Ναρκωτικά: Ενα βήμα μεταρρύθμισης

Για κάθε ποσότητα βουπρενορφίνης που συνταγογραφείται υπάρχει μια αντίστοιχη ποσότητα ηρωίνης που μένει αδιάθετη. Δείκτη ευαισθησίας και πολιτισμού κάθε χώρας αποτελεί ο τρόπος στήριξης και θεραπείας των πολιτών εκείνων που κάνουν προβληματική χρήση εθιστικών ουσιών. Στη χώρα μας ο δείκτης αυτός ανιχνεύεται στις στενωπούς του ΟΚΑΝΑ, όπου χιλιάδες ασθενείς-χρήστες συνωθούνται για μια θέση στα προγράμματα απεξάρτησης.

Και δεν αναφέρομαι μόνο στους 5.000 ασθενείς που είναι εγγεγραμμένοι στην περίφημη λίστα αναμονής και… αναμένουν. Τουλάχιστον άλλοι τόσοι πρέπει να είναι εκείνοι που αποτρέπονται από το εγχείρημα για να αποφύγουν τη ματαιοπονία και την ταλαιπωρία. Και είναι και οι άλλοι, οι «τυχεροί», οι εντός προγράμματος (άλλες 5.000 άνθρωποι), οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να δίνουν καθημερινά το «παρών» σ’ ένα κέντρο του ΟΚΑΝΑ για να αναλώσουν επιτόπου τη δόση τους σε μεθαδόνη π.χ., μένοντας έτσι καθηλωμένοι στην πιάτσα των ουσιών και στις ναρκω-παρέες που περιζώνουν τα κέντρα.

Πρόγραμμα Ελεγχόμενης Δευτεροβάθμιας Περίθαλψης Ουσιοεξαρτημένων (ΠΕΔΠΟ). Μπροστά στην κατάσταση αυτή το διοικητικό συμβούλιο του ΟΚΑΝΑ, στις 22 Δεκεμβρίου του 2008, με εισήγηση του υπογράφοντος, πήρε μια απόφαση, ομόφωνη, την οποία θα χαρακτήριζα «ιστορική».
 

Εισηγήθηκε στον αρμόδιο επί της Υγείας υπουργό, τον κ. Αβραμόπουλο, τη μεταρρύθμιση του ισχύοντος σήμερα συστήματος χορήγησης υποκατάστατων της ηρωίνης ουσιών και την υιοθέτηση ενός νέου προγράμματος, που θα στηρίζεται όχι πλέον αποκλειστικά στην επιτόπια ανάλωση υποκατάστατων αλλά και στη συνταγογράφησή τους από γιατρούς ειδικά εκπαιδευμένους.
 

Πρόκειται για ένα σύστημα που εφαρμόζεται ήδη στις περισσότερες δημοκρατικές χώρες της Δύσης επί μακρά σειρά ετών με αποτελέσματα ιδιαίτερα ικανοποιητικά.

Θεραπεία. Ας μιλήσουμε όμως για τα πλεονεκτήματα που το νέο αυτό πρόγραμμα (το ΠΕΔΠΟ) κομίζει στον χώρο των ναρκωτικών. Και πρώτα απ’ όλα για τα οφέλη στον τομέα της θεραπείας: Η ουσία την οποία ο ΟΚΑΝΑ προτείνει για συνταγογράφηση ως υποκατάστατο της ηρωίνης είναι ένα φαρμακευτικό σκεύασμα με βάση τη βουπρενορφίνη. Η οποία βουπρενορφίνη είναι μια ουσία που αφ’ ενός καταπραΰνει το αίσθημα στέρησης της ηρωίνης, αφ’ ετέρου λειτουργεί ως ασπίδα κατά της ηρωίνης εξουδετερώνοντας την ευφορία που αυτή προκαλεί στον χρήστη. Απλά, δεν την «ακούς» την ηρωίνη άμα έχεις πάρει βουπρενορφίνη.
 

Από θεραπευτική σκοπιά λοιπόν, το πρώτο που πετυχαίνει η βουπρενορφίνη, είναι να σε κρατάει κατ’ ανάγκη μακράν της ηρωίνης. Να καθιστά τη λήψη ηρωίνης ανενεργή. Υστερα, η συνταγογράφηση καθ’ εαυτή σού δίνει τη δυνατότητα να αποσπαστείς από τις ναρκω-παρέες και την υποκουλτούρα των ουσιών. Επίσης μειώνει τους κινδύνους και τις βλάβες που συνεπάγονται η νοθευμένη ηρωίνη της αγοράς αλλά και η συνεχής παραβατικότητα μες στην οποία είναι αναγκασμένος να διαβιοί ο χρήστης. Λογικό είναι λοιπόν στον τομέα της θεραπείας και της δημόσιας υγείας να αναμένει κανείς σημαντικά και σχετικά ταχύρρυθμα αποτελέσματα.
 

Περί προλήψεως. Ομως πιο σημαντικά οφέλη αναμένονται όχι στον τομέα της θεραπείας αλλά στην πρόληψη – την πρόληψη της χρήσης και της διάδοσης όλων των απαγορευμένων ουσιών. Και τούτο διότι κάθε ποσότητα βουπρενορφίνης που συνταγογραφείται, αφήνει «αναγκαστικά» μια αντίστοιχη ποσότητα ηρωίνης αδιάθετη. Λόγω της ασπίδας που λέγαμε… Συνεπώς, όσο θα διευρύνεται και θα εδραιώνεται το πρόγραμμα της ελεγχόμενης συνταγογράφησης τόσο θα μειώνεται και η συνολική ποσότητα της διακινούμενης ηρωίνης. Θα ελαττώνονται δηλαδή η ζήτηση και η προσφορά, αλλά και η προώθηση και η διάδοση της ηρωίνης.
 

Το εμπόριο της ηρωίνης θα υποστεί πλήγμα, ο «κύκλος εργασιών» των ναρκω-κυκλωμάτων θα μειωθεί και ο όλος μηχανισμός διάθεσης και διάδοσης των ψυχοτρόπων ουσιών θα συρρικνωθεί.

Μπορεί να σκεφτεί κανείς πιο αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης απ’ αυτό;
 

Παρεπόμενα. Η εφαρμογή και η διεύρυνση του προτεινόμενου προγράμματος, έτσι ώστε αυτό να γίνει προσιτό σε κάθε προβληματικό χρήστη που έχει τη θέληση να ξεφύγει από την ηρωίνη και από την εξαναγκασμένη συμμετοχή του στο παραεμπόριό της, θα επιφέρουν αποσυμφόρηση στις μονάδες του ΟΚΑΝΑ (που τόσο τη χρειάζεται), σταδιακή μείωση της δημόσιας δαπάνης ανά ασθενή και θα οδηγήσουν στην εξαφάνιση της λίστας αναμονής, η ύπαρξη της οποίας ουδεμία τιμή μάς περιποιεί.
 

Το ΠΕΔΠΟ αναμένεται μέσα σε μικρό σχετικά διάστημα να βοηθήσει χιλιάδες ανθρώπους να σταθούν στα πόδια τους και να διεκδικήσουν μια αξιοπρεπή θέση στον κοινωνικό τους χώρο, στο σπίτι τους και στην αγορά εργασίας.
 

Τα πλεονεκτήματα του προγράμματος είναι πασιφανή και αυταπόδεικτα. Υπάρχουν όμως και συμφέροντα που θα εναντιωθούν σ’ αυτό. Συμφέροντα μεγάλα και ισχυρά, έννομα και άνομα. Γι’ αυτό και η υιοθέτηση του προγράμματος απαιτεί τη λήψη μιας πολιτικής απόφασης που θα αψηφά το περίφημο… πολιτικό κόστος. Θα τολμήσει ο κ. Αβραμόπουλος;
 

Ο Π. Κανελλάκης είναι δικηγόρος και αντιπρόεδρος του ΟΚΑΝΑ