεται ότι το διώκουν, είναι ένα καθολικό, διεθνές φαινόμενο. Το κεφάλαιο «ναρκωτικά» είναι ένα παράδειγμα πολύ τρανταχτό. Αν και μια βόλτα στην Ομόνοια είναι αρκετή για να καταλάβει ο καθένας την αλήθεια για το εμπόριο ναρκωτικών, αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Ας πάμε λίγο πιο πίσω στην αλυσίδα του δικτύου παραγωγής και διανομής: Στο υπό κατοχή Αφγανιστάν παράγεται παραπάνω από το 90% της παγκόσμιας παραγωγής οπίου (πρώτη ύλη ηρωίνης, μορφίνης κ.ά.). Ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» συνεχίζεται και θα συνεχίζεται όπως είχε εξαρχής εξαγγελθεί. Η παραγωγή κόκας (πρώτη ύλη κοκαΐνης) γίνεται κυρίως στην Κολομβία, όπου συνεχίζεται και θα συνεχίζεται ο αμερικανικής έμπνευσης και χρηματοδότησης «πόλεμος κατά των ναρκωτικών». Μέσω αυτού ελέγχεται η παραγωγή κοκαΐνης κατευθείαν από την παραγωγή της πρώτης ύλης. Όταν κάποιος είναι ο μοναδικός κάτοχος της πρώτης ύλης ενός προϊόντος δεν είναι καθόλου λογικό να υποθέσουμε ότι τα επόμενα στάδια παραγωγής και διακίνησης του διαφεύγουν, είτε λόγω ανικανότητας είτε λόγω ανοχής.
Η οργάνωση της εξουσίας κατά το πρότυπο της μαφίας είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να ελέγχεται ολόκληρο το σύστημα άσκησης εξουσίας. Όταν όλη η πυραμίδα είναι διεφθαρμένη, όταν όλοι τους είναι μπλεγμένοι σε βρώμικες ιστορίες, είναι για πάντα δικοί της. Η υψηλή εξουσία που τους διέφθειρε, τους έχει χειροπόδαρα δεμένους και δεν μπορούν όχι μόνο να κάνουν κάτι αντίθετο στις εντολές της, αλλά ούτε καν να εγκαταλείψουν το παιχνίδι και ν’ αποστασιοποιηθούν. Είναι όργανά της για πάντα, ασχέτως του ότι κατά καιρούς κάποιους απ’ αυτούς τους βγάζουν από το προσκήνιο για ένα διάστημα, μέχρι να ξεχαστούν κάποια πράγματα.
Το οργανωμένο έγκλημα και γενικότερα η εγκληματικότητα είναι ένα «χρήσιμο εργαλείο» για την αποτροπή απρόβλεπτων καταστάσεων. Ας δούμε τη «χρησιμότητα» της εγκληματικότητας σε ένα πολύ σημαντικό θέμα: Ένας τρόπος αντίδρασης των πολιτών απέναντι στη φούσκα του τραπεζικού χρήματος θα μπορούσε να είναι η μαζική απόσυρση των καταθέσεων από τις τράπεζες. Αυτό θα έκανε το σύστημα να καταρρεύσει μέσα σε λίγο χρόνο. Ο βασικός παράγοντας που αποτρέπει κάτι τέτοιο είναι η εγκληματικότητα. Ο καθένας φοβάται να έχει τα χρήματά του κρυμμένα στο σπίτι του ή θαμμένα στον κήπο του. Η έλλειψη ασφάλειας και η ύπαρξη ενός δυνατού μηχανισμού οργανωμένου (και όχι μόνο) εγκλήματος είναι βασικός όρος διατήρησης των καταθέσεων στις τράπεζες.
Φυσικά η εγκληματικότητα επιτελεί και άλλες λειτουργίες. Αναπαράγει το φόβο που είναι απαραίτητος για να θέλει κάποιος να είναι υπήκοος κάποιας αρχής, συντελεί στο χωρισμό των ανθρώπων και στη γκετοποίησή τους, θρέφει αμέτρητους χαφιέδες, αστυνομικούς, κλπ υπαλλήλους, συντηρεί αφανείς παρακρατικούς μηχανισμούς που δρουν εκεί που η επίσημη εξουσία δεν μπορεί να δράσει, δικαιολογεί μέτρα καταστολής και περιορισμού των δικαιωμάτων και πολλά άλλα.

7. ΧΡΗΜΑ
Ας σταθούμε λίγο στον κίνδυνο να σκάσει η απάτη του τραπεζικού χρήματος. Αυτή τη στιγμή η δυσαναλογία ανάμεσα στο χειροπιαστό χρήμα (χαρτονομίσματα, κέρματα) και στο εικονικό χρήμα που δημιουργεί η συνεργασία τράπεζας-κράτους είναι τέτοια που κάνει το σύστημα εξαιρετικά εύθραυστο. Η φούσκα είναι πια τόσο μεγάλη που δε γίνεται να μη σκάσει αν τα πράγματα αφεθούν στην τύχη τους. Φυσικά τα πράγματα δεν αφήνονται στην τύχη τους. Ζούμε τις τελευταίες ημέρες του χειροπιαστού χρήματος. Τα χαρτονομίσματα αποσύρονται. Το χρήμα πρέπει πλέον να είναι μόνο εικονικό.
Κάθε συναλλαγή 1.500 ευρώ και άνω με ιδιώτη και κάθε συναλλαγή 500 (για επιχειρήσεις 250) ευρώ και άνω με το κράτος απαγορεύεται να γίνεται με ρευστό, γίνεται μόνο με επιταγή ή με πιστωτική κάρτα. Τα χαρτονομίσματα σιγά–σιγά αποσύρονται. Όπου να ‘ναι θα μας πιέσουν να πάρουμε την κάρτα του πολίτη, την κάρτα των αγορών, φορολογίας κλπ που θα εξαφανίσει εντελώς το χρήμα. Όλο αυτό το πράγμα βέβαια έχει την πολιτική του πλευρά, αλλά υπάρχει και μια οικονομική: Ότι πρέπει το χαρτονόμισμα και το κέρμα να εξαφανιστούν. Το χρήμα πρέπει να εξαφανιστεί. Η απάτη πρέπει να κρυφτεί. Πρέπει τα πάντα να γίνουν εικονικά.
Η καθολική εφαρμογή της κάρτας συναλλαγών, η οποία ενδεχομένως θα μετασχηματιστεί σε εμφυτευμένο ηλεκτρονικό τσιπ, θα σημάνει το οριστικό τέλος του χρήματος. Συγχρόνως θα σημάνει το τέλος των εννοιών ελεύθερος πολίτης, δημοκρατία δικαιώματα του ανθρώπου.
Υπάρχουν πολλές προτάσεις και εικασίες για το ποια θα είναι η νέα νομισματική μονάδα. Ο ερευνητής Richard K.Moore λέει (2010) ότι σύντομα «η μονάδα συναλλαγών θα είναι κατά πάσα πιθανότητα η «διοξειδική μονάδα», που θα δίνει το δικαίωμα σε ένα καταναλωτή να καταναλώνει το ισοδύναμο ενός κιλού καυσίμου. Τα πάντα θα προσδιορίζονται με βάση αυτή τη «διοξειδική μονάδα» και η κατανάλωση ενέργειας θα φορολογείται βάσει του πόσο κόστισε για να παραχθεί αλλά και να διοχετευθεί στην αγορά. Η «πράσινη συνείδηση» θα είναι το «νέο ήθος» το οποίο θα σφυρηλατείται από τα πρώτα χρόνια του σχολείου στα παιδιά. Το να ζει ο καταναλωτής με όσον το δυνατόν λιγότερα, θα θεωρείται η νέα «ζητούμενη αρετή», η υπερκατανάλωση ενέργειας θα θεωρείται «αντικοινωνική» και η γενικευμένη λιτότητα θα βαπτισθεί «αναγκαιότητα».» Όλο αυτό φυσικά το ζούμε από τώρα και σε πολλές περιπτώσεις αυτά έχουν εφαρμοστεί, για παράδειγμα στις διακρατικές σχέσεις, όπου υπάρχουν τα δικαιώματα να μολύνεις. Η Αμερική αγοράζει από κάποιες άλλες χώρες που δεν έχουν αναπτυγμένη βιομηχανία, δικαιώματα εκπομπής ρύπων.

8. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΙΩΝΙΣΗ
Η συγκέντρωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου ποσού εξουσίας είναι το αποτέλεσμα ακριβώς του επεκτατισμού της εξουσίας. Η αύξηση της επέμβασης της εξουσίας στη ζωή μας είναι έκφραση του επεκτατισμού της. Γιατί όμως η εξουσία είναι επεκτατική; Ποια εσωτερική διεργασία της, ποια εσωτερική αναγκαιότητά της εκφράζεται με τον επεκτατισμό αυτόν;
Αυτό που οδηγεί την εξουσία στον επεκτατισμό είναι η ανασφάλεια ή αλλιώς η προσπάθεια για την διατήρησή της, το ένστικτο αυτοσυντήρησης. Η εξουσία δεν μπορεί να ανεχτεί τίποτα διαφορετικό απ’ αυτήν. Αυτό οφείλεται στο ότι η φύση και η ουσία της είναι η επιβολή. Κάθε τι που βρίσκεται εκτός του ελέγχου της αποτελεί απειλή γι’ αυτήν. Υπάρχει περίπτωση να αναπτυχθούν επικίνδυνα γι’ αυτήν φαινόμενα και δυνάμεις σε περιοχές που η εξουσία δεν μπορεί να ελέγξει. Άρα κάθε περιοχή πρέπει να ελέγχεται από αυτήν. Περιοχές που από την φύση τους δεν μπορούν να ελεγχθούν πρέπει να καταστραφούν.
Η εξουσία φοβάται ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να πάψει να υπάρχει και κάνει τα αδύνατα δυνατά για να συνεχίσει. Επεκτείνεται λοιπόν συνεχώς εξουσιάζοντας οτιδήποτε βρει μπροστά της και προσπαθώντας να εξαφανίσει κάθε τι που δεν μπορεί να εξουσιάσει. Φυσικά αφού εξουσιάσει τον άνθρωπο από μια πλευρά, θα προσπαθήσει να τον εξουσιάσει και από όλες τις άλλες πλευρές, έτσι ώστε να ελαχιστοποιήσει τους κινδύνους που απορρέουν από το μη ελεγχόμενο άνθρωπο. Η εξουσία φοβάται το άτομο και την κοινωνία.
Ο φόβος της φαίνεται και σε ένα άλλο χαρακτηριστικό της. Η εξουσία πάντα έχει λόγο παράλογο. Ο λόγος της προς τους υπηκόους εάν αναλυθεί με βάση την απλή λογική ή την επιστημονική λογική, ή με μια λογική που να στέκει κάπως, κρίνεται πάντα ως παράλογος. Και αν δεν είναι εντελώς παράλογος, σίγουρα έχει κάποια στοιχεία παραλόγου. Αυτό πού οφείλεται; Οφείλεται ακριβώς στην ίδια ανασφάλεια, σ’ αυτή την προσπάθεια της εξουσίας να συνεχίσει να ζει, να συνεχίσει να υπάρχει. Με το που ο λόγος της προς τους υπηκόους εμφανίζεται ως παράλογος, κόβει την κουβέντα. Αυτό που εννοεί, παρ’ όλο ότι μπορεί να λέει πολλά και διάφορα, είναι: «Δεν θα το συζητήσουμε. Μην ελπίζεις ότι θα μπεις σε συζήτηση μαζί μου. Τα πράγματα θα γίνουν όπως θέλω. Δια της επιβολής. Η δύναμη είμαι εγώ.»
Αυτός ο φόβος της εξουσίας, ότι ανά πάσα στιγμή υπάρχει η πιθανότητα να χαθεί, προέρχεται από το ότι ξέρει ότι αν ο άνθρωπος δε βρίσκεται υπό συνεχή πίεση, είναι πολύ πιθανό να χειραφετηθεί. Να αυτονομηθεί από την εξουσία. Ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται πάντα σε πίεση, πρέπει να υπάρχει μια εξουσία που επεκτείνει τον έλεγχο πάνω του. Εάν ο έλεγχος πάνω του δεν επεκτείνεται και δεν μπαίνει σε ολοένα και πιο ιδιωτικά προσωπικά ζητήματα, τότε ο άνθρωπος που είναι για ένα μεγάλο διάστημα σε μια κατάσταση σταθερή, χωρίς την πίεση από την εξουσία για ολοένα και μεγαλύτερο έλεγχο, είναι πολύ πιθανό να ξυπνήσει να δει αυτό που συμβαίνει και να πει ότι μπορεί ν’ αλλάξει τα πράγματα, να αλλάξει την εξουσία. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχει μείωση της συγκέντρωσης εξουσίας, όπως σε μετεπαναστατικές περιόδους, εποχές ειρήνης, περιόδους άνθησης της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων των ανθρώπων. Τότε ο άνθρωπος αφυπνίζεται. Αδιάψευστο τεκμήριο αυτού η ανάπτυξη της τέχνης και της επιστήμης σε τέτοιες περιόδους.
Οτιδήποτε δημιουργεί αντιστάσεις στην απόλυτη αυθαιρεσία της εξουσίας είναι εμπόδιο γι’ αυτήν. Ο πολιτισμός, η κουλτούρα του κάθε ανθρώπου, πρέπει να ισοπεδωθούν για να κυριαρχήσει το «ό,τι να ‘ναι», η κουλτούρα του «ναι σε όλα» όσα σερβίρονται. Οι εποχές αλλάζουν. Αν σε ένα προγενέστερο στάδιο ανάπτυξής της η εξουσία στήριζε την επιβολή της στο τρίπτυχο «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια», σήμερα βλέπουμε ότι και οι τρεις αυτές είναι σε δυσμένεια. Όχι γιατί κάποτε ήταν κακές και τώρα έγιναν καλές. Οι οργανισμοί αυτοί είναι δυνατό να έχουν είτε θετικό είτε αρνητικό ρόλο στην κοινωνική ζωή, ανάλογα με το σε ποια στοιχεία τους δίνεται έμφαση και τι σημαίνουν σε κάθε εποχή. Σήμερα οι οργανισμοί αυτοί είναι εμπόδιο στον ολοκληρωτισμό της εξουσίας γιατί διατηρούν φραγμούς και όρια στο τι μπορεί να αποδεχτεί ο άνθρωπος. Έχει έρθει πια η ώρα της απόλυτης κυριαρχίας.
Κάθε είδος κοινωνικότητας και συλλογικότητας που δεν εκπορεύεται από τους μηχανισμούς της εξουσίας, της είναι εμπόδιο, γιατί θέλει τους υπηκόους απομονωμένους τον έναν από τον άλλον. Οι μόνες μορφές συλλογικότητας που προωθεί είναι αυτές που μετατρέπουν τους ανθρώπους σε όχλο, σε μάζα. Τέτοιες είναι σήμερα οι μόδες, το ποδόσφαιρο, οι κομματικές πελατείες, η εταιρεία. Πιθανόν αύριο να της προκαλούν πρόβλημα και να τις θέσει υπό διωγμό και αυτές.
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό της εξουσίας είναι η συνεχής παραγωγή τρόμου και σύγχυσης. Είναι και αυτό ζωτικής σημασίας για την ύπαρξή της. Εάν δε βασιλεύει ο τρόμος, κινδυνεύει. Γι’ αυτό βλέπουμε την κατασκευή εχθρών που έχει ανάγκη για να ασκεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη βία στον άνθρωπο. Η προβοκάτσια και η βία είναι προϊόντα της ίδιας της λειτουργίας της. Το αν ήταν δικά της έργα η δολοφονία του Καποδίστρια, ο εμπρησμός του Ράιχσταγκ το 1933, η δολοφονία του Λέννον, το χτύπημα στις 11-9-2001 στη Νέα Υόρκη, η δολοφονία του Γρηγορόπουλου και άλλα σκοτεινά γεγονότα, δεν είναι οπωσδήποτε ζητήματα συνομωσιολογίας. Είναι πιθανόν ζητήματα σχετικά με το πώς λειτουργεί πάντα η εξουσία ως οργανισμός που φροντίζει για τη διαιώνισή του. Όπως επίσης και το αν οι άνθρωποι της εξουσίας ανήκουν όλοι σε κρυφές στοές και λέσχες. Η εξουσία οργανώνει την αυτοάμυνά της εναντίον των πιθανών κινδύνων. Και ο κίνδυνος είναι πάντα ο άνθρωπος.

9. Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΘΕΣΗ
Η πραγματική λοιπόν αντίθεση στην ανθρώπινη κοινωνία δεν είναι κάποια αντίθεση ανάμεσα σε αυτούς που διεκδικούν την εξουσία. Ούτε είναι η αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία. Αυτή είναι ίσως μία της συνέπεια. Η κυρίαρχη αντίθεση είναι ανάμεσα στην εξουσία και στον άνθρωπο. Φυσικά όπου άνθρωπος μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει τις λέξεις πολίτης, λαός, λαοί, κοινωνία, άτομο… Κάθε κυρίαρχος μπορεί να μάχεται άλλους κυρίαρχους. Μπορεί να γίνονται πόλεμοι ανάμεσα σε κράτη, ανάμεσα σε εξουσιαστές. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν προσπαθούν και οι δύο αντιμαχόμενες ηγεσίες, πάνω απ’ όλα, για τη διατήρηση της ίδιας της εξουσίας πάνω στους ανθρώπους. Καμία εξουσία δεν προσπαθεί να διαλύσει την εξουσία. Αυτό που θέλει κάθε φορά είναι να καταλάβει κάτι, να το βάλει υπό τη δική της εξουσία. Και γι’ αυτό πρέπει αυτό το κάτι να έχει μάθει, να ξέρει ότι πρέπει πάντα να εξουσιάζεται. Να μην μπορεί να την αμφισβητήσει.
Αυτό για το οποίο μία εξουσία μάχεται μια άλλη είναι το δικαίωμα πάνω στους ανθρώπους, αυτό είναι το βασικό δικαίωμα της εξουσίας, αυτή είναι ουσιαστικά η ίδια η ύπαρξή της και το περιεχόμενό της. Το δικαίωμα αυτό θέλει πάντα να το βαθαίνει. Το βασικό της μέλημα είναι να αποκτά ολοένα και πιο πολλά δικαιώματα πάνω στον άνθρωπο.
Εμείς μπορούμε να παρακολουθούμε τους αγώνες των μονομάχων, των επίδοξων εραστών της για το ποιος θα την κατακτήσει, να βλέπουμε κονταρομαχίες και διάφορους ανταγωνισμούς και θεάματα, αλλά στην πραγματικότητα η ίδια η εξουσία δυναμώνει όποιος και να κερδίσει. Εμείς, φυσικά, μπορούμε να καθόμαστε και να παρακολουθούμε το ματς ανάμεσα στην τάδε και τη δείνα πολυεθνική, ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ., ανάμεσα στον Παναθηναϊκό και τον Ολυμπιακό, αλλά έτσι μας διαφεύγει ότι αυτό το σύστημα το οποίο υπηρετούν αυτοί συνεχίζει να υπάρχει και να ενδυναμώνεται. Ο άνθρωπος μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία πάντα χάνει. Πάντα βρίσκεται σε θέση οπισθοχώρησης και αυτή η οπισθοχώρηση είναι φυσικά ο απαραίτητος όρος της συνέχισης της εξουσίας. Το να παρακολουθείς τα παιχνίδια αυτά είναι απαραίτητος όρος να σου διαφεύγει το αυτονόητο. Και το αυτονόητο είναι ότι είσαι πάντα εξουσιαζόμενος.

10. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ;;;
Ο άνθρωπος όμως τι όφελος έχει από τη διατήρηση του μηχανισμού αυτού; Ένα από τα ελάχιστα σταθερά πράγματα σε όλη την ανθρώπινη ιστορία είναι η ύπαρξη εξουσίας. Βλέπουμε ότι ο άνθρωπος προσπαθεί να διατηρήσει αυτό το σύστημα εξουσίας. Η μεγάλη μάζα των ανθρώπων, αυτή που αποφασίζει για το τι θα κάνει η ανθρωπότητα, προσπαθεί με χίλιους δυο τρόπους να μην αφήσει αυτό να αλλάξει. Προσπαθεί να βοηθήσει την εξουσία να συνεχίσει να υπάρχει. Γιατί το κάνει αυτό;
Αυτό γίνεται γιατί η ίδια ανασφάλεια που υπάρχει μέσα στην εξουσία υπάρχει και στον ίδιο τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος φοβάται ότι αν η εξουσία πάψει να υπάρχει, θα πάψει να υπάρχει και ο ίδιος ως πνευματική, ψυχολογική οντότητα. Ο ίδιος ο κόσμος που περιβάλλει τον άνθρωπο θα καταστραφεί εάν εκλείψει η εξουσία. Το ίδιο το σύστημα που μας εξουσιάζει, είναι το σύστημα που μας δημιούργησε. Είμαστε δημιουργημένοι σύμφωνα με αυτό και βλέπουμε τα πράγματα έτσι όπως μάθαμε να τα βλέπουμε. Έχουμε μια συγκεκριμένη οπτική και αυτή η μια συγκεκριμένη οπτική είναι για μας ο κόσμος. Εάν αναγκασθούμε να την αλλάξουμε, τότε ο κόσμος θα έχει καταστραφεί.
Γιατί όμως ο άνθρωπος έχει αυτή την ανασφάλεια; Ίσως γιατί φοβάται ότι η οπτική που έχει για τα πράγματα δεν είναι η αληθινή, είναι μία από πολλές και διάφορες που θα μπορούσε να έχει. Ο λόγος που ο άνθρωπος φοβάται με αυτόν τον ανεξερεύνητο και ανεξήγητο φόβο είναι ότι γνωρίζει καλά μέσα του ότι αυτό είναι αλήθεια. Η οπτική που έχει, αυτό που είναι, ο κόσμος γύρω του και μέσα του είναι μία εκδοχή από τις χιλιάδες, από τα εκατομμύρια που θα μπορούσαν να είναι. Δεν είναι αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Είναι ίσως μια πλευρά του. Ένας πολύ περιορισμένος τρόπος να δεις τα πράγματα.
Ολόκληρη η ζωή του ανθρώπου είναι εμποτισμένη από το παιχνίδι της εξουσίας, το παιχνίδι της κυριαρχίας πάνω στους άλλους. Το παιχνίδι που παίζεται μέσα σε όλα τα παιχνίδια. Η προσπάθεια κυριαρχίας πάνω στους άλλους και η διαχείριση του ποσού εξουσίας που ασκεί ή υφίσταται κάθε φορά, είναι χαρακτηριστικά μόνιμα σχεδόν στη δράση και στη συμπεριφορά του. Το σύνολο των εκφραστικών του μέσων είναι προσανατολισμένο σε μεγάλο βαθμό στα παιχνίδια εξουσίας που συνεχώς παίζει. Σαν οικονομικό ισοδύναμο αυτού θα λέγαμε ότι ο άνθρωπος δεν προσπαθεί να αποκτήσει αγαθά απλώς για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του, όπως δέχεται η κλασική πολιτική οικονομία, αλλά και για να έχει περισσότερα από τους άλλους. Οι κοινωνικοί ρόλοι έχουν πρώτιστα να κάνουν με το παιχνίδι της κυριαρχίας και η διαδικασία κοινωνικοποίησης είναι ουσιαστικά η εκμάθησή του. Το πολύ ενδιαφέρον εδώ είναι ότι στις διάφορες κοινωνικές σχέσεις τα «εξουσιαστικά φορτία» που υπάρχουν, απορρέουν από πολλές διαφορετικές πηγές που έχουν να κάνουν με τις διάφορες πλευρές του ανθρώπινου ψυχισμού.
Ο άνθρωπος βαθιά μέσα του αισθάνεται ότι έχει παγιδευτεί σ’ αυτό τον τρόπο λειτουργίας. Σε αυτό που στην κοινωνία εμφανίζεται ως σύστημα εξουσίας. Είναι αυτό και ποτέ δεν ήταν κάτι άλλο. Φοβάται ότι δεν μπορεί να είναι κάτι άλλο και ξέρει ότι είναι κάτι πολύ λίγο μπροστά σ’ αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Αν χανόταν αυτός ο μηχανισμός που επιτρέπει στον άνθρωπο να ζει μέσα από την απάλειψη πολλών πλευρών της πραγματικότητας ώστε να υπάρχει μόνο μια, αν έπαυε να υπάρχει αυτός ο περιορισμός, ουσιαστικά θα σταματούσε να υπάρχει η αντίληψη που έχει ο άνθρωπος για τον κόσμο και φυσικά ο ίδιος ο κόσμος θα κατέρρεε, θα εξαφανιζόταν. Ή θα γινόταν κάτι τελείως διαφορετικό. Αυτό είναι που βαθιά μέσα του φοβάται ο άνθρωπος. Και για να το φοβάται, μάλλον θα έχει κάποιο δίκιο, μπορεί όμως και όχι.

11. ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΘΕΑΣΗ
Η εποχή μας είναι γεμάτη αναταράξεις και εκπλήξεις. Τα πράγματα αλλάζουν ραγδαία και με τη μέχρι τώρα οπτική μας δεν καταφέρνουμε ούτε να εξηγήσουμε τι γίνεται, ούτε να ισορροπήσουμε σ’ αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Θα πρέπει να δούμε τα πράγματα όσο το δυνατόν πιο αληθινά. Όχι με τις φαντασιώσεις που κυριαρχούν μέχρι τώρα στην αντίληψή μας. Έτσι όπως ο μόνος αληθινός χρόνος είναι το τώρα σε αντίθεση με το πριν και το μετά, όπου μονίμως είναι εγκλωβισμένο το μυαλό μας (ενώ αυτά δε υπάρχουν), έτσι και ο μόνος αληθινός τόπος για τον καθένα μας είναι το εδώ. Η μόνη θέση απ’ όπου μπορούμε να δούμε την αλήθεια είναι η θέση μας. Η θέση του εξουσιαζόμενου. Να δούμε τα πράγματα ως η κοινωνία, ως το άτομο, όχι ως θεατές κάποιου παιχνιδιού.
Με το να ξεχνάμε τη θέση μας ως εξουσιαζόμενοι και να παρακολουθούμε τη διαμάχη ανάμεσα στους μονομάχους αυτού του θεάτρου σκιών χάνουμε την πραγματικότητα στην προσπάθειά μας να την εξηγήσουμε. Είναι βέβαια συνηθισμένος μηχανισμός ψυχολογικής άμυνας, το να καταλήγεις σε συμπεράσματα ότι παίζονται μεγάλα παιχνίδια που δεν μπορείς να επηρεάσεις, άρα καλώς σκύβεις και παραιτείσαι. Άσε που «το έχεις εξηγήσει κιόλας, γνωρίζεις τα συμφέροντα που παίζονται». Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πολλές «εξηγήσεις» τής πραγματικότητας έχουν ως μόνο στόχο την αποφυγή της.
Στη εποχή που ζούμε είμαστε αναγκασμένοι να αντιμετωπίσουμε την εξουσία ως ένα μηχανισμό ενιαίο και αυτόνομο, ως ένα οργανισμό που τρέφεται και ζει από την κοινωνία και έχει τόσο πολύ διογκωθεί που οδηγεί την κοινωνία και το άτομο, μετά το μαρασμό, στον οριστικό θάνατο.
Το να δεις την πραγματικότητα από τη θέση σου είναι η μόνη αληθινή θέασή της. Καμία αντίδραση δεν μπορεί να έχει τύχη αν δεν βασίζεται στην παρατήρηση και τη σταδιακή κατανόηση του πώς λειτουργούν τα πράγματα. Το να δεις την εξουσία σαν μηχανισμό που πάντα στοχεύει πάνω σου, ισοδυναμεί με το να αρχίσεις να βλέπεις την ουσία της, γιατί εσύ είσαι η κοινωνία, είσαι το ον που η μηχανή προσπαθεί να υποτάξει, να αλλοιώσει και να το κάνει ίδιο με εκείνη. Το να δεις τα πράγματα από τη θέση που βρίσκεσαι είναι η μοναδική πιθανότητα που έχεις να τα δεις όπως είναι.

του Αλέξη Δάρα

ΠΗΓΗ: www.aristerovima.gr