Παρακολουθώ με ενδιαφέρον το διάλογο που αναπτύσσεται στο σοσιαλιστικό χώρο γα το νόημα και τις στοχεύσεις της σύγχρονης πολιτικής και μάλιστα από ένα τμήμα του που δεν έχει υποτάξει τα οράματά του για τον κοινωνικό μετασχηματισμό στις σειρήνες της εξουσίας και τις μη ομολογημένες σκοπιμότητες της κυρίαρχης πολιτικής. Εκτιμώ λοιπόν την πρόσκληση για συμμετοχή στο διάλογο αυτό, που μου δίνει την ευκαιρία να υποστηρίξω ότι μια σύγχρονη εναλλακτική πολιτική πρόταση θα πρέπει να έχει σαφές οικολογικό πρόσημο.
Λίγη οικολογική ιστορία
Πριν απ’ όλα, χρειάζεται να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για την πορεία του οικολογικού κινήματος στη χώρα μας και διεθνώς, ώστε να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε σωστά το σημείο στο οποίο σήμερα βρίσκεται.
Η πολιτική οικολογία στην Ελλάδα εμφανίζεται μετά το 1975 και αναπτύσσει αυτόνομη δράση εκτός της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Μετά το 1982 πραγματοποιούμε μια σειρά προσπαθειών για το συντονισμό του κινήματος και το 1984 συμμετέχουμε στην πρώτη συγκρότηση των Ευρωπαίων Πράσινων. Το 1987 προχωρούμε στη συγκρότηση μιας Ομοσπονδίας Οικολογικών Εναλλακτικών Οργανώσεων, η οποία κάνει θεωρητικές επεξεργασίες, όμως λόγω της οριζόντιας δομής της αδυνατεί να ομοφωνήσει για συμμετοχή στις Ευρωεκλογές. Δημιουργούμε μια ανεξάρτητη ένωση πολιτών, που συμμετέχει ως λίστα Οικολόγων Εναλλακτικών στις Ευρωεκλογές του 1989 και μετά την καλή παρουσία της (1.12%) ενοποιείται με την Ομοσπονδία και εκλέγει την πρώτη Πράσινη βουλευτή (Νοέμβριος 1989), κάτι που το επαναλαμβάνει το 1990.
Η περίοδος του 1989-1991 ήταν μια περίοδος εφηβικού ενθουσιασμού αλλά και αναπόφευκτων λαθών, λόγω της έλλειψης πολιτικής κουλτούρας του οικολογικού χώρου και της διείσδυσης ετερόκλητων στοιχείων. Πολύ γενικά μπορούμε να πούμε ότι ήμασταν υπέρ το δέον ανοικτοί και δεν καταφέραμε να διαμορφώσουμε έγκαιρα ένα σαφές και αποτελεσματικό οργανωτικό πλαίσιο και ένα πράσινο πολιτικό πρόγραμμα. Η Ομοσπονδία των Οικολόγων Εναλλακτικών κλήθηκε να αντιμετωπίσει πολύ νωρίς στην πορεία της μια σειρά από σημαντικά θέματα, για τα οποία δεν είχε ξεκάθαρη ή κοινή θέση: τη στήριξη ή όχι της Οικουμενικής Κυβέρνησης του 1989-1990, την οργανωτική δομή της, τα λεγόμενα εθνικά θέματα κ.α. Παρ’ όλα αυτά η εμπειρία εκείνη άφησε στο κοινωνικό επίπεδο πολλά θετικά και κυρίως την περίοδο εκείνη ρίζωσαν πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις και άρχισε ο βαθύτερος και πιο ολοκληρωμένος προβληματισμός για τα οικολογικά θέματα. Πολλά από εκείνα τα στελέχη συμμετείχαν στην άνθηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών οργανώσεων της επόμενης δεκαετίας. Πολλές από τις σημαντικές οργανώσεις σήμερα ξεκίνησαν από άτομα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πρώτη φάση της πολιτικής ιστορίας των Πρασίνων στη χώρα μας. Πολιτικοί από άλλα κόμματα έχουν δηλώσει ότι οι Οικολόγοι έλεγαν σωστά πράγματα αλλά ήταν μπροστά από την εποχή τους.
Τα πολιτικά σχήματα που δημιουργήθηκαν μετά τη διάλυση της Ομοσπονδίας, με πιο μακρόβια την “Πράσινη Πολιτική” (1996), δεν υπήρξαν ποτέ τόσο μαζικά όσο αυτή. Κάποιες οργανώσεις έδωσαν βάρος στη συμμετοχή στους αυτοδιοικητικούς θεσμούς και μάλιστα με επιτυχία, όπως στη Θεσσαλονίκη. Κάποιοι επέλεξαν να δράσουν πολιτικά μέσα από τον ΣΥΝ. Μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2000 και την υπουργοποίηση γνωστού οικολογικού στελέχους, που μας έπεισε για πλήρη αποδιάρθρωση του χώρου, ιδρύσαμε το ‘Οικολογικό Φόρουμ’, ένας ‘χώρο’ επαφής και συζήτησης για την πολιτική Οικολογία. Το Δεκέμβριο 2003, το ‘Φόρουμ’ συγκάλεσε στην Αθήνα μια συνδιάσκεψη για την ‘ανασυγκρότηση της πολιτικής οικολογίας στην Ελλάδα’, που κατέληξε στη δημιουργία του κόμματος των ‘Οικολόγων Πράσινων.’
Στο σήμερα
Τόσο η διαδικασία δημιουργίας όσο και η οργανωτική δομή των Οικολόγων Εναλλακτικών και των Οικολόγων Πράσινων παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες αλλά και ουσιαστικές διαφορές: πρώτον, οι Οικολόγοι Πράσινοι δεν δημιουργήθηκαν εκ των υστέρων για να διαχειριστούν, υπό την πίεση του χρόνου, μια εκλογική επιτυχία αλλά οργανώθηκαν σε βάθος χρόνου. Δεύτερον, τα μέλη είναι άτομα και όχι οργανώσεις. Η εμπειρία που αποχτήσαμε έχει αρχίσει σταδιακά να αποδίδει.
……..
Μετά τις εθνικές εκλογές οι Οικολόγοι Πράσινοι είναι ένα κόμμα που αναπτύσσεται κοινωνικά και πολιτικά σε όλη την περιφέρεια, σε αυτό εντάσσονται ενεργοί πολίτες, δραστήριοι στην κοινωνία των πολιτών, που αγωνίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος, τη συμμετοχική δημοκρατία και το διάλογο, τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη στροφή σε πιο πράσινες και κοινωνικά υπεύθυνες οικονομικές δραστηριότητες, τη μείωση του χάσματος μεταξύ αυτών που σπαταλούν άκριτα και αυτών που δεν έχουν πώς να επιβιώσουν.
Βέβαια, στη Νότια Ευρώπη είχαμε και μια πιο δυνατή Αριστερά ενώ στη Βόρεια Ευρώπη οι Πράσινοι είναι και πιο οργανωμένοι και εκεί ο πολίτης δεν περιμένει να γίνει κάτι μόνο από το κράτος αλλά αναλαμβάνει και πρωτοβουλίες. Ήδη όμως η κοινωνική συνείδηση και η πολιτική εικόνα στην Ελλάδα αλλάζει.
Το διεθνές κίνημα
Από τη δεκαετία του ’70, που άρχισαν να κάνουν εμφανή την παρουσία τους τα οικολογικά κινήματα, συνεχώς καταγγέλλουν τα συμφέροντα, την υποβάθμιση της ζωής και της φύσης, την περιστολή των ανθρώπινων δικαιωμάτων, το μιλιταρισμό, τον καταναλωτισμό, την κερδοσκοπία, την πείνα κ.α. Όλα αυτά τα χρόνια η οικολογική κριτική δυστυχώς έχει επιβεβαιωθεί σε όλες τις «προφητείες» της. Άλλο θέμα είναι το ότι συνηθίζουμε στην επιδείνωση όλων των δεικτών και δεν εξεγειρόμαστε.
Σίγουρα, κάποιοι απαντούν με κυνισμό ότι «δεν καταστράφηκε και ο κόσμος βρε αδερφέ!». Φαντάζεται όμως κανείς πώς θα ήταν ο κόσμος χωρίς την αντίσταση των πολιτών, μέσα και έξω από τους θεσμούς, χωρίς τις νίκες ακόμη και σε δικαστικές μάχες, χωρίς την αλλαγή της συνείδησης των ανθρώπων;
«Η σκληρή κριτική μας στον κόσμο που ζούμε είναι γιατί είμαστε ερωτευμένοι με τη ζωή και θέλουμε να ζήσουμε σ’ έναν κόσμο πιο όμορφο», λένε οι οικολόγοι και δεν περιμένουν να καταρρεύσει το σύστημα για να εφαρμόσουν τις προτάσεις τους. «Φτιάχνουμε τους καιρούς που ζούμε και παλεύουμε ‘να σώσουμε οτιδήποτε κι αν σώζεται’». Πράσινα κόμματα έχουν πλέον παρουσία και επιτυχίες σε όλες τις ηπείρους και συνεχίζουν να επεκτείνονται σε «άγονες» μέχρι τώρα χώρες. Πολλοί αγνοούν π.χ. ότι στην Ταϊβάν οι Πράσινοι μπόρεσαν να σταματήσουν το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας τους ή ότι στη Βραζιλία έχουν 6 βουλευτές στην Ομοσπονδιακή Βουλή και έναν υπουργό στην κυβέρνηση Λούλα.
Εντυπωσιακές επιτυχίες έχουν οι Πράσινοι και ως δημοτική διαχείριση σε πόλεις μεσαίου κυρίως μεγέθους:
- Στο Ελσίνκι η συμμετοχή των αστικών συγκοινωνιών στις μετακινήσεις των πολιτών αυξήθηκε σε λίγα χρόνια από 30 σε 70%.
- Το γερμανικό Φράιμπουργκ θεωρείται η ανεπίσημη οικολογική πρωτεύουσα της Ευρώπης και είναι αυτή τη στιγμή η πιο περιζήτητη πόλη για αδελφοποίηση.
- Η Φρανκφούρτη αναδείχθηκε τη δεκαετία του ’90 σε πρότυπο πολυπολιτισμικότητας.
- Ήδη εμφανίζονται και τα πρώτα πειράματα «πόλεων χωρίς σκουπίδια».
Η έμφαση αυτή στην τοπική και θεματική δράση λειτουργεί και ως συνεκτικός ιστός των διαφορετικών τάσεων, από οικοαναρχικούς μέχρι τεχνοκράτες. Δεν περιμένουμε κάποια εξέγερση των μαζών για να αλλάξουμε τη ζωή μας, όπως δεν περιμένουμε να χιονίσει για να δούμε …άσπρη μέρα.Η εξουσία δεν εξαφανίζεται με …κατάρες ή επαναστατική γυμναστική. Το οικολογικό κίνημα έχει αποδείξει ότι μπορεί να επιβάλλει κρίσιμες αλλαγές και δομικές μεταρρυθμίσεις: σαφές χρονοδιάγραμμα κατάργησης των πυρηνικών εργοστασίων, στήριξη συνεταιρισμών παραγωγών-καταναλωτών, διασύνδεση της αγροτικής πολιτικής με τη διατροφική ασφάλεια και την προστασία των καταναλωτών, ισότιμη ένταξη των μεταναστών στην κοινωνία, δημόσια χρηματοδότηση για ανακαινίσεις κατειλημμένων κτιρίων κ.α.
Σήμερα πια έχει αναδυθεί μια παγκόσμια Κοινωνία των Πολιτών, που δεν περιμένει τα πάντα από τις κυβερνήσεις. Πέρα από την απλή διεκδίκηση ή την επεξεργασία προτάσεων, πέρα από τη συμμετοχή σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ή κινήματα πολιτών, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο στηρίζουν με τις καθημερινές τους επιλογές εναλλακτικές προσπάθειες σε τομείς που ξεκινούν από δίκτυα «Δίκαιου Εμπορίου» με κοινότητες του Τρίτου Κόσμου και φθάνουν μέχρι τη βιολογική γεωργία, την ήπια ενέργεια και την υπεύθυνη διαχείριση των αποταμιεύσεών τους.
Κοινή είναι η πεποίθηση ότι ο «άλλος κόσμος», που «είναι εφικτός», δεν θα έρθει ποτέ, αν δεν αρχίσουμε να τον δημιουργούμε εμείς από σήμερα. Το ίδιο ευρύ ρεύμα αποτέλεσε τον κορμό του μεγάλου διεθνούς κινήματος αμφισβήτησης, που ξεκίνησε από το Σηάτλ με το σύνθημα ότι «οι άνθρωποι είναι πάνω από τα κέρδη» αλλά και των κινητοποιήσεων κατά της εισβολής στο Ιράκ, που ανέδειξαν την παγκόσμια κοινή γνώμη σε «δεύτερη υπερδύναμη».
Τα τελευταία χρόνια οι ριζοσπαστικές τάσεις γνωρίζουν μια νέα άνθηση στο εσωτερικό των Πράσινων. Το κίνημα του Σηάτλ ενίσχυσε την αίγλη των Αγγλοσαξόνων (Η.Π.Α., Βρετανία, Αυστραλία), που δεν είχαν ποτέ συμμετοχή σε κυβερνήσεις. Οι Ιρλανδοί Πράσινοι στήριξαν την επιτυχία του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα για τη συνθήκη της Νίκαιας, οι Αυστριακοί προτίμησαν να θυσιάσουν τη συμμετοχή τους στην κυβέρνηση παρά να συναινέσουν σε μια νεοφιλελεύθερη ασφαλιστική μεταρρύθμιση κ.α. Εκτιμούμε κάθε κινηματική ή ακτιβίστικη ενέργεια αλλά δεν υποστηρίζουμε αυτές που θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές ή προσεγγίζουν τη φύση με μυστικιστική διάθεση.
Σε ποιους τομείς διαφοροποιούμαστε από τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις
Η ποιότητα ζωής και η κοινωνική αλληλεγγύη είναι οι δύο πυλώνες της πολιτικής μας. Το κλίμα του πλανήτη ανατρέπεται, η παγκόσμια βιοποικιλότητα και τα δάση συρρικνώνονται, ο έλεγχος του πετρελαίου και του νερού πυροδοτούν νέες συγκρούσεις, τα μεταλλαγμένα εισβάλλουν. Και ενώ στον αναπτυγμένο κόσμο τα ινστιτούτα αδυνατίσματος θριαμβεύουν, τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού πρέπει να επιβιώνουν με ελάχιστα ευρώ κάθε μέρα. Την ίδια στιγμή ο κόσμος οδηγείται σε μεγαλύτερη ανασφάλεια και παράλογες συγκρούσεις, τρόμο, ξενοφοβία και αποξένωση. Η Οικολογία δεν ταυτίζεται μόνο με περιβαλλοντικά θέματα, τα οποία βέβαια μας απασχολούν αλλά είναι μια αφετηρία για μια συνολική κοινωνική κριτική. Υπάρχουν ζητήματα που επιζητούν επειγόντως λύσεις: η περιστολή των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ο μιλιταρισμός, ο καταναλωτισμός, η κερδοσκοπία, η πείνα κ.α. Είμαστε υπέρ της παγκόσμιας ειρήνης και μέσα από το προσωπικό παράδειγμα, π.χ. υπερασπιζόμενοι τους αντιρρησίες. Είμαστε ενάντια στον εθνικισμό και ψάχνουμε να βρούμε φίλους στην άλλη πλευρά των συνόρων. Υποστηρίζουμε την ενσωμάτωση των μεταναστών, γιατί είναι άνθρωποι με προβλήματα, που διεκδικούν από τον ανεπτυγμένο κόσμο ένα κομμάτι του πλούτου που συσσωρεύτηκε με την εκμετάλλευση του Τρίτου κόσμου. Υποστηρίζουμε τα δικαιώματα των μειονοτήτων, ανεξάρτητα από καταγωγή, γλώσσα, θρησκεία, φύλο, σεξουαλική επιλογή. Αρνούμαστε την κυριαρχία του άντρα πάνω στη γυναίκα, δεχόμαστε την αποποινικοποίηση της χρήσης ουσιών, ταυτόχρονα με την άρνηση κάθε είδους εξάρτησης.
Σε τι διαφοροποιούμαστε σε σχέση με την Αριστερά
Η Αριστερά δίνει περισσότερο έμφαση στην αντίθεση κεφαλαίου-εργασίας ενώ εμείς δεχόμαστε ότι υπάρχει αντίθεση ανθρώπου-φύσης αλλά και άνδρα-γυναίκας, παλιάς-νέας γενιάς, πόλης-υπαίθρου κ.α. Οι μπολσεβίκοι στόχευαν στο ξεσήκωμα των μαζών, αποζητούσαν την όξυνση της ταξικής πάλης, η οποία θα έφερνε και την κατάρρευση του συστήματος. Η Οικολογία είναι ένα εργαλείο ανάλυσης και κριτικής, που επεκτείνεται στην κριτική του τρόπου ζωής, παραγωγής και κατανάλωσης και αντιπροτείνει ένα νέο μοντέλο κοινωνίας, απελευθερωμένο απ’ τις εντάσεις, που σήμερα υποδουλώνουν τον άνθρωπο. Η αδυναμία της Αριστεράς να προσφέρει στο οικολογικό κίνημα κάτι παραπάνω από στοιχειώδη στήριξη, επιβάλει την ανάγκη για αυτόνομο πολιτικό πόλο. Χώρο για την οικολογία προσφέρει και το διεθνές κίνημα αμφισβήτησης, που ξεκίνησε το 1999 από το Σηάτλ, με πασιφανείς πράσινες συνιστώσες. Στην εποχή της γενικευμένης σύγχυσης, του θρυμματισμού των αξιών και των ιδεολογιών, της υποτίμησης της κοινής δράσης των ανθρώπων, οφείλουμε να προτάξουμε ένα νέο ουτοπικό όραμα.
Μπορεί κάποιος τρεφόμενος υγιεινά και διαλογιζόμενος να αλλάξει την πορεία του κόσμου;
Πιστεύουμε στην ανάγκη υιοθέτησης ενός εναλλακτικού τρόπου ζωής εδώ και τώρα. Ο «άλλος κόσμος» δεν θα έρθει ποτέ, αν δεν αρχίσουμε να τον δημιουργούμε εμείς από σήμερα. Οι εναλλακτικές τεχνικές και θεραπείες συμβάλλουν στην αυτοβελτίωσή μας αλλά το κίνημα έχει δείξει ότι μπορεί να επιβάλλει και κρίσιμες αλλαγές και δομικές μεταρρυθμίσεις: χρονοδιάγραμμα κατάργησης των πυρηνικών εργοστασίων, στήριξη συνεταιρισμών παραγωγών-καταναλωτών, διασύνδεση της αγροτικής πολιτικής με τη διατροφική ασφάλεια, ισότιμη ένταξη των μεταναστών στην κοινωνία, δημόσια χρηματοδότηση για ανακαινίσεις κατειλημμένων κτιρίων, πόλεις χωρίς σκουπίδια κ.α.
Ποια οικολογία;
Έχουμε αναλύσει έγκαιρα ότι δεν αρκεί να επιτίθεται κανείς λαύρος στην αυταρχική και δογματική παράδοση της Αριστεράς ή στο μπαμπούλα της Δεξιάς, επισείοντας τη σημαία της Οικολογίας, για να θεωρηθεί «οικολόγος». Χρειάζεται να ξεκαθαρίσεις τι εννοεί ως «αριστερά» σήμερα, πόσο έχει ξεκόψει από τις αρνητικές προσεγγίσεις και πρακτικές του κομμουνιστικού κινήματος, πόσο συνδέει μια νέα συνείδηση των σχέσεων ανθρώπου-φύσης με τις κατακτήσεις των κινημάτων την κοινωνικής χειραφέτησης, πόσο χρησιμοποιεί την Οικολογία ως σημαία ευκαιρίας, πόσο έχει μετασχηματίσει την οικολογική κριτική σε τρόπο ζωής και συμπεριφοράς, πόσο κατανοεί το μέγεθος της οικολογικής κρίσης, πόσο αμφισβητεί τις υπάρχουσες σχέσεις εξουσίας, πόσο συνδέει την περιβαλλοντική καταστροφή με τον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης, πόσο προτιμά τη δουλειά του μυρμηγκιού απ’ το θόρυβο του άδειου τενεκέ, πόσο προωθεί το κίνημα σε σχέση με την προσωπική του ανέλιξη, πόσο έλκεται από τα παιχνίδια της κεντρικής πολιτικής σκηνής, πόσο αναπτύσσει την τοπική και εντοπισμένη θεματικά δράση.
Σήμερα, 35 χρόνια μετά την εισαγωγή της έννοιας της «Οικολογίας» στη χώρα μας, είναι λοιπόν σαφές ότι δεν αρκεί να δηλώνεις «οικολόγος», όπως δεν αρκεί να δηλώνεις και «αριστερός». Κανένα πρόβλημα δεν λύνουν οι επιθετικοί προσδιορισμοί, μια και μένουν μετέωρα μια σειρά σοβαρά ερωτήματα.
Η καταστροφή του πλανήτη και η γενικευμένη απειλή του θανάτου επικρέμεται πάνω μας όχι μόνο λόγω του πυρηνικού οπλοστασίου -που ήδη «αποκεντρώθηκε» περιφερειακά- αλλά και από τη μετάλλαξη της ζωής, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, την τρύπα του όζοντος, την αποδάσωση, την ερημοποίηση, τη ρύπανση, την πείνα, την ίδια τη σεξουαλική επαφή, την έξαρση των εθνικισμών, τη συντριβή του ψυχισμού και της αλληλεγγύης των ανθρώπων.
Όμως από το «πρασίνισμα» των νεοφιλελεύθερων πολιτικών μέχρι την κοινωνική οικολογία, τα προβλήματα φαίνεται να επιδέχονται περισσότερες από μία «λύσεις». Όμως για να διαπιστώσεις την ποιότητά τους και να τις υποστηρίξεις δεν έχεις να επιλέξεις μόνο μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς, οικολόγων και περιβαλλοντιστών, ριζοσπαστών και εκσυγχρονιστών, οπαδών του συλλογικού σχεδιασμού και της ελεύθερης αγοράς, του καλού και του κακού.
Σήμερα, έχεις να διαλέξεις και ανάμεσα στην αυτονομία και τον συγκεντρωτισμό, τον αυτοκαθορισμό και τον ετεροκαθορισμό, το συλλογικό και το μαζικό, τη δημοκρατία και τον αυταρχισμό, το μικρό και το μεγάλο, την αποκέντρωση και τη γραφειοκρατία, την αποδοχή της διαφοράς και την ομογενοποίηση, την πολυδιάσταση και την εξειδίκευση, την αυτόνομη δημιουργία και την τυποποίηση, την εναλλακτική τεχνολογία και τον τεχνοκρατισμό, την αποστρατικοποίηση και το μιλιταρισμό, τη συνεννόηση και τον εθνικισμό.
Σήμερα, όποιος αρνείται τη λατρεία της παραγωγής, την αρχή της ατέλειωτης προόδου, την ανάπτυξη που σκοτώνει, την κυριαρχία στη φύση, την κατευθυνόμενη κατανάλωση, τη λεηλασία της γης, την απολυταρχία της αγοράς και την κοινωνία του κέρδους, την πυρηνική απειλή, τον εκφασισμό της κοινωνικής ζωής, την κυριαρχία των ειδικών, το κουρέλιασμα των ανθρώπινων συνειδήσεων, δεν μπορεί παρά να είναι αντίθετος στην μεγιστοποίηση, τη συγκέντρωση, τον επιστημονισμό, την τεχνοκρατία, τον καταναλωτισμό, το μιλιταρισμό, τον κρατισμό, την κυριαρχία.
Σήμερα οι λύσεις δεν μπορεί να είναι απλά σοσιαλιστικές ή οικολογικές. Πρέπει να συνδυάζουν την αγωνία «να σώσουμε λίγο απ΄ το αύριο που μας κλέβουν», με την αμφισβήτηση των ίδιων των κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών, πολιτισμικών αιτίων, που δημιουργούν και αναπαράγουν την απειλή καθολικής κατάρρευσης. Πρέπει να αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα του επαναπροσδιορισμού των αναγκών μας και του τρόπου ζωής μας, παράλληλα με την προώθηση ριζικών, δομικών αλλαγών στους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς. Πρέπει να αμφισβητούν έμπρακτα την κυριαρχία του ανθρώπου πάνω σε άνθρωπο σε άνθρωπο, του διευθυντή πάνω στο διευθυνόμενο, του εργοδότη πάνω στον εργαζόμενο, του άνδρα πάνω στη γυναίκα, των αναπτυγμένων χωρών πάνω στις υπανάπτυκτες, της πλειοψηφίας πάνω στις μειοψηφίες, των κρατών πάνω στις μειονότητες, της «κανονικότητας» πάνω στις ιδιαιτερότητες, του φυσιολογικού πάνω στο «αποκλίνον».
Αυτή είναι η δική μας οικολογία.
Δε στηριζόμαστε στις δημοσκοπήσεις
Υπάρχουν τελευταία πολλές καλές δημοσκοπήσεις που μας ανεβάζουν μέχρι το 4,1%. Προφανώς μια δημοσκόπηση είναι προβολή μιας υπαρκτής τάσης και φωτογραφίζει τη στιγμή. Αντανακλά, όμως, μια υπαρκτή αποδέσμευση πολιτών που αναζητούν εναλλακτικές λύσεις.
Στην ελληνική κοινωνία έχουν γίνει βαθιές αλλαγές σε επίπεδο αξιών και ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας –ιδιαίτερα νέοι άνθρωποι και γυναίκες– στρέφονται συνειδητά προς πιο οικολογικές, δημοκρατικές και κοινωνικά υπεύθυνες επιλογές, τόσο στην πολιτική όσο και στην καθημερινή ζωή τους. Αυτές οι νέες κοινωνικές δυνάμεις –που ξεπερνούν, φυσικά, το 3,5%- δεν εκπροσωπούνται από τα άλλα κόμματα και στρέφονται προς τους Οικολόγους Πράσινους.
Ας μην ξεχνάμε ότι η στροφή αυτή έχει ήδη καταγραφεί και εκλογικά στις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές. Εκτός από το ποσοστό μας 4,6% στη Θεσσαλονίκη, παραπλήσια χαρακτηριστικά είχαν και άλλα δημοτικά και νομαρχιακά σχήματα που κατέβηκαν ανεξάρτητα από τα κόμματα και είχαν ένα σαφές οικολογικό και κοινωνικό προφίλ.
Χρειάζεται, βέβαια, να πείσουμε ότι ως κόμμα μπορούμε να εκπροσωπήσουμε αυτές τις αξίες και πολιτικές με σοβαρό και αξιόπιστο τρόπο, ότι δεν θα απογοητεύσουμε τους πολίτες που μας εμπιστεύονται.
Γιατί ένας πολίτης να επιλέξει Οικολόγους Πράσινους;
Δεν αρκεί ένας πολίτης να απορρίψει τα δύο κόμματα που έχουν ασκήσει εναλλάξ την εξουσία και από αντίδραση να ψηφίσει ένα μικρό, που απλά δεν του δόθηκε η ευκαιρία να αποδείξει ότι ίσως να είναι χειρότερο από τα δύο μεγάλα. Χρειάζεται να αναζητήσει όχι μόνο διαφορετικό περιεχόμενο στην κεντρική πολιτική σκηνή αλλά και νέο μοντέλο πολιτικής δράσης.
Εμείς επιδιώκουμε όχι μόνο την πολιτική και εκλογική ενίσχυση των Οικολόγων Πράσινων αλλά και την ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών, την ανάληψη μεγαλύτερου και ουσιαστικότερου ρόλου στη διαμόρφωση και εφαρμογή των πολιτικών. Θεωρούμε ότι χωρίς ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών δεν μπορούν να προχωρήσουν οι βαθιές αλλαγές που είναι απαραίτητες σήμερα, και αυτό θέλουμε να εκφραστεί και σε θεσμικό αλλά και σε καθημερινό επίπεδο, στην πολιτική κουλτούρα αλλά και στο μοντέλο διακυβέρνησης.
Να ένα απλό παράδειγμα σε πόσα μπορεί να διαφέρουμε από τα άλλα κόμματα: Τα κόμματα σήμερα αξιοποιούν την κρατική χρηματοδότηση (που για ένα μικρό κόμμα φτάνει και τα 3,5 εκατομμύρια Ευρώ), και άλλες ρυθμίσεις (αποσπάσεις από το δημόσιο, διευκολύνσεις και) για να αναπτύξουν μια υπερβολική και εσωστρεφή κομματική γραφειοκρατία, με δικά της συμφέροντα. Εμείς δεν πρόκειται να επιδιώξουμε τη δημιουργία μιας τέτοιας εσωστρεφούς και αυτό-αναπαραγόμενης γραφειοκρατίας, πέρα από τα στελέχη που θα είναι αναγκαία για την πολιτική δουλειά που πρέπει να γίνει εντός και εκτός Βουλής. Έχουμε αποφασίσει ότι μέρος των χρημάτων της κρατικής χρηματοδότησης αλλά και του μισθού των βουλευτών θα διατεθεί, αντί για τη συντήρηση κομματικής γραφειοκρατίας, στην ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών και την οργάνωση περιβαλλοντικών και κοινωνικών δράσεων με διαφανή τρόπο. Είμαστε διατεθειμένοι να δημιουργήσουμε όχι μόνο ένα Πράσινο Ίδρυμα για την Προώθηση των Πολιτικών για το Περιβάλλον και την Κοινωνική Αλληλεγγύη αλλά και ένα Ταμείο Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που θα υποστηρίζει κάθε χρόνο με 500.000 Ευρώ περιβαλλοντικά και κοινωνικά προγράμματα, που θα μπορούν να υλοποιήσουν με αποτελεσματικό και διαφανή τρόπο οργανώσεις και πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών.
Αλλάζουμε τη ζωή μας, αλλάζουμε την πολιτική
Πρόσωπο με πρόσωπο, λέμε στους πολίτες: Αν πιστεύεις ότι κάποιο άλλο πολιτικό κόμμα έχει ως προτεραιότητα την επίλυση των πολύ σοβαρών και αλληλένδετων οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων τότε ψήφισέ το. Αν, όμως, πιστεύεις ότι τώρα ήρθε η ώρα να υπάρξει αφενός πολιτικό κόστος για όλους αυτούς που συνέβαλαν στην καταστροφή και από την άλλη να προωθηθούν εδώ και τώρα, χωρίς στενή κομματική εκμετάλλευση, λύσεις για τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα με συνεκτικό τρόπο, ίσως πρέπει να στηρίξεις τους Οικολόγους Πράσινους. Η παρουσία τους στη Βουλή και η συνεργασία με τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές οργανώσεις στα κοινά θέματα θα ταράξουν τα νερά και κανείς δεν θα μπορεί να αγνοήσει τη δύναμη χιλιάδων ευαισθητοποιημένων πολιτών. Η προσωπική δέσμευση όταν συναντήσει τη δέσμευση και εκατοντάδων χιλιάδων άλλων ανθρώπων θα γίνει δύναμη αλλαγής. Η οργή και η αγανάκτηση έχουν φουντώσει, δώσε όμως θετική διέξοδο, πάρε και εσύ μέρος στην αλλαγή των πολιτικών και την προώθηση προτάσεων για την αντιμετώπιση της οικολογικής κρίσης.
Μήπως η ψήφος στους Πράσινους Οικολόγους είναι περισσότερο ψήφος διαμαρτυρίας;
Είναι λάθος να μπερδεύουμε τη διαμαρτυρία με την έλλειψη προτάσεων. Παρουσιάσαμε ένα πρόγραμμα δεκάδων σελίδων στις τελευταίες εκλογές και προβάλλουμε εναλλακτικές λύσεις σχεδόν σε κάθε παρέμβασή μας. Ανοιγόμαστε και σε θέματα πέρα από το περιβάλλον, όπως με το ασφαλιστικό, όπου τον περασμένο Δεκέμβριο καταθέσαμε μια αναλυτική εναλλακτική πρόταση. Αρκετές από τις προτάσεις αυτές θα μπορούσαν να είναι άμεσα «υιοθετήσιμες», αν υπήρχε η ανάλογη πολιτική βούληση.
Γίνεται φανερό σε ολοένα και περισσότερους πολίτες πως είναι καιρός η ελληνική Βουλή να αποκτήσει μια κοινοβουλευτική ομάδα Οικολόγων Πρασίνων ώστε να προωθηθούν οι αναγκαίες αλλαγές στην οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική πολιτική, για να βελτιωθεί η ζωή των πολιτών. Η βαθιά οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική κρίση που ζούμε σήμερα έχει δομικό χαρακτήρα και χρειάζεται τολμηρές πράσινες-οικολογικές λύσεις.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι που τοποθετούνται, σχηματικά, στο πολιτικό φάσμα;
Σε όλη την Ευρώπη, τα Πράσινα κόμματα αποτελούν έναν 4ο διακριτό πολιτικό πόλο, πέρα από τη Δεξιά, τη Σοσιαλδημοκρατία και την Αριστερά. Αναγνωρίζουμε την πολιτική μας καταγωγή από τον χώρο της πολιτικής αμφισβήτησης που προέκυψε από τα κινήματα της νεολαίας κατά τη δεκαετία του 1960 και από την κριτική (και αυτοκριτική) αριστερά και μας ενώνει με αυτήν η επιθυμία για κοινωνική δικαιοσύνη και κοινωνική αλλαγή. Είμαστε όμως διαφορετική πολιτική παράταξη με διαφορετικές προτεραιότητες και στόχους. Ταυτόχρονα, σε ζητήματα δικαιωμάτων και ελευθεριών συντασσόμαστε με φιλελεύθερους κοινωνικούς χώρους που βρίσκονται πιο μπροστά από την Αριστερά.
Πιστεύουμε πως μια γραμμική διάκριση Αριστεράς-Δεξιάς (κι επομένως ένας υποτιθέμενος «μεσαίος χώρος») δεν μπορεί να ερμηνεύει πλέον ικανοποιητικά τις πολιτικές αντιπαραθέσεις και τα ζητήματα του 21ου αιώνα, του αιώνα της οικολογίας. Παρόλα αυτά:
-Δεν ανήκουμε στη συντήρηση. Είναι βέβαιο ότι οι αλλαγές που πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητες για να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα την πρωτοφανή οικολογική κρίση θα πρέπει να είναι εκτεταμένες και ριζοσπαστικές. Τα διογκωμένα περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα δεν είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν με παλιά εργαλεία και νοοτροπίες. Ωστόσο, διαθέτουμε και κάποιες… συντηρητικές όψεις: θέλουμε να συντηρήσουμε την πολιτιστική κληρονομιά (π.χ. την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, που τυχαίνει να διαθέτει και πολλά βιοκλιματικά στοιχεία), τις ποικίλες πολιτιστικές ταυτότητες (περιλαμβανομένων και των κοινοτήτων των μεταναστών και των μειονοτήτων) και βέβαια να προστατέψουμε τη μοναδική φύση αυτής της χώρας με τις ανθρώπινες κοινότητές της σε αρμονική συμβίωση και όχι σε αντιπαλότητα.
-Δεν είμαστε νεοφιλελεύθεροι. Είναι βέβαιο ότι ο πολιτικός οικολογικός λόγος που θέλουμε να εκφράσουμε διακρίνεται από το νεοφιλελεύθερο μοντέλο. Θεωρούμε ότι ο οικονομικός φιλελευθερισμός σε τελική ανάλυση ενέχει αντιφάσεις που τον φέρνουν σε αντίθεση με άλλες πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες και γενικότερα με τον κοινωνικό φιλελευθερισμό. Μια ασύδοτη «ελεύθερη» αγορά, με την αλληλένδετη ιδεολογία της αέναης οικονομικής μεγέθυνσης, οδηγεί μέσω του άγριου ανταγωνισμού, στην ανάπτυξη ολιγοπωλίων, στην ασυδοσία του μεγάλου κεφαλαίου και στην ανάπτυξη «διαπλεκόμενων συμφερόντων» και διαφθοράς που οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε μια ολιγαρχική τυραννία οργουελικών διαστάσεων. Πρόκειται για μια εικόνα που διαμορφώνεται και στη χώρα μας, υπό τις ευλογίες της κυβερνητικής παράταξης, η οποία ίσως αποτελεί και μια από τις χειρότερες κυβερνήσεις της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες. Εμείς είμαστε υπέρ της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.
-Πιστεύουμε στην προοδευτική πολιτική. Στόχος μας η αποδυνάμωση (και με νομοθετικά μέσα) των μεγάλων και πολυεθνικών επιχειρήσεων (που λειτουργούν και σαν μικρές δικτατορίες) και η ενδυνάμωση, αυτοοργάνωση και δικτύωση των μικρών παραγωγών, σε μια οικονομία αποκεντρωμένη και τοπικής κλίμακας, που να σέβεται τα τοπικά φυσικά χαρακτηριστικά (γονιμότητα εδάφους, διαθεσιμότητα νερού και φυσικών πόρων, μη-οικονομικές περιβαλλοντικές παροχές) και να ελέγχεται από τις δημοκρατικές διαδικασίες των ώριμων και υπεύθυνων τοπικών κοινωνιών. Γενικότερα πιστεύουμε ότι το δημοκρατικό μας σύστημα χρήζει αναμόρφωσης και εμβάθυνσης, καθώς πολλές πλευρές του δεν είναι και τόσο… δημοκρατικές. Εμείς παίρνουμε τη συμμετοχική δημοκρατία πολύ πιο σοβαρά από το να εκφράζουν τα μέλη την άποψή τους για τον αρχηγό του κόμματος (!) και θέλουμε να συνεισφέρουμε στη διαμόρφωση πιο αμεσοδημοκρατικών θεσμών.
-Υποστηρίζουμε την «από τα κάτω» κοινωνική δυναμική. Αναπτύσσουμε τους δεσμούς αλληλεγγύης και συνεργασίας στους αγώνες με επιμέρους άτομα και συνιστώσες του κοινωνικού κινήματος. Διαφωνούμε όμως με τον ενοχλητικό παραγωγισμό και μια ιδιότυπη αριστερή λατρεία της ανάπτυξης, από μια διστακτική και χλιαρή αντίδραση σε περιβαλλοντικά ζητήματα και από μια αδυναμία ανάδειξης του ριζοσπαστικού και κεντρικού τους χαρακτήρα. Πιστεύουμε ότι η αυτόνομη παρουσία μας στο εκλογικό γίγνεσθαι θα μας απελευθερώσει ώστε να αρθρώσουμε έναν σαφέστερο και οξύτερο λόγο, ο οποίος πιστεύουμε ότι θα αποβεί και χρήσιμος για το κοινωνικό σύνολο.
Για το ενδεχόμενο συνεργασίας -προεκλογικής σύμπραξης με μεγαλύτερα κόμματα
Οι Οικολόγοι Πράσινοι διεκδικούν τη συγκρότηση ενός τέταρτου διακριτού πολιτικού πόλου, διαφορετικού από τη δεξιά, το ΠΑΣΟΚ και την αριστερά και αυτό φαίνεται ότι αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα. Πιστεύουμε πως η ύπαρξη ενός διακριτού, μαζικού, σύγχρονου πράσινου κόμματος στην κεντρική πολιτική σκηνή είναι ανάγκη της κοινωνίας (αλλά και επιθυμία σημαντικού τμήματός της) και θέλουμε να αποδείξουμε πως αυτό μπορεί να γίνει άμεσα πραγματικότητα. Δεν ενσωματωνόμαστε στις εκλογικές στρατηγικές κανενός κόμματος.
Το ερώτημα που μας θέτουν, επίσης, είναι: Αν δεν υπάρξει αυτοδυναμία, θα συνεργαζόμασταν με κάποιο από τα μεγάλα κόμματα προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση;
Εάν και όταν υπάρξει αυτό το ενδεχόμενο, θα γίνει και η συζήτηση με βάση τα συγκεκριμένα δεδομένα και τη ρεαλιστικότητα υλοποίησης συγκεκριμένων αλλαγών που απαιτούμε. Η συζήτηση αυτή θα γίνει με διαφανείς διαδικασίες, με τη συμμετοχή όλων των μελών μας.
Εν γένει, προϋπόθεση για κάτι τέτοιο είναι η αλλαγή της σημερινής πολιτικής κουλτούρας (λογική αυτοδυναμιών, συμφωνίες σε ιδεολογική και όχι προγραμματική βάση), η διαμόρφωση κοινωνικών πλειοψηφιών σε επιμέρους ζητήματα και μια δημόσια συμφωνημένη πολιτική προγραμματική συμφωνία.
Είμαστε αντίθετοι σε μονοκομματικές αυτοδύναμες κυβερνήσεις και βιώνουμε τη ζημιά που έχουν κάνει δεκαετίες τώρα. Δύσκολα όμως φανταζόμαστε συνεργασία με πολιτικούς χώρους οι οποίοι υποστηρίζουν απαράδεκτες προτάσεις και πρακτικές (π.χ. υποστήριξη ρυπογόνου λιγνίτη, υδροβόρου βαμβακιού, εκτροπή Αχελώου, ανάπτυξη αυτοκινητόδρομων, έλλειψη δασολόγιου, στήριξη αυθαίρετης και αντιοικολογικής δόμησης κλπ).
Δεν μας ενδιαφέρει απλώς να συμμετάσχουμε στην κατάληψη της εξουσίας μαζί με ένα ή περισσότερα κόμματα για να μετέχουμε και εμείς στο πολιτικό σύστημα όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα και έχει απογοητεύσει μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας.
Είμαστε πάντως ανοικτοί στον πολιτικό διάλογο με όλα τα δημοκρατικά πολιτικά κόμματα και με την κοινωνία των πολιτών. Είναι τα άλλα κόμματα που πρέπει να αλλάξουν και να δεχθούν την αναγκαιότητα βαθιών αλλαγών στην πολιτική. Εμείς δεν φοβόμαστε ούτε να είμαστε στην αντιπολίτευση, ούτε να συμμετέχουμε σε πιθανή κυβέρνηση συνεργασίας είτε να στηρίζουμε υπό όρους μια κυβέρνηση μειοψηφίας αν δεσμεύεται σε μια σειρά πολιτικών αλλαγών. Το κύριο όμως για μας είναι αν, από όποια θέση και αν βρισκόμαστε, προωθούνται αλλαγές που θα βελτιώσουν τη ζωή των πολιτών και θα προωθούν τις αναγκαίες οικολογικές και κοινωνικές αλλαγές.
Θα μπορούσε να υπάρξει ένας «μεγάλος συνασπισμός»;
Η απαξίωσή του πολιτικού συστήματος είναι πρόβλημα και ευθύνη των κατεστημένων πολιτικών κομμάτων. Πρόβλημα των πολιτών είναι μόνο να μην την αφήσουμε να μετατραπεί σε γενικότερη απαξίωση της δημοκρατίας. Πέρα από την ανάδυση νέων πολιτικών ρευμάτων και την οικοδόμηση εναλλακτικών λύσεων, η κρίση αυτή θα μπορούσε να αποτελεί για την ελληνική κοινωνία μια πολύ ουσιαστική ευκαιρία: για χειραφέτηση της κοινωνίας από το κράτος, απελευθέρωση των κοινωνικών παρεμβάσεων από τη σκιά της κεντρικής πολιτικής και ενίσχυση της Κοινωνίας των Πολιτών.
Βέβαια, όταν ο δικομματισμός καταρρέει, είναι λογικό οι πολίτες να αναρωτιόνται ποιο μπορεί να είναι το μοντέλο διακυβέρνησης που θα το αντικαταστήσει. Τέσσερις είναι οι βασικές αλλαγές στο επίπεδο διακυβέρνησης που απαιτούνται και σε αυτές θα επικεντρώσουν τις πολιτικές παρεμβάσεις τους οι Οικολόγοι Πράσινοι:
1. Κατ’ αρχή, συγκεκριμένη δέσμευση των εταίρων σε ένα πρόγραμμα που θα συμβάλει στην στροφή της πολιτικής στην Ελλάδα σε μια κατεύθυνση που τα κύρια στοιχεία της είναι η οικολογική βιωσιμότητα, η κοινωνική αλληλεγγύη, μια πράσινη οικονομία και η συμμετοχική δημοκρατία, ισχυρή πολιτική δέσμευση για περιβαλλοντική πολιτική, πολιτική για την κλιματική αλλαγή κ.α.
2. Δεύτερον, πρέπει να υπάρξει σαφής πολιτική δέσμευση για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και ανατροπή της κουλτούρας που λέει ότι το κόμμα που κερδίζει στις εκλογές καταλαμβάνει με τα δικά του παιδιά το κράτος και τα στελέχη του αξιοποιούν τα πόστα που καταλαμβάνουν για δικό τους κομματικό και προσωπικό όφελος. Τέλος σε αυτές τις πολιτικές, η κοινωνία δεν το ανέχεται πλέον -τουλάχιστον μεγάλο τμήμα της. Η διοίκηση πρέπει να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και όχι το κομματικό συμφέρον ή το συμφέρον ισχυρών οικονομικών λόμπι.
3. Τρίτον, πρέπει να αναπτυχθεί μια νέα κουλτούρα για τη διακυβέρνηση, οι πολίτες πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση των πολιτικών που επηρεάζουν τη ζωή τους, να γίνει πιο συμμετοχική η δημοκρατία μας, πιο ποιοτική δηλαδή. Όποια και αν είναι η κυβέρνηση – μονοκομματική ή συνεργασία κομμάτων – πρέπει να υπάρχει πολιτικός διάλογος, διάλογος με την κοινωνία των πολιτών. Πρέπει και μπορούμε να μπολιάσουμε τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς με θεσμούς πιο άμεσης δημοκρατίας, ώστε οι πολίτες να μην νιώθουν και είναι αποκομμένοι από την πολιτική και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Μόνο μια τέτοια βαθιά αλλαγή θα αναδημιουργήσει σχέσεις εμπιστοσύνης με την κοινωνία.
4. Τέταρτον, πρέπει να αλλάξει το μοντέλο σχηματισμού κυβερνήσεων. Σήμερα επιδιώκεται με το 35% των ψήφων, για παράδειγμα, να σχηματίζεται κυβερνητική πλειοψηφία με 51-52% των βουλευτών, χάρη στη δωρεά 50 επιπλέον εδρών στο πρώτο κόμμα (περίπου 1/3 των εδρών που θα βγάλει το πρώτο κόμμα). Αυτό το σύστημα είναι απαράδεκτο. Η εναλλακτική λύση είναι οι κυβερνήσεις συνεργασίας, που βασίζονται και υλοποιούν ένα δημόσια συμφωνημένο πολιτικό πρόγραμμα για να ξέρουν οι πολίτες τι ψήφισαν. Αν οι κυβερνήσεις συνεργασίας δεν βασίζονται σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα τότε θα αποτύχουν όπως και οι μονοκομματικές κυβερνήσεις. Σημασία λοιπόν έχει το πρόγραμμα, και οι δεσμεύσεις για την υλοποίηση του αλλά και η αξιοπιστία των συνομιλητών.
Είναι σαφές ότι αυτές οι προϋποθέσεις σήμερα δεν υφίστανται.
Είναι ελπιδοφόρο, όμως, ότι ο σύγχρονος Έλληνας αναπτύσσει εντονότερη οικολογική συνείδηση.
Η θετική εξέλιξη την τελευταία δεκαετία είναι οφθαλμοφανής. Χρειάζονται όμως και κάποιες σημαντικές δομικές αλλαγές για την διευκόλυνση της ανάπτυξης της οικολογικής συνείδησης των πολιτών.
Δυστυχώς στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει να μην εμπιστευόμαστε ούτε το διπλανό μας αλλά ούτε και τις δικές μας δυνάμεις. Ταυτόχρονα, αρεσκόμαστε να ασχολούμαστε με τις ανησυχίες και την καταδίκη υπαρκτών ή ανύπαρκτων ενόχων, παρά με τις λύσεις των προβλημάτων ή πολύ περισσότερο με τη δική μας συμβολή σε αυτές. Η παρουσία των Οικολόγων Πράσινων στη Βουλή και στην Ευρωβουλή θα δυναμώσει την κοινωνία των πολιτών και θα βοηθήσει στην αλλαγή των κυρίαρχων αξιών.
Για περισσότερα, ρίξτε μια ματιά στην ιστοσελίδα www.ecogreens.gr και στην www.ecology-salonika.org.
Μιχάλης Τρεμόπουλος,
μέλος της Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων,
νομαρχιακός σύμβουλος Θεσσαλονίκης
